Rijzende blaren

(1884)–Jan van Beers– rechtenstatus



[pagina 29]
Een droom van 't paradijs
[pagina 31]
Een droom van 't paradijs (Getoondicht door Jan Blockx.)
I Arbeiders De laatste zonnestralen Vergloeien zacht in 't West; De schemering vult de dalen; Het vogeltje zoekt zijn nest. De beêklok luidt, en roept: ontbloot, O Mensch, het hoofd, Hoe afgesloofd, Voor Hem, die 't voedzaam koren Laat rijpen in de voren; Dank God voor 't daaglijksch brood! Als heden, zal de Hemel morgen Voor al wat leeft op aarde zorgen.
[pagina 32]
Ter rust! ter rust! ter zoete rust, Die pijn en smarte Van 't matte lijf en 't zuchtend harte In sluimering sust! Manhard Weer een dag, helaas, gesleten! Weer een schakel toegevoegd Aan de zware slavenketen, Waar het menschdom onder zwoegt! ... Eindloos twijflen, gissen, vragen, Nacht door nacht slechts opgeklaard; Eindloos hopen, smachten, - klagen, Mensch, dat is uw deel op aard! ... En het raadsel, dat het leven Houdt omsluierd in zijn schoot, Wordt, helaas, niet opgeheven Dan in 't raadsel van den dood!
[pagina 33]
Jongelingen en Meisjes Sa! knapen En meiden! Wij gaan nog niet slapen! Wij willen niet scheiden, Maar vrij en blij De dreven Doorzweven, Het liefje ter zij! Wij vlechten haar kransen, En zingen en dansen, Bij 't maanlichtglansen, Naar ouder wijs! Nooit evenaarde Een schat in waarde De Liefde, die de aarde Herschept in paradijs! Manhard Paradijs! ... Zou 't waarheid wezen, Boeten wij hier Adams schuld?
[pagina 34]
Wordt, - zooals er staat te lezen, - Godes wraak aan ons vervuld? ... Vloek dan hem, die dood en lijden In de waereld heeft gebracht! Vloek tot aan het eind der tijden! Vloek bij 't laatste nageslacht! (Hij sluimert in.)
II Geesten des Nachts O gij, die, onzichtbaar, op stargeflonker En maangeglim, uit hooger sfeer, Fladderend rijdt en glijdt door 't donker, Droomenheir! Daalt op de slapende aarde neer! Sluipt in de woning Van beedlaar en koning! Weeft, uit de dampen van 't gistende bloed, Logen en waarheid, Nacht en klaarheid,
[pagina 35]
Hemelbeelden vol verkwikking, Hellespoken vol verschrikking, 't Kwaad ter beschaming en d'overmoed! Droomenheir! Strijkt onhoorbaar, bij 't geschemel Van den tintelenden hemel, Over de slapende aarde neer! (De Droomen omringen den slapenden Manhard. - Uit de verte, en altijd meer en meer naderend, klinkt de muziek der Paradijsgeesten.) Manhard Wat wonder geklang, Als van geestengezang, Ruischt er mij tegen uit den hoogen? ... Is 't de tooverzonneglans Van een vreemden waereldtrans, Die plots opdaagt voor mijne oogen? ... 't Nadert! ... nadert! ... God! en daar, Komt er niet eene englenschaar, In een gloed van regenbogen
[pagina 36]
Aangetogen? ... Englenrij! Spreekt! ik luister, diep gebogen: Welke boodschap brengt ge mij? Paradijsgeesten Wij zijn de Kindren van het Paradijs, En voeren u, die Adams zwakheid vloekt, Mee naar der zaalgen woon, waar al 't geluk, Door Adam eens verbeurd, u wordt bedeeld. Manhard Ik, mee naar 't Paradijs? ... O, is 't een droom! Geesten Daar is noch smart, noch dood. Het hoogste heil, Dat geest of hart zich droomen kan, zal daar Volop u tegenvloeien, zoo gij kloek De proef doorstaat, die u wordt opgeleid.
[pagina 37]
Manhard En deze proef, wat zal die wezen? Geesten Hoor! De Fee van 't Paradijs slaapt aan den voet Van 's Levens Boom: elk avond zal zij u Verleidend wenken. Gij, blijf doof en blind Voor haar; want, wie haar kust, hij wordt des doods. Manhard 'k Ben kracht en broosheid saamgepaard: een mensch. Maar 'k wil des levens volste volheid smaken. Ik wil! Geen proef, hoe zwaar, die 'k niet trotseer. Voert, Engelen, mij mee naar 't Paradijs! Geesten Kom dan, van 't slijk der aarde ontheven, Wiegen, zweven,
