Logo DBNL
De crumen diet volc niet eten en mochte. Nederlandse beschouwingen over vertalen tot 1550 (1999)

De crumen diet volc niet eten en mochte. Nederlandse beschouwingen over vertalen tot 1550

(1999)–Bart Besamusca, G. Sonnemans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vertaalhistorie. Deel 6


Vorige Volgende

15
Bijbelvertaler van 1360:
Der heyleghere vadere collacien

In 1382 vertaalde de Bijbelvertaler van 1360 - in opdracht van Lodewijc Thonijs, dezelfde voor wie hij de regels van Benedictus (zie nummer 13 in deze bloemlezing) vertaalde - de Apophtegmata patrum onder de titel XIX boeckelkine vander heyleghere vadere collacien. De Apophtegmata patrum is een tekst over de woestijnvaders van de monnik Johannes Cassianus (ca. 365-435).
Ten einde het commentaar van eventuele critici voor te zijn, brengt de vertaler het argument in stelling dat het Gods wil was dat ieder mens kennis neemt van Zijn wetten. De vertaler keert daarmee de kritiek om naar degenen die wel de kennis van die wetten hebben, maar anderen - die het Latijn niet beheersen - die kennis onthouden.
De proloog is uitgegeven in De Bruin 1969-1970 (p. 20-24) en het colofon in De Bruin 1967-1968 (p. 54, noot 1). Proloog en colofon worden hieronder gescheiden door een witregel.

1Om dat Der heyleger vader leven die in Egypten ende in Thebayden ende mene-12gherande wildernissen, vander werelt verscheyden, in groeter penitencien ende in 3 heilighen oefeninghen levenden, uten Latine in Dietsche getrocken es, soe eest oec 4 orberlijc datmen een boec gheheeten Der vader collacien (dat es vanden sonder-5linghen leeren ende sentencien die si gaven op menegherande poenten gheesteliken5 6 levene toe behorende) dat ic dat oec te Dietsche trecke ten prophite alre menschen 7 die hen te Gode waert keren in afghescedenen levene. Want hier in sal ic moghen

8 merken eenrehande exemple daer hi sal moghen mede opclymmen ende voertganc 9 hebben talre volmaectheit.

10Maer alsoe oec die Scrifture tuycht, soe en was maer een tonghe van talen van-1011den beghinne der werelt, dat was die Hebreusche tonghe. Maer omme de sonde der 12 hoverdicheit die was doe Adams kijndere die torre van Babilonien maecten, soe12 13 werden die tonghen verwandelt in menegherande tonghen om harer hoverdicheit 14 wille te destruerene. Mer van allen tonghen ofte talen leven die drie die voerba-15 richste, dats d'Ebreusche als moeder van allen tonghen, die Gryexe tonghe als die 16 wijste om die grote wijsheit die onder die Gryexe vonden waert, ende die Latijnsche 17 tonghe, ende dese es edelst om tkeiserrike van Rome daermen dese tonghe hout. In 18 de Hebreeusche tonghe gaf God die wyt. Ende bi Sinen orlove ende wille was die18 19 wit in dien anderen tonghe oec ghetrocken, om dat God wille alle gheredende men-1920schen te Sijnre kennissen brenghen. Ende uut dien tween tonghen es si oec anderen 21 talen ghetrocken, alsoe si oec es in Dietsche vanden ghenen diet dede omder sem-22pelre liede profijt. Daer omme murmureren vele clerke daer jeghen ende spreken 23 quaet van dien, soe dat het schijnt een beniden der menschen salicheit, want diet 24 weten ende leeren souden, si en mickens niet. Dus leyt die blijnde den blijnden24 25 ende vallen beyde - dats te duchtene - in den gracht der eweliker verdoemenessen. 26 Ende hier omme biddic elken dier sijn profijt in doen sal, dat hi neernstelijc bidde 27 voer den ghenen die den dienst vanden Dietsche te makene dede, dat hem God alle 28 sine sonden vergheve ende te Sijnre glorien brenghe bi Sijnre ontfermherticheit.

 

29Int jaer ons Heren doen men screef dusentich ende driehondert ende twe ende ta-30chentich waren vulmaect dese collacien uten herden swaren ghewapenden Latine 31 te Dietschen op dertienavont omtrent noen om Lodewijcs Thonijs van Bruesele be-3132gherte, van Janne Cassiane, monnec ende priestere van Marsaeldien gheboren ende32 33 in Latine van hem ghemaect.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs