Faems weer-galm

Nam
Praetiosa in conspectu domini mors sanctorum ejus.

WAnt de doodt van sijn Heylighen is seer schoon, en costelijck in't ghesicht des Heeren, hoe wel dat de d'waelende, en blinde ketters geen Heyligen en verstaen te eeren, oft tot hunnen bystandt, in eenigen noodt aen-te-roepen, veel min hun heylige gebeenten, oft reliquien in weerden te houden, segghende dat sy doodt syn, en niet meer vermogen by Godt en hebben als den mensch, jae schoon sy inden hemel sijn, geen gehoor meer en connen gheven aen de menschen op de aerde, de welcke hun gebeente hoogh achten, en neerstichlijck bewaren, sonder te aenbidden, gelijck dese verblinde nacht-uylen hun laten voorstaen, en valselijck gelooven, en oversulcx syn sy kinderen der boose leugentael, als blyckt aen de vervloeckte leeringe van de ketterse Chiliasten, de welcke openbaerelijck leerden, dat de heyligen naer de verysenisse maer duysent jaeren met Christo souden regneren, en daer-by Valentius oock een hooftstuck der ketteryen, leerden datter geen verysenisse en was, Adelbertus leerde datmen geen be-

[p. 346]

devaerden en moest doen, seggende dat hy alle sonden sonder bicht cost vergeven, met meer andere vermaledyde dolingen, die sy inde werelt gebrocht hebben strydende tegen de mogentheyt Godts, en de eer van alle sijn lieve heyligen want den boosen geestdryver Vigilantius, leerden volcomentlijck aen alle sijn verdwaelde naervolgers datmen geen heyligen en mocht aenroepen, en te vergeefs was datmen de selve aenriep, oft haer gebeenten eerde.

En heeft Moyses de ghebeenten van Ioseph niet bewaert, ghe-eert, en in't landt van Beloften over gedragen.^* Heeft Godt selver niet geseyt door den mondt van Moyses tot Aaron. Sume vas unum, & mitte ibi man. quantum potest capere gomor, & ⁺ repone coram Domino ad servandum in generationes vestras, posuitque illud Aaron in tabernaculo reservandum: Nemt een vat, Gomor, van t'manna, en bewaert dat voor de toecomende gheslachten, op dat sy t'broot mogen kennen, daer ick u inde woestyne mede ghevoedt hebbe, hoe veel te meer en mogen wy niet bewaren, de Reliquien van Godts lieve Heyligen, tot een eeuwige gedachtenisse van hun oprecht geloof, waer-door de selve salich geworden sijn, hoe veel te meer en mogen wy niet in weerden houden, soo veel heylighe Reliquien van de passie Christi, als het Cruys daer hy aen gestorven is, de Roy, Sweep, ende doorne Croon, daer hy mede gecroont, ende ghegeesselt is, om ons te verlossen uyt de slavernye des duyvels. Christus selfs heeft syn aensicht in eenen doek gedruckt, en t'selve gesonden aen den Coninck van Edessa,

* Abagarus: Damascen: lib. 1. de Imag.

+ Exodi 16. 32.

[p. 347]

Veronica heeft het ghebenedyt Aensicht van Christus oock in eenen doeck uyt-ghedruckt, en wordt binnen Roomen voor Reliquie bewaert.

Soo bewaerden Eliseus den mantel van den Propheet Elias, en is't niet gebeurt dat een doodt ⁺ mensch raekende de doodts-beenderen van den voor-schreven Eliseus terstont levendich werdt? Josias de beelden der Af-goden te niet doende, beval dat-men de beenderen van desen H. Propheet soude bewaeren.

En is het Vrouken, raekende den boord van ⁺ Christus rock, niet terstont ghenesen? die een beldt van Christus voor haer dore dede stellen.

En is den crancken mensch niet gesont gheworden, ⁺ soo haest hy maer en hadde aen-gheraeckt de schaduwe van Petrus?

De neus-doecken van Paulus gaven de sieken ⁺ gesontheydt.

