Faems weer-galm
(1670)–Cornelis de Bie–
AuteursrechtvrijDen lof Vanden H. Ridder Gommarus patroon van Lyer.DE doot van eenen mensch geeft aen de siel veel vreugden
Wanneer sy heeft geleeft rechtveerdich en in deughden
Die baren sielen troost, in tegendeel de doodt
Des sondaers brenght de siel in vrees en swaren noodt.
Het gen' is een bewys van myn ghenegentheden,
Waer in het leven vande deught vol goede seden
Aen u wordt voorgestelt, als t'licht des daegeraets
Die g'linstert heden noch in haer geboorte plaets
Dat is de stadt van Lyer, die sulcken devght quam baeren
In d'ingeboorlingh van Gommarus, soo veel jaeren
Geweest een kerck-juweel, daer by een hemels licht
Die selfs noch binnen Lyer Godts tempel heeft gesticht.
En t'dor maeckt Groeyende, uyt d'aerde water perste
Waer med' het dorstich volck sich inden noot ververste,
Iae veel mirakels meer, daer Lyer met reën op prat
Om dat sy is geweest de wiegh en bakermat
Die hem heeft opgequickt, daer hy met lof en eeren
Als spiegel van t'gedult, verduldicheyt quam leeren
| |
[pagina 337]
| |
Aen die in tegenspoet soo onverduldich sijn:
Maer roept Gommarus aen, hy is den medecyn.
Is't wonder! aengesien uyt sijne deught compt stralen
Veel hulp in onsen noodt, die hy laet nederdaelen
Door Godts genade op het menschelijck geslacht
Dat daeg'lijcx van hem niet als troost en hulp verwacht.
Want t'weerlicht vande deught en voed' niet als mirakels
Als dickwils is gespeurt uyt duysent Godts orakels
Tot een getuygenis van sijne mogentheyt,
Die aen een deughtsaem siel veel luck heeft toegeseyt.
Soo langh als Phaebus dan met sijn saffrane toomen
Sich spieg'len sal in het Cristael der Neetse stroomen
Die vloyen binnen Lyer, sal d'edel witte swaen
De oorsaeck syn dat noyt den lof en can vergaen
Van d'eel en suyver deught, vermidts sy door haer vlercken
Al vliegende doet sien de segenrycke wercken,
Vol deught en heylicheyt van desen grooten man
Gommarus, daer de daet ons geeft getuygen van:
Schoon dat het penne spoor moet voor het wonder wycken
Van sijn mirakelen, die over al soo blycken
Dat mynen iever sou versengen het papier
Iae doen verbranden als een lichte spaender vier,
En daer-by al den inck oock inde pen verdroogen
Soo sulck vermeten niet waer buyten myn vermogen.
Die in het geestelijck als werelijck munt uyt
En niet in sijnen Geest als heylicheyt besluyt.
Die door d'ootmoedicheyt den hemel heeft gewonnen
En onse stadt verlicht gelijck een strael der sonnen,
Wiens leven volgen sal d'onsterffelijcke naem
En door syn daden soo vermoyen swerelts faem
Datmen naer duysent jaer syn heylicheyt sal vieren
En stellen over-al syn deughden en manieren,
| |
[pagina 338]
| |
In't boeck des levens, die het hemels Eng'len Choor
Met vreught aenhoort, en siet het wesen Godts, waer voor
Dat Aert en Hemel beeft, t'gen' niemand' can begrypen
Schoon duysent sielen hun vernuften daer-op slypen
Met vruchteloos vermeet, al waer-men Nectar drinckt
Van alle soeticheyt, en hier als sterren blinckt
In't voorhooft van Godts Kerck den titel der schoon deughden
Die naer-gelaten syn tot ieders heyl en vreughden
Van onsen saligen Patroon die inden noodt
Van de gesletentheyt ons hulp is totter doodt,
Daer alle tongen wel met reën op moghen roemen
En hem een Seraphin en vrede Vader noemen
Als t'wel gebleken heeft aen Sinte Gommer, daer
Wordt wonders van verhaelt, gelijck in't openbaer
Aen ieder is bekent, hoe hy in d'oude tyden
Van Oorloogh en crakeel, de borgers quam bevryden
Met de verlossingh uyt een onverwacht gewelt
