Gedichten. Deel 1

(1905)–Nicolaas Beets– rechtenstatus



[pagina 106]
Parisina.aant. 't Is 't uur, waarin de nachtegaal Het oor verrukt door 't smeltend lied, Waarin verliefde fluistertaal Voor 't hart van zoetheid overvliet; Waarin het koelheidâamend suizen Van 't windje, aan balsemgeuren rijk, Zich met der golfjes murmlend bruisen Vereenigt tot een zoet muzijk. Op iedre bloem is dauw gezegen; De starren blinken aan den trans, Met zachten glans, Elkander tegen; Het water heeft een donkrer blauw, Het loof een bruiner tint gekregen, De lucht een wazig schemergrauw, Het is dat zoet, dat lieflijk donker, Die effen duisterheid omhoog, Die 't scheemren volgt aan 's hemels boog, En voorgaat aan het maangeflonker. Maar 't is om 't lieflijk ruischen niet Van 't beekjen over 't kiezelbed, Dat Parisina 't slaapsalet. Bij 't zwijgen van den nacht, verliet; 't Is niet om de oogen op te slaan Naar 't maanlicht en zijn hemelluister, Dat de eedle vrouw is uitgegaan En omzwerft in het avondduister; En, toeft ze in Estes groen priëel, Ze is om de rozen niet gekomen; Zij hoort.... maar 't is niet naar 't gekweel Der nachtegalen in de boomen. Zij luistert.... Een stap wordt gehoord in de krakende blaân; En het hartje begint haar onrustig te slaan,.... Haar lieflijke naam wordt gefluisterd. En haar blos komt terug, en haar boezem schept aâm; Nog een oogenblik slechts... en het vindt hen te zaam, Om een schuldige liefde te boeten - 't Is daar.... Reeds ligt de minnaar aan haar voeten. En nu, wat is voor hun gemoed Dees wereld met haar ebbe en vloed? Ach, hemel, aarde, menschdom, God, Vergeten zij voor zingenot.
[pagina 107]
Als dooden schijnen ze onbewust Van wat er om hen woelt of rust, Zij zien elkander slechts in 't oog, Of heel de schepping hun vervloog. Elk zuchtje prikkelt nog den lust, En pijnigt met de zoetste smart, En tergt het brein, en blaakt het hart. Wie droomt er, in dien wilden droom, Van schuld of straf, gevaar of schroom, Van lange wroeging, scherp verwijt? De woeste hartstocht laat geen tijd Om voor een oogenblik te denken, Hoe kort een vreugd hij slechts kan schenken. Met aarzelenden voet verlaat Het paar de plek van weelde en schuld. Schoon zoete hoop hun hart vervult, En plechtige afspraak zeker gaat, Toch voelen ze een geheime vrees Als waar dit afscheid 't laatste reeds. Herhaalde omarming, zuchten, trillen, Een somber staren van den blik, En lippen die niet scheiden willen... Op eens, een plotselinge schrik Voor 't vredig glinstrend hemellicht Weerkaatsend van hun aangezicht; Gevoel van onvergeefbre zonden, Door iedre stille, reine ster Met afschuw aangezien van ver.... Dat alles houdt hun voet gebonden, En maakt dit teeder scheiden zwaar. Maar 't onverbidlijk uur is daar! Zij gaan. Een wicht van duizend ponden Weegt op de ziel van 't schuldig paar, En 't voelt de koude huiveringen Van die een slechte daad begingen. Naar 't eenzaam bed keert Hugo thans, En smacht er van verboden lust; Zij legt het schuldig hoofd ter rust Aan 't argloos hart eens trouwen mans. Zij slaapt, maar koortsig; 't heete bloed Ontsteekt haar wang in purpergloed. Zij droomt, en op haar lippen stijgt Een naam, dien zij bij dag verzwijgt. Zij woelt en slaat haar armen uit, Dat zij haar vriend aan 't harte sluit', En doet haar echtgenoot ontwaken, En streelt hem met den zoeten waan,
[pagina 108]
