Verzamelde opstellen. Deel 2: Los in de ruimte 1966-1970

‘Three blind mice’ lopen tegen de muur te Gent.

K&C-agenda, 12 juni 1968.

Het is zover! De drie verzamelaars die onder de titel ‘Three Blind Mice’ in het Van Abbemuseum te Eindhoven hun privé-collecties hebben tentoongesteld en deze ook nog voor een tentoonstelling in het Centrum voor Kunstambachten in de Oude St.-Pietersabdij te Gent wilden afstaan, trekken zich terug. In K&C/14 werd de tentoonstelling reeds uitvoerig besproken en werd ook gewag gemaakt van het risico dat geïnteresseerden liepen dat de vóór 15 juni te Gent aangekondigde tentoonstelling nooit zou plaats vinden. Dit risico is nu een feit geworden. Reeds voor de opening van de tentoonstelling in Eindhoven getuigde men te Gent van zo weinig enthousiasme voor dit initiatief, dat het verdacht ging lijken. Behoudens een klein mirakel in extremis, staat men nu zover dat de tentoonstelling niet kan doorgaan. Wat is er precies gebeurd?

Niets precies! Alleen maar de gewone lamlendigheid van onze musea, als het op moderne kunst aankomt. Zonder zich officieel tegen de organisatie van de tentoonstelling te hebben verzet, heeft de heer Van de Walle, conservator van de St.-Pietersabdij, het zo aan boord gelegd dat de drie bruikleengevers en de directeur van het Van Abbemuseum (die het initiatief van de tentoonstelling nam) er tenslotte de brui aan hebben gegeven. De conservator van de St.-Pietersabdij organiseert zowat veertig tentoonstellingen per jaar. Organiseren is veel gezegd. In de meeste gevallen is het niets meer dan een tentoonstelling onderdak verlenen. Dat de conservator bij een soortgelijk routine-werk een verregaande onverschilligheid aan de dag legt en alles overlaat aan het personeel (zonder bijzondere opleiding) is bijna vanzelfsprekend. Heel veel tentoonstellingen in de St.-Pietersabdij zijn immers niet meer aandacht waard. Het zal ook niet alleen aan hem liggen dat ze er plaats vinden.

Het zou echter wel de taak van een conservator zijn nu en dan enig reliëf te brengen in deze vlakke opeenvolging, door een of andere belangrijke tentoonstelling zelf te organiseren of minstens aan te trekken. De fout die te Gent weer eens gebeurd is, bestaat er in de eerste plaats in, dat men het onderscheidingsvermogen mist (of de moed tot persoonlijk engagement) om het koren van het kaf te scheiden en in ons geval de uitzonderlijke kwaliteit van de Eindhovense tentoonstelling te onderkennen.

[p. 254]

Niemand zal het ooit een conservator verwijten dat hij een aangeboden tentoonstelling afwijst, indien hij voor die weigering geldige redenen kan aanvoeren en bereid is deze ook publiek op tafel te leggen. In Gent is er echter van weigering geen sprake. De heer Van de Walle ging met de tentoonstelling akkoord. Hij werd zelfs op de opening te Eindhoven als medeorganisator vermeld. Op deze opening was hij echter niet te zien, evenmin als op de andere manifestaties, die naar aanleiding van deze tentoonstelling plaats vonden. Hij had er blijkbaar geen behoefte aan met verzamelaars of minstens met hun werk kennis te maken en na te gaan of zijn museum de mogelijkheden had om dit tentoon te stellen. Zijn houding was: als ze willen komen, mij goed! Juist in deze houding ligt de fout. Ten overstaan van een manifestatie als ‘Three Blind Mice’ heeft geen enkele conservator het recht onverschillig te zijn. Hij is publiek verplicht de maximale gelegenheid te scheppen om met de kunstuitingen, hoe dan ook, in contact te komen. Als hij dit niet doet, of door veronachtzaming ervoor zorgt dat het misloopt, is hij publiek verantwoording schuldig. Dat ook een conservator verplichtingen heeft tegenover de gemeenschap wordt te vaak vergeten.

Door deze houding waren de bruikleengevers reeds kregelig en achterdochtig geworden, nog voor de werken van Eindhoven naar Gent waren getransporteerd: waar zouden die werken terechtkomen? En vooral: wie zou er borg voor staan dat ze op een behoorlijke manier werden behandeld en gepresenteerd? Een blik ter plaatse in het Gentse museum volstond om er rekenschap van te geven dat die achterdocht gegrond was. Als mijn informaties juist zijn, gaat ook het Nederlandse transportbedrijf dat voor de overbrenging instond, niet vrij uit, evenmin als de collectioneurs die geen voldoende voorzorgen namen. Maar dit neemt niet weg dat de werken te Gent niet werden onthaald zoals dat in een museum, die naam waardig, hoort. Ze werden behandeld zoals het werk van de eerste de beste routine-tentoonstelling, één van de veertig per jaar. Toen de bruikleengevers dit hebben geconstateerd was de maat vol; ze besloten geen verdere risico's meer te lopen en namen hun werk terug.

Het is heel waarschijnlijk een toeval dat dit feit samenviel met de bezetting van het Gentse museum door enkele kunstenaars. Maar ook al houdt ze er geen enkel verband mee, ze past volkomen in de situatie.

Bij het ter perse gaan vernemen we dat de tentoonstelling toch zal geopend worden op 15 juni □