Waer in de stadt van Lyer was menichmael gestelt,
Hoe menich crancken mensch, heel kreupel en catyvich
Besonderlijck gescheurt, vol pynen, schier onlydich
Blindt, Stom, en heel mismaeckt, gecomen is alhier
Uyt veere landen, om te vinden binnen Lyer
In Sinte Gommars kerck gesontheyt in sijn leden,
Gelijck oock is geschiet door al de Heylicheden
Van desen weerden man, ons bystandt inden noot,
Beschermer vande pest en van een haeste doodt,
Hoe menich droeve stem in haere pelgrimmagi
Door-galmden eertyts niet dees' schoon kerck timmeragi
En brocht juweelen med' naer t'nypen van den druck
Tot quytingh der geloft', sy vonden daer geluck
En lanck gewenste baet, de crancken werden stercker
Verlost van Cuck en boy, verlost uyt hunnen kercker
| |
[pagina 339]
| |
Van alderhande quael, waer over sy tot danck
Noch comen vieren t'jaer-getyd veel jaren lanck,
Tot een memorie van veel genoten gaeven
Waer-med' dit heylich licht compt d'arme menschen laeven
In d'uyterste verdriet, druck lyden en veel pyn
Besonder die gescheurt oft seer gesleten sijn.
En g'lijck t'Cop'ren Serpent, den mantel van Elias
De stercke Arons roy, en gal-vis van Tobias
Syn langen tydt geweest exempels vande deught
Soo is't dat sijnen riem ons heden dient tot vreught
En een gedachtenis van soo veel wonder daden
Die door t'betrouwen op Godts Hemelse genaden
Syn aen den mensch geschiet, wat dienter meer geseyt
Die sich op Godt betrouwt can vinden salicheyt
Naer t'sterven voor de siel, voor t'lichaem medecynen
Die door de heyligen hier op dees' Aert verschynen,
Want sy aenschouwen Godt, en alles sien in hem
En door hem hooren sy een ieders droeve stem.
Litmaten van Godts kerck, die wy moeten gelooven
Oft anders cloptmen voor de ooren van den dooven,
Jae gaen onseker voort, en vallen in een graf
Dat buyten dese Kerck noot siel het leven gaf.
Christus vergelijckt sijn Kerck by een nette dat goede en quaede vissen vanght, ten 2. by een Schaepskoo, daer Schapen en boecken sijn, ten 3. by een familie van 5. wyse en 5. dwase maeghden, de Catholicque Kerck wordt heylich genoempt ten aensien van Christus die daer het hooft van is, ende den H. Geest die haer bewoont, die noot en sal vergaen maer inder eeuwicheyt staen. Math. 13. Math. 25. Leest de volghende Autheuren die het leven van den H. Gommarus beschryven die sullen u in't lanck en breedt aenwysen de wonderlijcke deughden en mirakelen die hy in sijn leven heeft gedaen te weten, Joannes, Molanus, Dionisius Mutsaert, Laurentius Surius, Sacharias Lippeloo, Franciscus Haraeus, Caesar Baronius, Judocus Kegels, en ander fray schryvers. | |
[pagina 340]
| |
ONtrent den jaere 762. is desen heylighen man Gommarus overleden, volghens het schryven vande kerckelijcke historie, ende dient oock te weten dat syn H. Lichaem in't graf hadde gelegen den tydt van 40. jaren als-wanneer naer den selven tydt, desen heyligen man en ingeboren patroon der stadt Lyer, gecanoniseert, is desselfs lichaem verheven, en in een casse vast toe-ghesloten, die noyt en is open-gedaen dan in't jaer 1354. met oorloff, en toestemminghe vanden Arts-Bisschop van Cameryck, by naem Petrus, wiens heylich lichaem alsdoen noch heel ende ongheschent is bevonden, beneffens het cleedt, waer in't selve lichaem 40. jaeren had mede begraven geweest, wesende noch suyver, heel en ongeschent, als blyckt by de brieven, daer van synde geschreven in franchyn, geteeckent, ende besegelt in forma, doch het gene te beclaeghen is, door de troubelen van den quaden tydt, kercksmytery, en andere onghevallen, alsnu verloren, hoe wel noch eenighe merckelijcke stucken van sijn heylighe gebeenten worden in weerden gehouden; en loffelijck bewaert, de welcke dagelijcx van van veele menschen besocht worden, om de menichvuldige mirakelen, die door het voorbidden van desen heyligen man geschieden, wesende eenen besonderen Patroon, vrindt, ende medecyn voor die ghesleten sijn. | |