Die lieve omhelzing ging hem aan, Die haar gelukkig poogt te maken; Tot schreiens is hij aangedaan, En opgetogen ziet hij neder Op de engel, in haar slaap zoo teeder! Hij drukt de sluimrende aan zijn borst En wil elk staamlend woord verstaan. Hij hoort - Wat siddring grijpt hem aan, Als trof 's aartsengels stem den vorst? Hij siddre vrij! Geen zwaarder straf Kan hem verschrikken in zijn graf, Als hem, voor de eeuwigheid ontwaakt, De Rechter met het vonnis naakt! Hij siddre vrij! Eén klank, één woord Heeft heel zijn aardsch geluk vermoord; Eén enkel woord, één naam verraadt Zijn eega's schuld, zijn eigen smaad. En welk een naam? Ai mij! Als 't botsen Van 't slingrend schip op ijzren rotsen, Wanneer des afgronds diepste kolk Zich opent voor 't wanhopig volk, Schokt hem die naam 't gemoed. Wie was de schender? Hugo! - Hij - O, dat die gruwel mooglijk zij! - Zijn zoon, zijn eigen bloed! 't Misdadig kroost der misdaad van d' Ontrouwen jongling straft den man, 't Kind van Bianca, de verleide, Die, al te dwaas, haar trouwdag beidde! Hij trok zijn dolk, maar stak hem weer Ter scheede voor de punt ontbloot was; Schoon Parisina's misdrijf groot was, Haar schoonheid zette hem terneer. Zoo lief een schepsel moest hij sparen; Althans zoo als hij nu haar zag. Tevreden sluimrend met een lach; Maar stond haar roerloos aan te staren, En zoo ontzettend was zijn blik, Dat, zoo zij 't hoofd had opgeheven, Zij waar van angst versteend gebleven Of weder neergestort van schrik. En bij der nachtlamp schemerlicht Blonk 't paarlend zweet hem op 't gezicht! Maar de ongetrouwe sluimert voort.... En nu geen zuchtje meer, geen woord, Waarvan zijn gramschap hooger zwelt; Maar o! haar dagen zijn geteld.
[pagina 109]
En nauw verrees de morgenstond, Of woedende Azo zocht, en vond In 't bang verslag uit veler mond 't Bewijs van wat zijn rust verslond, Wat hem deed siddren op 't vermoeden, En raadloos zijn doet, nu hij 't weet: Haar schuld en zijn toekomstig leed. Der maagden lang meêwuste schaar, Opdat zij voor gevaar zich hoeden, Brengt schuld en smaad en vonnis over haar. Geen uitvlucht langer, niets verschoond! Al wat haar schendige echtbreuk toont, Wordt Azo openbaar: En zijn gefolterd hart en ooren Rest niets te lijden, niets te hooren. Hij was een man van kort beraad, En in de richtzaal van zijn staat Zat Azo, Este's wettig heer, Ten zetel zijner rechtsmacht neer. Zijn eedlen en zijn wacht zijn daar, En voor zijn oogen 't schuldig paar; Ach! beide' in 's levens eerst getij, En zij... hoe naamloos schoon is zij! Ai mij, ontwapend en geboeid, Staat daar een zoon voor 't streng gericht Eens vaders, die van gramschap gloeit, En moet op 't doodsbleek aangezicht Een ongenadig vonnis lezen.... Toch schijnt hij niet verplet te wezen, Maar klemt met kracht de lippen dicht. En bleek en zwijgende als het graf, Wacht Parisina 't vonnis af. Wat omkeer, sinds haar sprekende oogen Nog onlangs, voor de laatste maal, Een kring van blijdschap om haar togen In Azo's feestelijke zaal, Waar hooge heeren voor haar bogen, En waar de schoonheid, door 't bespiên Van duizende bevalligheden, In lachje en taal, in leest en treden, Haar 't lief geheim hoopte af te zien, Waarop zij recht en aanspraak grondde, Dat zij dus vorstlijk heerschen konde. Had toen één zuchtje haar gekweld, 't Had duizenden gevoerd in 't veld; 't Had duizend degens aan doen gorden, Om wrekers van haar leed te worden...