Den dooden gheleyt zynde op het Cruys van onsen Salichmaecker, is verresen, met sulck-danige meer duysent en duysent andere Mirakels, die den mondt stoppen van de on-gheloovige ketters en blasphemeerders der Heylighen, te lanck om hier aen te wysen.

Om dan eyndelijck te comen tot vervolgh van onse Hooft-stucken: dat-men den peys en vrede behoorden te beminnen ende den oorlochschen twee-dracht te schouwen, en voorts hoe crachtich dat de gebeden der mistroostighe en bedruckte menschen zyn, &c. ghelijck hier voor eenichsints is aen-gewesen, soo is't dat ick om tot besluyt van dit werck te comen, eens in't cort wil voor-stellen wat on-uysprekelijck goet

+ 4. Reg: 2. 14. 23. 21. &c.

+ Math: 9. 20.

+ Act. 5. 15.

+ Act. 19. 12.

[p. 348]

op dese werelt in den vrede te vinden is, en wat on-verdraegelijck quaet uyt den Crygh te haelen is: Tale bonum est pacis ut in rebus beatis nil soleat audiri gratiosius, nil delectabilius concupisci & nil utilius possideri. Aug. Den peys is sulcken goedt dat in de geestelijcke oft heylige saeken niet aen-genamer en can gehoort worden niet lieffelijcker en can gesocht, en niet profytelijcker en can beseten worden. Den peys oft een-dracht is van sulcken natuer en cracht, dat haer deught by geene deughden des wereldts te vergelijcken en is, zynde de reden datter sommige Godts-geleerde veel treffelijcke boecken af geschreven hebben soo in Duyts, Latyn, als andere taelen.

Door den peys en een-dracht heeft Godt sijn Discipelen gekent en bemindt, want hy alleen is de eendrachticheydt vande Alder-heylichste en on-begrypelijcke Dryvuldicheydt.

Tres Personae dicuntur unus Deus, non solum substantiae identitate sed etiam voluntatum unione. Dry persoonen en is maer eenen Godt, niet alleen door de selfheyt der substanti, maer oock door de vereeninghe vanden wille.

Ego & Pater unum sumus, dicit Christus, & dicitur Deus Pacis immo ipsa pax, Ephes. Ick en myn Vader seyt Christus, en is maer een en daerom is Godt alleen den oprechten Peys ende liefde. Den Engel om dat hy geenen oprechten vrede en hadde, werdt uyt den Hemel gesmeten, en geworpen in het diepste der duysternissen, Videbam Sathanam sicut fulgur de coelo cadentem. Daer en is op de wereldt aen ons vanden al-mogenden Schepper onsen Heer en Godt niet achter-gelaten, oft 't is al te mael ghestelt in sulcken oorden ende een-dracht dat het on-mogelijck is door eenige menschen ghebro-

[p. 349]

ken te worden, want niet en isser dat de wereldt schoon en volmaeckt thoont, als de eendrachticheyt van alle dingen, behalven den mensch die door synen boosen wil, duysent-mael op eenen dach met sijnen even-naesten in tweedracht, crakeel en hatelijcken twist compt te vallen.

En daer-om sal een iegelijck sijnen loon oock ontfanghen, naer sijnen arbeydt, te weten die hier gewoelt en geslaeft hebben, om in het gevaer des oorloghs ryckdom te becomen, en den peys te vertreden, gestraft, ende die den vrede lief hebben gehadt, en den oorloogh ghehaet, gebenedydt worden.

Siet de Elementen houden hun plaets, de zee haeren loop de vier tyden van het jaer, vervolghen en wycken ordentlijck malcanderen sonder twist oft tweedracht, de Son en Maen sijn in eenicheyt, de Son verweckt en verlicht den dach, de Maen en de Sterren den nacht, jae maecken aen malcanderen behoorelijcke plaets, en elck vervolght sijnen tydt sonder twist, den Somer wyckt voor den winter en soo voorts, wat soude de werelt anders wesen, dat de Elementen en tyden van het jaer malcanderen niet gehoorsaem en waeren, en liepen gelijck ongebonden calveren onder een, niet anders als een ongeregelde sotticheyt, en een onghemanierde beesticheyt, waerdoor den mensch (tot wiens gebruyck en behoeff alles geschapen, en in sulcken goeden oorden gestelt is) sijn leven can onderhouden, die andersints sou moeten vergaen.

