Logo DBNL
De crumen diet volc niet eten en mochte. Nederlandse beschouwingen over vertalen tot 1550 (1999)

De crumen diet volc niet eten en mochte. Nederlandse beschouwingen over vertalen tot 1550

(1999)–Bart Besamusca, G. Sonnemans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vertaalhistorie. Deel 6


Vorige Volgende

21
Der vrouwen heimelijcheit

Der vrouwen heimelijcheit is een gynaecologisch-obstetrisch traktaat dat in de veertiende eeuw uit het Frans vertaald werd. De bron van die Franse tekst is De secretis mulierum dat aan Albertus Magnus (ca. 1193-1280) wordt toegeschreven. De Middelnederlandse tekst is mogelijk in de buurt van Kleef geschreven (Van Doorn en Kuiper 1976-1977 en Claassens 1996).
De Middelnederlandse tekst is bijzonder omdat de auteur zijn tekst gelardeerd heeft met 24 lyrische intermezzi, waarin hij zijn liefde voor de dame in wier opdracht hij de tekst schreef tot uitdrukking brengt (zie ook de proloog, uitgegeven in Blommaert 1846). Nu eens uit hij zich bijzonder hoopvol, dan weer ten einde raad (vgl. ook Van der Poel 1996).
De vertaalreflectie in de proloog beperkt zich tot de opmerking dat de tekst in opdracht van de dame vertaald is. Verderop in de tekst laat de auteur zich explicieter uit over het vertalen. Opmerkelijk daarbij is dat hij steevast verwijst naar zijn Latijnse bron, terwijl onderzoek heeft uitgewezen dat hij hoogstwaarschijnlijk gebruik gemaakt heeft van een Franse intermediair (vgl. Van Doorn en Kuiper 1976-1977). Mogelijk speelt hier de algemeen geaccepteerde betrouwbaarheid van Latijnse bronnen (en het ontbreken van betrouwbaarheid in het geval van Franse bronnen, vgl. ook de proloog van het Bouc van seden) een rol.
In het laatste citaat geeft de auteur inzicht in zijn bevoogdende werkwijze. Hij zegt het grootste deel over methoden voor het plegen van abortus weg te laten, om niemand in die verleiding te brengen. Abortus is immers een zondige daad. Maar om eventuele critici die zouden willen beweren dat hij niets van dit onderwerp afweet de mond te snoeren, heeft hij toch een paar methoden beschreven.

Proloog

 
Mijn lieve joncfrouwe heeft mi gebeden,
 
Bi gherechter hovescheden,
 
Iet te dichtene dat orborlec zij;3
 
Doer haren wille anemix mi,
5
Dies ic luttel hebbe gheploghen,4-5
 
Hare minne heeft mi alsoe doer vloghen
 
Mijn herte ende minen zin,
 
Dat ic en peyse meer no min
 
Dan altoes te doene dat haer behaghe;
10
Want ic haer minne met herten draghe,
 
So ghestadelike sonder berouwen,
 
Dat ic genieten hope miere trouwen,
 
Want die lieve vrouwe mijn,
 
Die niet beter en mach zijn,
15
So dunct mi werdich alre eeren.
 
Doer haren wille willic mi keeren
 
Op mine materie die ic vant
 
In eenen boec, die was valiant,18
 
Ende die waerheit oec seit
20
Van der vrouwen heimelijcheit.20
 
Maer ic bidde miere liever joncfrouwen,
 
Welc tijt zij dit boec zal scouwen,
 
Oft daer inne iet sal lesen,
 
Dat sijs mi niet tonthouder moet wesen24
25
Dat ic bescrive hare heimelijcheit,
 
Die ic metter waerheit
 
Inden sal, so ic best mach.
 
God die gheve hare goeden dach!
 
Sie es die beste die ic noeit sach,
30
Ende daer ic noeit tieghen te sprekene plach,
 
Ofte die noeit in mijn herte lach.

vs. 118-123

 
Hoe dat comt, als ic versta,
 
Sal ic u noch vertrecken hier na,33
 
Alst ghescreven es in den Latine -
35
Daer toe behoert grote pine
 
Eer men dLatijn ghedietschen can
 
In rimen ende dat redene hevet an.35-37

vs. 774-784

 
Hier af vint men vele saken,38
 
Maer ic wils een ende maken,
40
Want daer mochte sonde ligghen ane.
 
Wat holpe dat ic dade te verstane,
 
Het mochte noch zulc hier namaels horen
 
Daer quaet af zoude comen te voren,
 
Diere met in sonden mochte comen
45
Ende meer scaden mochte dan vromen.42-45
 
Doch hebbics wat ontbonden,46
 
Dat niemen en derf orconden47
 
Dat ics niet en versta no ne weet.48

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

titels


auteurs