[pagina 110]
En nu - wat werd er van haar macht? Wat van zoo veler dienst der oogen? Daar staat men, plechtig, onbewogen; Men tuurt op de aarde, zwijgt en wacht; De blik verfoeit, het hart veracht... Zijn dit haar riddren? dit haar vrouwen? En moet zij dus haar hof aanschouwen? En hij - de dierbre, wiens geweer Ook nu zou schittren voor haar eer, Die, kon hij slechts den arm verroeren, Haar uit het midden weg zou voeren, Of aan haar voeten sterven, - hij Staat daar in boeien aan haar zij, En ziet haar groot bruin oog niet, rood Van tranen, die ze om hem vergoot! Hoe vriendlijk spreidden blanke leden, Van fijne purpersprank doorgloord En met een donkren zoom omboord, Daar zachte schaduw op tot heden; Nu tempren zij de stralen niet Der woeste blikken, die het schiet, Maar drukken 't, gloeiende en ontsteken, Naar mate dat haar tranen leken. Zoo had ook hij wel kunnen weenen, Voor haar - maar niet voor 't hofgezin. Hier hield zijn felle smart zich in. Koelbloedig zag hij voor zich henen. Hoe schriklijk ook zijn lijden waar, Hij moest niet zwak zijn voor die schaar, Doch waagt geen enklen blik aan haar. De wreede erinring van 't verleden, Zijn schuld, zijn liefde, 't vreeslijk heden, Zijns vaders toorn, der braven smaad, Een aardsche, een eeuwge jammerstaat... Haar lot... o 't hare! Neen hij slaat Geen oog op dat verbleekt gelaat, Uit vreeze dat zijn hoogmoed zwichte Bij 't zien des jammers, dien hij stichtte. En Azo sprak: ‘Nog gistren droeg Ik roem op zoon en echtgenoot; Die droom verging dees morgen vroeg; Vóor d'avond zijn mij beiden dood. Zoo moge ik eenzaam verder wandelen! Het zij zoo; niemand, wie hij zij, Die niet zou doen als ik zal handelen. Die banden scheurden, niet door mij! Ook dit moet wezen... Snoode zoon!
[pagina 111]
De priester wacht u, en - uw loon. Vertrek! Vang uw gebeden aan! Voor de avondster is opgegaan, Zult gij voor 's hemels vierschaar staan; Moog die u nog genade gunnen!.... Maar de aarde heeft geen plaats, daar ik En gij, zelfs voor een oogenblik, Dezelfde lucht genieten kunnen. Vaarwel! Ik zie uw dood niet aan. Maar gij, wuft schepsel! zult zijn hals... Genoeg!... Ik kan niet verder gaan... Ga, vrouw zoo dartel en zoo valsch! Trouwloos gemoed! Niet ik, gijzelf vergiet dit bloed; En kunt gij d'aanblik overleven, Verblijd u, leef - ik schenk u 't leven.’ En Azo wendde 't aangezicht En 't kloppend voorhoofd, dat hem gloeit Van 't bloed, dat barnend ebt en vloeit En op zijn brein drukt met gewicht. Hij boog zich; bevende bewogen Zijn vingren zich langs slaap en oogen, Alsof die hand een sluier waar, Die hem verheelde voor de schaar. En Hugo heft zijn boei omhoog, En bidt hem dat hij spreken moog. Het wordt hem zwijgend toegestaan, En dus spreekt hij zijn rechter aan: ‘Niet dat ik bang ben om te sterven! Gij zaagt in menig strijd mijn moed. De degen, dien ik thans moet derven, Vergoot voor uwe zaak meer bloed Dan ooit de bijl mijns beuls zal verven. Gij schonkt mij 't leven: neem het weer! Ik was nooit dankbaar voor die gave. Mijn hart vergat het nimmermeer: Gij bracht mijn moeder om haar eer! Zij rust, en 'k ga bij haar ten grave. De medeminnaar zij niet meer! 't Gebroken hart der liefste vrouwe Hef, met mijn afgeslagen kop, Het loflied van uw jonglingstrouwe En vaderlijke teerheid op. 't Is waar, ik heb u zwaar beleedigd; Maar kwaad voor kwaad! Of roofdet gij, Opdat uw hoogmoed wierd bevredigd, De bruid niet, reeds verloofd aan mij? Ja, gij begeerdet haar tot gade,