Wie sal my connen berispen, oft eenichsints

[p. 350]

tegen-streven, als ick segge dat de werelt sonder de oprecht eendracht oft vrede niet en can blyven staen, schoon datse nu soo veel hondert jaeren, in gedurigen oorloogh en tweedracht geweest is, en nochtans noch schynt te syn in haer selve wesen als te voren, maer om sulcken tegenstrevers te antwoorden, soo wil ick vast stellen, datse alle oogenblicken door de tweedracht schynt te vergaen, en dagelijcx vergaet, inde menschen die de werelt bewoonen, en de werelt uyt-belden, want-men de selve daegelijcx siet sterven, en uyt de werelt rucken, meer door den tweedracht van oorloogh, als natuerelijcke kranckheyt, maer by aldien dat de menschen malcanderen lief hadden, en eendrachtich waeren, ick geloof datse langer leven souden, en de werelt met meerder rust en contentement besitten, het latyns spreeck-woordt seydt seer wel, Quod concordiâ res parvae crescant. Dat is, uyt de eendracht cleyn dingen groot worden, gelijckmen gesien heeft aen de stadt van Roomen, de welcke van een cleyn hutteken, is gheworden het hooft des werelts door de eendrachticheyt, en weder-om te niet gebracht, en verdelght door den oorlogh en twist.

Waer-op ick wel mach seggen dat de heylige kercke is een geestelijck Roomen, de welcke op-gestaen is in eenen armen stal, uyt een cleyn verworpen kribbeken van Christus Jesus, uyt een vischnet geworden een heerelijcke en heylighe Moeder van alle menschen die in haer gelooven en belyden den eenigen Goddelijcken naem, die den waerachtigen peys mede brenght, het is

[p. 351]

dan seer verachtelijck, vuyl en onredelijck, dat de menschen, die altemael van een saet gecomen sijn, hun begeven tot tweedracht', den peys haeten, en den oorloogh beminnen, want die in tweedracht leven, die en vreesen Godt niet, oft en connen hem niet lief hebben, veele min connen sy volmaeckt wesen, om een goet leven te lyden, gelijck twee cromme houten oock nimmermeer gelijck op malcanderen connen ghevoeght, oft selden daer van iet goedts can ghemaeckt worden.

Aengesien dan dat onse leste eeuwen, genegen sijn tot tweedracht van oorlogh, tot dobbelheyt, beroerte en onrust, jae vallen in duysent verscheyde sonden, hadde goedt gedocht daer van een weynich te roeren, tot bewys dat den oorlogh haetelijck, en den peys profytich is. Men sou my connen antwoorden, en willen berispen: dat den oorloogh nochtans van Godt selfs ingestelt sijnde, niet en behoorden gehaet te worden, want Godt heeftse geholpen, die oorloogh voerden Gen. 14. 20. Ios. 10. 12. &c. het welck ick niet en wil wederleggen, want de woorden vande Schriftuer niet liegen en connen, Den oorloogh die rechtveerdich gevoert wordt, tegen de erfvyanden, ende om het waerachtich geloof voor te staen, is seer dienstich, en profytich, soo voor de rust des lichaems, als voor de siele salicheyt, tot den oorloogh is noodich, een wettige en onberispelijcke overicheyt, met aucthoriteyt, om oorloogh aen te seggen, ende een oprecht oogh-merck, een behoorelijcke maticheyt, om door den oorloogh niemant