Noteert.Dat inden jaere 1665. op den 25. dach van Mey, ontrent elf uren voor den middach binnen | |
[pagina 341]
| |
de stadt Lyer, is ontstaen eenen grouwelijcken brandt, seer vervaerelijck en droef om te sien, begost inde Antwerpse straet, soo furieuselijck aen-nemende, datter inde selve straet, ende op andere plaetsen binnen de voorschreve stadt, terstont syn afgebrandt, vier huysen, twee schueren, ende dry stallen, door welcke beroerte corts daer naer is gecomen een seer wreede pestilentiale sieckte, waer-door de stadt soo gheinfecteert is geworden, datter op den tydt van seventhien maenden, syn besmet dry-duysent en ontrent tachentich menschen, met de selve contagieuse, oft pestilentiale sieckte, in vuegen dat daer af gestorven sijn by de twee-duysent Communicanten, sonder de jonghe kinderen, de welcke waeren onder hun jaeren, ende oock sonder de gene die door het haestich overvallen der voorschreven sieckte, hun H. Sacramenten niet en costen ghenieten, waer van den Eerw: Heer Tobias de Perona, alsdoen pest-pastoor, broeder Jan vanden Bulck Pater vande Cellebroeders, ende Mr. Ian de Smidt Chirurgyn en Stadts Pest-meester, loffelijcke getuygenissen hebben gegeven, tot versterckinge vande waerheyt, ende verwonderinghe over de groote sterfte, in soo cleynen onbevolckte stadt Lyer, overmidts de selve lofweerdige Mannen, de voorschreve gheinfecteerde ende afgestorven persoonen ten deele gecureert, gheadministreert, ende begraven hebben; op den 27. Septembris 1666. is de pest gecesseert, en niet meer voorts geloopen, maer het leste huys alsdoen volcomentlijck daer van gereynicht synde, soo is de Casse met de gebeen- | |
[pagina 342]
| |
ten vanden voorseyden Patroon, den edelen ende heyligen Ridder Gommarus, volgens de gelofte processiwys vereert ende gedraegen buyten de voorschreve stadt Lyer, onder Emblen een ure van daer, by de fonteyn genoempt S. Gommers Born, vergeselschapt met de Eerw: Heeren Deken, ende Canonicken van het Cappittel der collegiale kercke, ende de heele Cleresie, beneffens die Heeren Schouteth, Borgemeester, Schepenen, Heeren overdekens, ende Oudermans vande lakenhalle der Stadt Lyer, de dry gulden, ende alle de Ambachten, met hunne tortsen, beneffens t'meestendeel der inwoonders, aen welcke fonteyn is staende een cleyn Cappelleken, waer in gedaen is een solemnele Misse, in volle musyck met een cleyn Oratie, van den ordinarissen Predicant, onder het geselschap van den soeten naem Iesus, ten aenhooren van allen dit volck, tot dancksegginge, van het lanck-gewenst weldaet, dat sy van Godt vercregen hadden, al-waermen veel menschen sach weenen, van blyschap, en bly syn om hun blyde verlossinge gelijck de kinderen van Israel als sy verlost waren, uyt de wreede vervolginghe van Pharao, seggende: fortitudo mea & laus mea dominus & factus Ga naar margenoot+ est mihi in salutem iste Deus meus & glorificabo eum, Deus Patris mei, & exaltabo eum. Die Heere is myn sterckheyt, ende mynen lof en hy is my geworden ter salicheyt, dit is mynen Godt, en ick sal hem glori bewysen, dit is myn vaders Godt, en ick sal hem verheffen. Dux fuisti in misericordia tua populo quem redemisti: & portasti eum in fortitudine tua, ad habitaculum sanctum tuum. Gy hebt eenen lydts- | |