[pagina 112]
En om u van den zoon te ontslaan, Kwam u de misdaad nog te stade, Die ge aan de moeder hadt begaan. Het ware een schande voor haar magen Geweest, te huwen met een zoon, Die nooit zijns vaders naam mocht dragen, Noch aanspraak maken op zijn troon! Om 't even.. heden moet ik sterven, Maar was mij slechts de tijd vergund, Ik zou mijzelv' een naam verwerven Veel schooner dan gij voeren kunt. Ik heb een hart, ik had een degen, Naar grooter dingen uitgestrekt, Dan in de parels zijn gelegen Der kroon, die Este's wapen dekt. Niet altijd draagt de hoogstgeboren De schitterendste riddersporen; De mijnen tergden 's kleppers zij Vaak vorsten in 't bevel voorbij, Als 'k aanrukte op 't bezielend woord: “Voor Este en de zege - voort!” 'k Bepleit de zaak niet van mijn schuld, Ik kom niet smeekend uitstel vragen; Het leven viel mij zwaar te dragen; De tijd mijns lijdens zij vervuld! Mijn afkomst moog bezoedeld wezen, Uw adel mij verwerpen - toch Staat op mijn aangezicht te lezen Dat ik uw zoon ben; meerder nog Is de aard van die mij niet erkent In dit hoogmoedig hart geprent: De driften van dat hart zijn de uwen! Van u - wat doet mijn vader gruwen? - De ontembre ziel, de stoute hand, Het gloeiend vuur, dat in mij brandt. Gij gaaft mij 't leven niet alleen, Maar alles waar uw beeld in scheen. Zie wat uw wulpschheid heeft bedreven, Tot straf heeft ze u een zoon gegeven Aan u gelijk van top tot teen. Ik ben geen basterd van uw aard; Ik duld als gij geen wederstreven, Ik ben zoo fier als ge immer waart; En dit mijn nietig, vluchtig leven, Dat gij mij gaaft, en nu zoo vroeg Terugeischt... 'k had het lang genoeg En 'k achtte 't nimmer meer dan gij Als gij den helm op 't voorhoofd drukte, En ik vol geestdrift aan uw zij,
[pagina 113]
Door bloed en dood, ter zege rukte. En nu, 't verleden is voorbij! De sombre toekomst kan nadezen Niet boozer dan 't verleden wezen; Maar 'k zou wel wenschen, toen veeleer Te zijn gesneuveld in 't geweer; Want, deedt gij ook mijn moeder sterven, In 't bloeiendst van haar levenstijd, En mij een lieve gade derven... Ik voel dat gij mijn vader zijt! En klinke uw vonnis hard en ruw, 't Is niet onbillijk, zelfs van u. Geteeld in zonde, in schande sneven - 't Begin en 't einde van mijn leven Gelijkt, voorwaar, elkander schoon! En als de vader, zoo de zoon; Voor wat door beiden is misdreven Betaalt een zelfde straf het loon... Een heeft in aller menschen oogen Het zwaarste van de twee misdaân; Maar God heeft beider schuld gewogen, En zal een billijk vonnis slaan.’ Hij zweeg en kruiste de armen weer. Men hoorde 't ramm'len van zijn keten. Hoe deed die klank de harten zeer Van de edellieden, daar gezeten! Zij sloegen siddrend de oogen neer. Op eenmaal werd hun blik gekluisterd Aan haar, die Hugo had bekoord. Zij had zijn vonnis aangehoord!... Haar liefde had den vriend vermoord! Hoe was haar heilloos schoon ontluisterd! Hoe roerloos stond zij, hoe versteend, Hoe doodlijk bleek, hoe uitgeweend! Geen enkle maal had zij den blik Van 't punt gewend, waarop zij staarde; Niet éénmaal sloeg zij dien ter aarde; Daar stond ze, een standbeeld van den schrik, Met gapend oog, den mond ontsloten; Geen koestrend bloed kwam toegevloten; Koud was haar voorhoofd, koud als ijs; Alleen daar welde nog somtijds Een enkle, groote, heldre drop In die verstijvende oogen op, En vloeide niet te haastig neer Op 't witte marmer van die wangen, Maar bleef een wijle telken keer Aan 't gitzwart van haar pinkers hangen.