[p. 352]

meer te beschadigen, als syn vyanden, en te bevrijden die onnoosel sijn, S. Ian den Dooper en heeft de soldaeten niet geraden de wapenen neder te leggen, maer hy heeft geseyt en doet niemand overlast, en beschuldicht niemant valselijck, en weest te vreden met u besoldinge, hopende dat den nieulustighen leser uyt myn beschryf lichtelijck sal connen oordeelen, welck van beyde het beste kiesen is, en de smaekelijckste lusten daer uyt te vatten, want siende het arm Nederlandt in soo grooten lyden ende pyn, tegen danck verstooten, en buyten alle reden en recht, door de quaede beroerten des oorlooghs, arghlistige hulp der ketteryen, en onrechtveerdige drygementen, geperst en gedwongen, cost niet toelaeten dat myn penne sou dorstich blyven, naer den inck van medelyden, om dese goddeloose beroerte daer-door eenichstints te leeren verfoyen, te haeten en te berispen, en sonderlingh de gene die niet alleen daer van en sijn geweest den eersten oorsprongh, maer oock die daer uyt hebben genoten hun eygen baet, vreught en wel behaegen, meer genegen sijnde tot de welvaert der vyanden, van hunnen eygen en wettigen Coninck (waer van sy selfs genieten alle voorspoet en geluck) als tot hun eygen victorie, gelijck veeltydts in dese landen van Brabant, en Vlaenderen gesien wordt, dat sommige van hun inwoonderen, die alle weldaet door geluck van officien, en andere staeten vercregen hebben en besitten door gunst des Conincx hunnen wettigen meester, en daer sy den eedt voor gedaen hebben, den selven noch schynen

[p. 353]

te benyden in voor-spoet van wapenen en geluck van victorie, als-wanneer sy niet en connen hooren oft verdragen dat de faem iet nieuws tot sijn voor-deel te voor-schyn brenght, gedurich meer geloof gevende aen een quaede als goede maere, en altyt meer hellende naer de gunst oft faveur van des selfs vyanden als naer d'eyghen landts wel-varen, waer door sy niet alleen bethoonen te wesen half rebellighe van hunnen Coninck, maer maneedige, die sulcx tot achter-deel van het gemeyn best en tegen alle recht en wetten zyn voorts keerende, on-weerdich eenen voet erfve van des Conincx gebiedt te betreden, maer in teghen-deel behoorden van alle staer, eer, en digniteyt berooft en uyt sijn paelen ghebannen te wesen, tot spiegel van de gene die gedurich niet als quaede tydinghen en craeyen tot des vyandts voor-deel, en achter-deel van hun eyghen Meesters, want sy thoonen dat-se quade betaelders zyn, van't ghene sy van rechts wegen schuldich wesen, jae niet alleen en moeten vergeleken worden by de gene die insalutato Hospite, dat is sonder den weerdt sijn ghelach te betaelen, vertrecken oft van taefel op staen sonder de gratie te seggen, maer oock by de gene die vervallen zyn in crimen lesae Majestatis, dat is, die de eer van sijne Majesteyt quetsen door sulcken on-danckbaerheyt en quade ghenegentheden, en hun eygen ziel beschadigen. Sulcken gasten (ghelijck hier te landt al veel gevonden worden) zyn noch veel arger als de Oyevaers en Swaluwen, die den somer volgen, en den winter vluchten, om dat sy met de vruchten hun grage maegen souden vul-

[p. 354]

len, die des winters niet te vinden en zyn, want sulcken dweers-dryvers, en altyt quaet weercraeyende haenen, en bemercken niet eens van wie dat sy de wel-daeden in hun besit-plaetsen ghenieten, en waer van daen de selve comen, overmidts hun on-danckbaerheyt en verblindtheyt soo groot is dat-se niet voorder en sien als sy den neus lanck en hebben, jae arger als de beesten, noyt eens bevroyende dat sy door het over-loopen van hun eyghen woon-steden selfs connen verjaeght worden, en in slaverny vallen, daer genoechsaem exempelen van beproeft worden, by de ghene die naer eens anders Conincx gebiedt gesnackt hebben, als in volle rust te blyven onder den genen die dese landen met goedt en bloedt soeckt te beschermen en voor te staen, Waer over en sal niemandt sijn selven dit volgende Hekel-dicht moeten aen-draeghen, die met geen ander gesintheyt als tot hunnen eygen Heer en Meester den groot-machtigen Coninck van Spanien besmet en belemmert en zyn.