Gezangen mijner jeugd

[p. 29]

22. Mijn geboortedag (36) ^22. aant.

Toen ik, op mijn' geboortedag,
Nog naauwlijks in het wiegje lag,
Kwam 't dartel wicht, de looze Min, ^{3 +}
Het kraamvertrek al lagchende in.
Het knaapje schaterde overluid:
‘Veel heils met deze jonge spruit! ⁶
Hij zal, zoo ik mij niet bedrieg,
Dit zeggend keek hij in de wieg.
Hij zal nog aan mijn moeders kroon ⁹
Een paerel zijn van 't eerste schoon.
Me dunkt dat op zijn kleen gelaat
Alreeds een trek der Liefde staat!’
Men zegt, als of ik 't laatste woord
Reeds met bewustheid had gehoord,
Dat ik, met eenen lieven lagch,
Naar 't vrolijk minnegoodje zag. ^15-16
‘Zie! sprak de dartle Jongen toen,
En gaf mijn kleene wang een zoen.

22. Mijn Geboortedag. De oorspronkelijke versie van het handschrift wijkt sterk af (zie bijlage III). Het gegeven: de aanwezigheid van Cupido bij de geboorte van de jongen die door het minnegodje tot zanger van de liefde gewijd wordt, gaat terug op de tweede elegie (‘Cum nova nascenti nerent mihi fata Sorores’ etc.) van Janus Secundus' Julia, sive Elegiarum Liber Primus; zie Iohannis Secundi Opera. Accurate recognita ex museo P. Scriverii, Lugduni Batavorum 1636, p. 4-6. Het doet dan ook vreemd aan, wanneer Bellamy in november 1783 een met L.D.E.D. ondertekende open brief Aan den Heere en Mr. H. van Alphen, over de onlangs uitgekomen MENGELINGEN in PROZE en POEZIJ (z.p., 1783; aanwezig U.B. Leiden) uitgeeft, waarin hij de geadresseerde van plagiaat beschuldigt. Van Alphens gedicht Elize's geboorte in genoemde Mengelingen van 1783 zou zoveel als ‘een parodie’ van Mijn Geboortedag uit Gezangen Mijner Jeugd zijn. Bij Van Alphen verschijnt er een engel aan het wiegje van Elize om haar van kindsbeen af te wijzen op Jezus en de drie Bevalligheden: liefde, deugd en godsdienst. Indien Elize's Geboorte een imitatio van Mijn Geboortedag mag heten, dan is het toch zeker een zelfstandige navolging, evenals ... het gedicht van Bellamy. Van Alphen heeft op de aanval nimmer gereageerd.

3 't dartel wicht, de looze Min: Cupido.

+ looze: schalkse; andere betekenissen die het WNT. geeft: sluw, onbetrouwbaar, komen hier minder in aanmerking.

6 Veel heils: zgn. genitivus partitivus, waarbij de genitief het geheel noemt en het bepaalde woord een deel van dat geheel.

9 mijn moeders: d.i. van Venus.

15-16 Ook dit lachen van de boreling tegen Cupido vinden we reeds in de elegie van Secundus.

[p. 30]

 

Zie! heb ik nu wel mis geraên?

20

Het kind ziet mij reeds lagchend aan!

 

Gewis, mijn liefste kind, gij zijt

 

Om mijne komst met recht verblijd:

 

Ik zal u, in uw prille jeugd,

 

Genieten doen de zoetste vreugd.

25

Door mij zult gij het puik en de eer

 

Der meisjes... zie!... daar lagcht hij weêr! -

 

Ja, Jongen! wordt maar schielijk groot!

 

Dan schenk ik u een speelgenoot,

 

Een meisje vol bevalligheen, ²⁹

30

Uitmuntend schoon en juist van leen! ³⁰

 

Nu lagcht gij, maar gij weet nog niet

 

Wat gunsten u de Liefde biedt. -

 

- Kom, nog een kuschje, kleene knaap! ...

 

En wieg den jongen nu in slaap!’ -

35

Zoo sprak de Min, en snelde voord.

 

De Bengel hieldt aan mij zijn woord;

 

Mijn kindsheid was maar naauw voorbij,

 

Of hij was altoos aan mijn zij.

 

Hij bragt mij vaak in 't lomrig bosch,

40

Daar zaten wij op 't groene mosch,

 

En hoorden hoe de nachtegaal

 

De ziel vertedert door zijn taal.

 

‘Ik wil u, sprak het gulle wicht.

 

Ook leeren hoe men, in gedicht,

45

De vreugden van het hart verheft,

 

De ziel der jonge schoonen treft.’

 

Toen schonk hij mij een elpen lier, ⁴⁷

 

En leerde mij, met lossen zwier,

 

Op allerhande trant en maat,

50

Hoe hij de zilv'ren koorden slaat. ⁵⁰

 

Doch - schoon mijn speeltuig helder klonk,

 

Toen hij mij schoone Fillis schonk,

 

Kreeg steeds mijn ted're poëzij

 

Een aangenaamer melodij.

29 Het ideaal van de Gratiën-poëzie (zie inleiding, p. XII, en nr. 35) dat in verchristelijkte vorm ook in Van Alphens Elize's Geboorte doorklinkt.

30 juist: wel geëvenredigd.

47 elpen: ivoren;

50 koorden: snaren.

[p. 31]

55

Nu zing, nu speel ik anders niet

 

Dan 't zoet, 't geen mij de liefde biedt.

 

En zijn eens, door den ouderdom, ⁵⁷

 

Mijn vlugge vingers stram en krom,

 

Mijn lied, schoon kragt en jeugd verdwijn',

60

Zal immer van de Liefde zijn!

57 vv. Het motief van de grijsaardsliefde gaat terug op de Anakreontea, waar het schering en inslag is.