[pagina 114]
O! Zulk een traan drong tot in 't hart Van allen, die hem vloeien zagen; Hij scheen getuigenis te dragen Van bovenmenschelijke smart. Zij zocht te spreken; 't onbestemd Geluid bleef in de borst beklemd; Maar uit dat bang gekerm verstond Wie 't hoorde heel haars harten grond. Zij zweeg; zij poogde op nieuw te spreken; Toen barstte ze in een schril geluid, Een kort en aaklig gillen uit, En toen was stem en kracht bezweken. Het beeld wankte op zijn pedestal, En stortte met een looden val; Het beeld van Azo's gemalinne 't Bekoorlijk schepsel zelf niet meer, Dat enkel leven, enkel minne, Haar trouw verdartelde en haar eer; Wie hartstocht tot den val genoopt had, Maar die de schande niet verdroeg, Waarmee de ontdekking ze overhoopt had, Die 't hart haar met vertwijfling sloeg. Toch leeft zij nog, en al te vroeg Keert ze uit dien schijndood weer; Want wat ze inwendig heeft geleden Verkrachtte 't werktuig van de reden, En haar bewustheid keert niet meer, Het denkvermogen bleef beroofd Van veerkracht in haar duizlend hoofd, En zond, gelijk de boogsnaar, door Den regen slap, de schicht Niet voortwerpt daar uw oog ze richt, Elk denkbeeld buiten 't spoor. 't Was alles wild dooreengeward; 't Verleden leeg en woest, En al wat nu gebeuren moest Gehuld in tastbaar zwart, Met hier en daar, ja, lichtgeflonker. Maar als van bliksemlicht in 't donker, Wanneer een storm de woeste kracht Zijns gramschaps toont te middernacht. - Zij vreest, zij voelt, iets ijslijks wacht Haar hart.. maar wat? 't Is haar ontdacht. Een groote schuld, een groote schande Drukt daar op iemand in den lande; Bloed zal er vloeien, maar van wien? Zij weet het niet. Droomt zij misschien? Staan dees haar voeten wel op de aarde? Zijn dit gewelven, waar ze op staart?
[pagina 115]
En die zij om zich heen ontwaart; Zijn 't menschen, of zijn 't duivlen, die Zoo fronsen tegen haar, voor wie Elk oog tot nog toe heeft geblonken Van teedre en toegenegen lonken, In eerbied, liefde en sympathie? 't Bleef al onzeker en verward; Een woeste baaierd, waar haar hart En hoofd als op den tast in dwaalde: Nu hoop, dan vrees, nu vreugd, dan smart; Geen denkbeeld, dat haar ziel bepaalde. En nu met lachen, dan met weenen, Maar zinloos, 't zij ze lacht of schreit, Bestreed ze in wilde rustloosheid De beelden, die haar geest verschenen, En zocht den bangen droom te ontkomen, Waarin zij eeuwig voort zou droomen. Hoor, 't gebom der kloosterklokken! Klagend klinkt heur traag geluid Ten bemosten toren uit, Waar de streng in wordt getrokken. Zuchtend is hun klank en dof, Als een toon van rouw en smarte, En hij valt hem zwaar op 't harte. Wien hij de ooren trof. Hoor, het koor wordt aangeheven, Voor wiens fakkel wordt gebluscht, Voor den boetling, nog in leven, Maar die dra deze aard begeven Moet en bij de dooden rust. Voor de ziel, die 't lijf verlaat, En haar oordeel tegengaat, Is het dat de zielmis opstijgt, de gewijde klepel slaat. Reeds is zijn graf gedolven. Zie Daar knielt hij aan des priesters knie. Aaklig is het wat m'aanschouwt, Droevig wat het oor verstond, Hier in 't midden staat het hout, En de wachters staan in 't rond. D'arm ontbloot en koel 't gelaat, Houdt de beul de moordbijl reede, Toetst de scherpte van de snede, Die den slag op eens doet treffen en door pees en wervel gaat. Spraakloos treedt een groote stoet 't Hartontzettend schouwspel nader, Waar een zoon bezwijken moet Voor het vonnis van een vader!....