[pagina 343]
| |
man geweest in uwe bermherticheyt den volcke, d'welck gy verlost hebt, en ghy hebt die gedraghen door u sterckheydt, tot uwer heyligher woonsteden. In het selve jaer 1666. soo is in het midden der voorschreve hooft-kerck van S. Gommer door de Eerw: PP. Capucinen opgerecht eenen seer schoonem Autaer, ende aldaer tot meerder eer en glorie van onsen oppersten Salichmaker Iesus Christus gebenedydt, en onsen voorseyden Patroon den H. Gommarus wederom ghecelebreert een musicael, ende solemnele Misse door den doorlichtichsten, en eerweerdichsten Ambrosius Capello, Bisschop der stadt Antwerpen, ende naer de misse de Eerw: Casse vanden H. Gommarus geopent ten overstaen, en aensien van het voorschreven heel Capittel, Magistraet, ende Laken-halle, midts-gaders ten bywesen van alle de overicheyt der Mans-Cloosters, schuylende binnen de selve stadt, ende dienvolgende by den voorschreven Eerw: Bisschop, openbaerelijck ende met groote eerbiedinge aen alle de werelt ghethoont de heylige gebeenten, van hunnen Patroon Gommarus, naer dat den Eerw: Gaspar Smits Plebaen op den stoel der waerheyt in't midden vande selve kercke hadde ghedaen, een seer bewegelijck sermoon, waer-door hy niet alleen het meestendeel vande inwoonders en verweckte, om tranen te storten van vreught en blyschap, maer syn selven in dese devotie soo beroert vond', in't binnenste van sijn hert, dat hem sijn tranen (gelijck ick selfs heb gesien) van blyschap wederhielen meer te spreken, siende | |
[pagina 344]
| |
aen een iegelijck verthoonen, de loffelijcke ende ghedenck-weerdighe kerckjuweelen, van dese heylige ghebeenten, die soo veel jaren van niemant en waren gesien geweest, en merckelijck bepeysende, wat groote weldaeden, dat alle geloovige en op Godt betrouwende menschen connen genieten, die hunnen Heer ende Godt lief-hebben, sijn heyligen eeren, beminnen ende aenroepen, en niet sonder reden, want de heyligen Ga naar margenoot+ aenschouwen Godt altyt, en sien alles in Godt, sy sijn de engelen gelijck, sy syn oock litmaten van onse H. kerck, ergo soo sijn sy voor ons besorght, en bidden voor ons, want de natuere leert dat alle de leden van een lichaem, malcanderen (waer sy Ga naar margenoot+ connen) te hulp comen, en medelyden hebben met elck anders miserie, de levende mogen volgens Godts woordt, de andere levende wel aenroepen, waerom dan oock niet de heyligen, die geen ballingen noch sondaers meer en syn, voca ergo, si est qui tibi respondeat & ad altquos Sanctorum Ga naar margenoot+ convertere. Daer-om roept ofter iemand is die u antwoorde, en keert u tot eenige vande heyligen, als wy de heyligen aenroepen, soo doen Ga naar margenoot+ wy naer Godts woordt, en evenwel en comen wy met ons bidden, ende aenroepen tot niemant anders als tot onsen Vader, die inde hemelen is, voor soo veel hy den auctheur ende gever van alle gaven is, die wy van hem door de heyligen, als hemelsche soliciteurs, ende Advocaten versoecken, Godt wondt en hy geneest, hy slaet en hy salft, die op hem dan betrouwt, en sal in sijn allenden en miserien niet verdolen, Ga naar margenoot+à flagello lingua absconderis & non timebis calamitatem | |
[pagina 345]
| |
cum venerit. Voor die geessel der tongen suldy verborgen worden, en ghy en sult de allenden niet vreesen als sy comen sal, wilt dan altyt in u tribulatien, tegenspoet, en lyden verduldich sijn, en de heyligen eeren, die u inden noodt sullen hooren en helpen, als gyse sult aenroepen. |
|