Faems weer-galm
(1670)–Cornelis de Bie–
Auteursrechtvrij
[pagina 299]
| |
Vyfde hooft-stuckBewys.Datmen in voorspoet en teghenspoet altyt stantvastich en ghetrouw: moet blyven.ICk hebbe in een van myn boecken (geintituleert: De omgekeerde maat der liefde inde maet der droefheyt, vol troostelijcke bedenckingen vande minnelijcke echtscheydinge, ende in druck uyt-ghegaen anno 1663.) aengewesen hoe dat een Christene siele haer selven behoorde te draeghen in alle droefheyt, lyden en miserie om Godt door een onmatige droefheyt niet te vergrammen. Soo en cost evenwel niet laeten de selve materie by desen in verscheyde voor-belden noch eens te heirvatten, hoe dat wy ons behoorden te voegen, inden droeven staet der Nederlantsche allenden, soo van Oorloghe, overlast der Soldaten bedorven Coopmanschappen, slechte neeringe, sterfte door pest en andere qualen, waermede wy daghelijcx ghestraft worden, en oversulcx behoorden te volghen de lesse van Cicero seggende: Dat eenen mensch (willende tot Godt comen ende sijn gratie op dese werelt genieten) Godt moet vreesen en lief hebben, soomen van hem niet en wilt gestraft worden. Want sijnen torn' en is met giften oft gaven niet te stillen, maer wel door verduldicheyt | |
[pagina 300]
| |
in het lyden, door stantvasticheyt in miserie en door goet betrouwen in tegenspoet te versoenen Godt-Almachtich is ghelijck de sonne, de welcke met haer claer-blinckende straelen de heel Aerde verlicht, verwermt voed' en vruchtbaer maeckt, die segh ick als de warachtige Sonne de fonteyn van alle licht met de straelen van sijn wysheyt door het herte van den mensch soo can dringen dat hy het selve (synde verduystert met duysent vlecken van sonden) door het minste leetwesen can veranderen en met sijnen schicht van een oprechte vreese en liefde doorbooren, gelijck hy gedaen heeft aen Matheus, den welcken was eenen grooten woeckenaer, niet eens peysende op de gratie van Godt, maer in overvloedighe onrechtveerdicheyt woelende en slavende, om gelt en goet te vergaderen, versmoort in duysent sonden, den welcken (hoorende de woorden van Godt) sequere me. Volght my naer, terstont syn wisselbanck verlaten heeft en is alsoo bekeert, sonder dat hem eenich natuerelijck gevoelen daer-toe porde jae daer naer geworden eenen Heyligen Apostel, Evangelist ende pilaer vande eeuwige waerheyt, als wanneer de Goddelijcke fonteyn noch een ydel plaets vondt in't sondich hert van Matheus om de selve met gratie te vervullen, en door de gratie te trecken tot liefde en vreese, tegen het gevoelen van Aristoteles seggende: non datur vac num in verum natura, datter gheen ydelheyt inde natuer der saecken gegeven en wordt, om datter niet en can gevonden worden t'gene ydel is, oft het selve moet met de locht oft andere materie ver- | |
[pagina 301]
| |
vult syn, midts reden dat de natuer gheen ydelheyt en can lyden. Als oock de water-aders liggende verborgen inden diepen schoot van d'aerde vindende eenige ydelheyt en sullen niet op houden, oft de selve moet met water vervult wesen, waer-door datmen siet soo veel fonteynen uyt d'aerde naturelijck voorts comen, en schier tegen natuer van de leeghte om hooch springen, ons alsoo te kennen gevende, dat de Aerde geen ydelheyt en can verdraghen. Den mensch is vervult met de vier Elementen ende een gemengelt lichaem, ende alsoo oock niet ydel, niet tegenstaende nochtans dat Matheus oock was eenen mensch, en vervult met de selve Elementen jae boven dien met veel valsheyt, bedroch en andere sonden beswaert, die liever eenen crommen stuyver onrechtveerdich als eenen rechten stuyver, met rechtveerdicheyt ontfangh, is door de Goddelijcke gratie verlicht geweest, de welcke in het hert van Matheus noch heeft gevonden een ydel plaets om te vervullen en alsoo te trecken tot syn salicheyt, door de liefde ende vreese die Matheus altyt daer naer gehadt heeft waer uyt wy connen sien en leeren dat eenen mensch hoe boos, quaet en sondich hy is, ten opsicht vande gratie Godts can salich worden, als hy de selve gratie door afstandt van sonden soeckt, en gevonden hebbende can behouden. Qui vere timet peccare non potest: quia timor est animi fraenum, quo vel reprimatur, vel si perfectus timor est, prorsus avertatur a malo. | |
[pagina 302]
| |
DIe d'oprechte vreese heeft
Noynt in vuyle sonden leeft,
Want de vreese is den toom
Vande ziele, en baert schroom
Die de sonden tegen-houwt
Daer-om op den Heer betrouwt.
Is u vrees oprecht en goedt
Sy can suyv'ren het gemoedt
Van oncuysheyt, nydt en haet
En van alder-hande quaet.
Maer en leeft niet als de geen
Die soo hert zyn als een steen,
Heel schyn-heylich soomen siet
En men kentse binnen niet,
Voor de ooghen minnelijck
Soet van spraeck, en reden-ryck
Als de Phariseen, daer
Anders niet in stack als haer,
Vol bedroch en valschen list,
Die hun dan gelooft, die mist.
Wat zyn 't meer als woekenaer
Om den intrest, en verraers
Door de dobbel-herticheyt
Die soo menich mensch verleyt?