[pagina 116]
Nog was 't een lieflijk uur. De zon, Die met haar schoonsten glans Het leed, waarmee dees dag begon, Bespot had van den trans, Stortte over Hugo's aangezicht Den gloed uit van haar dalend licht. Hij zegt zijn laatste biecht; hij smeekt Den troost af, dien een priester spreekt, Wiens hart van deernis breekt. Hij wordt gewezen op het bloed, Dat ons van zonden zuivren moet; En, als hij nederligt en hoort, Ziet 't zonlicht minzaam neer, en gloort Met milden glans om 's jonglings kruin, En om dier lokken glanzig bruin, Dat welig om die slapen kronkelt En langs dien hals, te wreed ontbloot! Maar heldrer schittert, wreeder vonkelt Die straal op 't werktuig van den dood. Ai mij, die ure was ontzettend! Voor 't onvermurwbaarst hart verplettend! Gewis, hier werd slechts recht gedaan... Maar 't schouwspel was niet uit te staan. Het laatst gebed is van de lip gerezen Diens zoons zoo snood, diens minnaars zoo vol moed, Zijn bidsnoer afgeteld, zijn zondenlijst gelezen, Zijn uur verstreken, en zijn misdaad eischt zijn bloed! Men nam zijn mantel reeds; nu geldt het ook zijn lokken, Men scheert ze wreed zoo jong een schedel af; Nu wordt zijn kleed hem uitgetrokken; De sjerp, die Parisina gaf, Mag hem niet sieren in zijn graf. Ook deze wordt hem 't lijf onttogen. Men houdt den blinddoek voor zijn oogen; Maar neen! die laatste smaad mislukt! Dat zal zijn hoogmoed niet gedoogen! Zijn drift, schoon schijnbaar onderdrukt, Was bijkans weer in gloed gevlogen, Toen hem de beul, zijn plicht getrouw, De vurige oogen blinden wou; Als of zijn altijd koene blik Den dood niet zien kon zonder schrik! ‘Neen! neem mij bloed en levenslicht, Ik weiger niet het al te derven! Gij bondt dees handen - laat mij sterven Met on-gebonden aangezicht! Sla toe, ik wacht met open oog Uw bijl!’... En, als hij 't zeide, boog
[pagina 117]
Hij 't jeugdig hoofd op 't blok, en zag Den dood in de oogen; 't laatste woord Was nauwlijks uit zijn mond gehoord, Of vlijmend viel de slag... En rolde 't hoofd, en stortte 't lijf Terug in 't zand, en gutste 't bloed Uit ieder aâr in breeden vloed; Zijn lip vertrok zich, en zijn oog Verdraaide snel, en niets bewoog Zich meer - 't was all' voor eeuwig stijf. Hij stierf - gelijk een schuldig man, Maar zonder trots of praalvertroon; Hij had tot 's hemels hoogen troon, In ootmoed neergeknield, gebeden, Zoo als een veege zondaar 't kan; Den troost der kerke niet vertreden; Hij was niet zonder hoop gegaan; En toen hij voor den priester knielde, Blies hem geen aardsche zucht meer aan, Wijl hooger ernst hem gansch bezielde. Zijn vader, toornig en verwoed, Het voorwerp van zijn snooden gloed, Wat was dat alles in dien stond? Hij voelde geen verwijt, noch vond Zijn hart van wanhoops vlijm doorsneden; Want enkel hemel was zijn ziel, En al zijn woorden boetgebeden!... Behalve wat hem toen ontviel, Toen hij den nek reeds hield ontbloot Ter ontvangst van zijn wreeden dood, En hij alleen als weldaad vroeg, Dat men zijn hart dien blinddoek spaarde, En hem met open oog versloeg, - Zijn eenigst afscheidswoord aan de aarde. Met ingespannen ademtocht, Als of de dood Elks mond met Hugo's lippen sloot, Stond ieder, die 't aanschouwen mocht, En staarde op 't schouwspel van ellende; Maar toen men d'onafweerbren slag, Die Hugo's liefde en leven endde, Op 's jonglings schouder dalen zag, Toen voelden allen, die daar waren, Een huivring door de leden varen, En kwam met half gesmoord geluid Een diepe zucht ten boezem uit; En toen zweeg alles stil; De bijl slechts, die het bloedig blok
[pagina 118]
Nog na deed dreunen van den schok, Was 't eenigst, dat zich nog deed hooren... Maar wat treft eensklaps aller ooren? Een woeste gil, Zoo fel - zoo schril, Doorklieft de lucht, waar alles zwijgt! Een kreet is 't, als de moeder slaakt, Als ze in den donkren nacht ontwaakt En 't eenig, lief en dierbaar kind Dood in haar moederarmen vindt; Een kreet is 't, die ten hemel stijgt, Als door een boezem uitgedreven, Wien niets meer rest in 't hooploos leven! Die kreet - die gil - dat rauw geluid, Kwam Azo's burchtslotvenster uit, En aller oogen, aller ooren Zijn derwaarts heengericht vol schrik... Maar niemand toont zich aan den blik, En niets meer doet zich hooren. Doch nimmer slaakte in 't uiterst leed 't Vertwijfeld hart een schrikbrer kreet, Die, wie hem hoorde, wenschen deed Het mocht de laatste reize wezen Dat zulk een gil was opgerezen. Geen Hugo meer! En sinds dat uur, Werd binnen Azo's burchtslotmuur, In slaapsalet noch ridderzaal, In hofpriëel noch burchtportaal Ooit Parisine aanschouwd. Haar naam, als of die nooit bestond. Werd aan geen oor meer toevertrouwd En klonk uit niemands mond, Als of er dreigend lijfsgevaar Of dwaasheid aan verbonden waar; En niemand hoorde aan Azo's lippen Een woord van gade of zoon ontglippen. Hun nagedachtnis was vergaan; Geen zark wees hun begraafplaats aan In d'ongewijden hoek der aarde, Die zeker Hugo's overschot, En mooglijk beider lijk bewaarde; Geen mensch wist Parisina's lot. Had zij ten hemel 't oog gewend, En was ze een klooster ingegaan, Alwaar ze, in aardsche lustvermijding, Met harde vaste en zelfkastijding Haar penitentie had gedaan, En bij de foltring van 't geweten
[pagina 119]
De nachten in gebed gesleten, Bij 't vloeien van een boetetraan? Of deed een traag vergif haar sneven? Of nam een rappe dolk haar 't leven, En had zij haar getrouwheid aan Haar Hugo dus gestand gedaan? Of ging de slag, waardoor hij viel, Haar moordend door de teedre ziel, En had de Dood, uit deernis met Haar zwak gestel, haar 't hart verplet En met één schok vaneengereten? Geen die het wist, geen die 't kon weten: Maar, wat ook van de droeve werd, Haar einde was gewis in smart. En Azo koos een andre bruid. Zijn echtkoets bloeide in spruit bij spruit. Maar telde hij ook menig zoon, Geen zoo beminlijk, geen zoo schoon, Niet een zoo dapper als zijn doode, Of waren zij 't, hij merkte 't noode; Hij zag het aan in stille smart, Met zuchten, die hij smoorde in 't hart. Nooit liet zijn oog een traan ontglippen; Nooit speelde een glimlach om zijn lippen; Slechts 't stugge mijmren, dat zoo vroeg Op 't voorhoofd rimpels snijdt, - Geduchte voren van dien ploeg, Litteeknen uit dien strijd! En voorts geen blijk van vreugde of smart, Als ging hem niets aan 't ijskoud hart, Slechts kwade dagen kon hem 't leven, Slechts slapelooze nachten geven; Zijn ziel was doof voor lof en hoon; Zijn hart schuw van zichzelf; want schoon Zijn leed gesmoord werd en verbeten, Het wilde noch het kon vergeten; Het kromp inwendig saam van pijn, Als 't ongevoeligst scheen te zijn. De felste kou, de strengste vorst Bedekt slechts 't water met een korst; Daaronder woelt en stroomt de vloed, Die woelen wil en stroomen moet. Men kan de wateren zijns harten Verbieden uit te vloeien, maar De wel blijft elke poging tarten, En toont zich onvernietigbaar; Bedenk, ontveins, bedwing uw oogen, Zij zul verstijven noch verdrogen;
[pagina 120]
Maar in de diepten ondermijnt Zij 't leven, dat inwendig kwijnt. Zoo ging 't met Azo. Immer treurde Zijn ziel inwendig om 't gebeurde. Hij droeg zijn dooden in zijn hart. Daar was een ledig in zijn leven, Slechts aan te vullen door zijn smart. Hij durfde zich de hoop niet geven Dat daar hereening was bij God Met die zoo schuldig moesten sneven. Zij wrochten zich hun eigen lot. Het strengste vonnis was rechtvaardig, Hun euveldaad geen deernis waardig... Ook die gedachte schonk geen troost; Zijn smart bleef knagen, onverpoosd. Wanneer een wijze hand de loten, Waarin verderf sloop, zorgzaam snoeit, Het deert den boom niet, maar hij bloeit, In versche twijgen uitgesproten; Maar als des hemels ongenade Den bliksem in zijn kruin deed woên, Dan voelt de stam de onheelbre schade, En niet een takje wordt meer groen.

Vorige Volgende

Parisina.aant.