Wee! hun diese niet en schouwt
En op sulcken volck betrouwt,
Die naer recht oft on-recht sien
Als hun can profyt geschien,
Men lydt geen onsteltenis
Als het maer gewonnen is
Crom oft recht, men acht niet meer
Als het geldt, men laght met d'eer
Midts de ziel geen vrees en heeft,
| |
[pagina 303]
| |
En meer af-neemt als sy geeft,
Die met over-schat gewelt
't Bloet en sweet van d'armen stelt,
En meer sondicht als't betaemt,
Jae daer-by sich niet en schaemt
Weuw' en Wees te suypen uyt,
Tot dat t'borsseken is uyt.
t'Gaet soo hier en daer compeer
Hebdy gelt compt morgen weer,
Oft-men t'wel oft qualijck wint
Hebde gelt ghy wordt gedient.
t'Gaet soo segh ick vry noch eens
Schoon ghy arm waert, en bloot beens,
Jae had noch soo goeden recht
Men hoort niet naer t'gen' gy seght
Men treckt uwen noodt niet aen
Want de handen open staen.
Oft dat Godt hun voor de doodt
Oock sal helpen inden noot
Als Matheus, weet ick niet
Die al desen handel siet.
LActantius seyt seer gheleerdelijck, dienende tot myn voordracht: Soo iemand voor Godt met een sondich hert wilt verschynen, moet gedencken de dreygementen die hy van hem ontfanght, want hy siet de verborgentheydt van alle menschen herten, en is eenen gedurigen vyandt der sonden, beminnende de gerechticheyt en getrouwicheyt. Hoe soude dan een becommert ghebedt, comende uyt eenen besmetten mondt, en een onsuyver siel, by Godt gehoor connen cryghen, soo lanck den mensch syn eygen misdaet niet en wilt begrypen, en behangen | |
[pagina 304]
| |
blyft met alderley boosheden, waer op den H. Chrisostimus een gedenckweerdige ghelijckenisse aen den mensch heeft achter gelaten, seggende: Het aensicht der sielen is de kenniße en geweten. Want gelijck een schoon aensicht seer aengenaem valt aen den genen die het siet, soo is een reyn siel oock schoon en aengenaem voor de oogen van Godt, daer-om behoort eenen mensch soo ieverich, ghetrouw ende stantvastich te leven, in Godt te dienen ten tyde van voorspoet als ten tyde van tegenspoet te aenroepen tot sijnen troost, om alsdan te vrymoedigher van hem te eyschen t'gene hy noodich heeft. Wilt iemant in teghenspoet Godt aenroepen met een belemmert en sondich hert, die en sal niet verhoort worden, soo is dan sijn bidden en roepen vruchteloos, maer eerst afstandt gedaen hebbende van syn sonden met een vast voornemen van beternisse en oprecht berouw, sal vercrygen al wat hy vraeght, daer ick duysent exempelen sou connen van aenwysen. Ga naar voetnoot*Gravis animi paena est quaem post factum penitet. Tis een swaer pyn die naer het quaet de daet wil beschreyen, want als het quaet volbracht is, compt het berouw dicwils te laet, om dat de gratie altyt niet en volght, alsmen die betracht, om dat dicwils het berouw te cleyn is die geen gratie en verdient, even als de byen die (eenichsints geterght sijnde) den mensch trachten te steken en hun te wreken maer gesteken hebbende quetsen hun vyanden en dooden hun selven volgens dit latyns geraetsel, oft soomen seydt. | |
[pagina 305]
| |
ENIGMA. ICk hinder als ick leef, veroorsaeck vluchtelinghen
Want door myn spits geweir can iemand smerten bringen:
Maer als het flicker vier my inde wangen byt
Soo ben ick machteloos, doch doen dan goet profyt.
Als ick de menschen quets brengh my in grooter lyden
Want ick my selven van geen quetsen can bevryden
Ick quets' myn selven oock, nochtans ben sonder bloet
Myn vyand t'leven houdt en ick self sterven moet.
Eenen mensch die in sonden leeft en sijnen even-naesten in sijn eer naem en faem, oft met onrechtveerdicheyt quetst, die doodt sijn eygen siel soo hy inde selve sonden volherdt en sterft, en als-wanneer het vier van tegenspoet hem inden uytersten noodt compt overvallen dan is hy machteloos om sijn selven te helpen, want eyschende van Godt hulp, troost, en bystandt, hy en wordt niet gehoort maer sal licht in het vier van tegenspoet verbranden en vergaen, soo hy van het quaet der sonden geen afstandt en doet, en t'selve doende sal niet alleen troost vercrygen tot verlichtinge van syn smert, maer oock tot profyt en behoudenisse van sijn siel. Daer-om heeft eenen armen mensch, levende een goedt rechtveerdich en deughdelijck leven al veel meer cracht en voordeel by Godt om sich in teghenspoet te ontlasten als den rycken en weeldighen | |
[pagina 306]
| |
mensch, levende in sonden en trachtende den armen te verdrucken, want den armen mensch can door sijn suchten, weenen, en lydtsaemheydt, Godts hulpe in overlast van tegenspoet tot hem trecken, die eenen sondaer in sulcken geval sal verliesen, sulcken sorge draeght den oppersten heere voor de gene die in tegenspoet en lyden leven, en hem in het lyden aenroepen. Godt heeft aen Job getoont syne bermherticheyt
Om dat hy was getrou in droeve lydtsaemheyt
En weenden nimmermeer, schoon dat hy had' verloren
Syn kinders gelt en goedt, maer om dat hy den thoren
Van Godt ontsteken hadd' door sonden, was bedroeft
Den armen cryght altyt het gen' den noodt behoeft.
|
|