[pagina 38]
Hoog door de lucht, Sneller dan der vogelen vlucht.... Voel het gonzend, duizelig klimmen! Zie steeds heller de starren glimmen, En de wolken onder ons Smelten tot vlokkend zwanendons! Zie, daar beneden: Waereldsteden, Glorend van licht: - Als vonklende stippen, Verschijnen ze, en glippen Ons uit het gezicht! Machtige stroomen, Met schepen beladen, Zijn zilveren draden, Grillige naden Op donkere zoomen; Reuzige bergen, Die 't wolkfloers tergen, Nietige dwergen, Wegtuimlend voor 't oog; En 't bulderend klotsen Der schuimende baren Op strand en rotsen,
[pagina 39]
Komt hier omhoog Tot ons gevaren, Als het zuchtje van het wicht, Dat in zijn wiegsken te sluimeren ligt. ............. Ziet gij, ginder aan de kimmen, Spokige, sneeuwbedekte spitsen, Met hun kroon van bliksemflitsen, Dreigend-woest ons tegengrimmen? Daar moeten wij in, daar varen wij onder! Hoor, op hun harren, de arduinen deuren, Met holdreunende gedonder, Bij onze aankomst, openscheuren, En, met vreeselijken bons, Weer toerollen achter ons! Manhard God! wat ijskou valt me op 't lijf! Wat pletterend donker! ... 'k bezwijm, 'k verstijf! Engelen, steunt mij! sluit me in uwe armen! Laat mij uw adem, uw vleuglen verwarmen! Ziet daar boven! ziet, bij 't licht,
[pagina 40]
Stralend van uw aangezicht, Zuilen bij zuilen, bogen op bogen, Waar druipende klissen Van draken in sissen, Zich opstapelen in den hoogen, Vonklen en flonkeren als kristal! En, in de diepte, hoort het ruischen, 't Bulderend klotsen en jammerend bruisen Van d'onzichtbaren waterval! Redt mij, Engelen! 't is 't gehuil Van den gapenden hellekuil! Geesten Schrik niet, Man! Dees donkere holen Leiden, dwars door de aarde heen, Naar het oord der zaligheên, Steeds voor 's menschen oog verscholen.... Wend het gezicht, Verre, verre, Op dat zevenkleurig licht! Zie het smelten tot een sterre! En, bij 't bliksemsnelle naderen,
[pagina 41]
Tot een reuzenzonne groeien! Voel het tintlend u omvloeien, Levend gloeien Door uwe aderen! Zie! 't zijn honderd wonderzonnen, Tot éene enkele saamgeronnen: 't Is de Paradijsche dag, Dien uw oog begroeten mag! Koor uit het Paradijs Welkom! welkom! stervling uitverkoren! Wien het hooge voorrecht wordt beschoren, Door het steile bolwerk heen te boren, Dat ons Eden sluit in rots en ijs. Smaak naar lust zijne onverwelkbre vruchten, Baad in 't meir van ziels- en zinsgenuchten, Zonder walg of krachtverlies te duchten, Houd getrouw het hoog gebod in prijs; En, alsof het enkel uren waren, Zullen over u de zaalge jaren Ongeteld en eindloos henen varen: Welkom! welkom, Mensch, in 't Paradijs!

[pagina 42]
III Manhard O zalig oord! o toovervelden! Wat englenmond kan waerdig melden Uw heerlijkheid, Den hemelvrede, het hooger leven, In uwe vlakten, in uwe dreven Alom verbreid? De dag verzwond, de zon ging onder, En toch, - o wonder! - Geen duister daalt! Maar bloemen, bladeren, alles straalt Van duizendkleurig stargewemel, Of gansch de hemel Hier was op aarde neergehaald! O zalig oord! betoovrend Eden! Bij al 't genot en al de pracht, Door dezen dag mij aangebracht, Wat wonderheden Belooft niet zulk een nacht?
[pagina 43]
Geesten Ginder veer, Midden van 't stralenschietend meir, Rijst de Boom des Levens, In 't Eiland der Geheimenis, Dat Edens hart en tevens Van alle weelde en schoonheid, Die 't lustverblijf ten toon spreidt, De bron en 't glanspunt is. Stap in ons bootje! wij voeren u Daarheen, waar al de luister, Aanschouwd tot nu, Verzinken zal in 't duister. Stemmen uit de verte Vlied! vlied! Aanhoor hen niet! Zonde en dood Loeren op u in 's Eilands schoot! Vlied!
[pagina 44]
Manhard Ik wil het hoogste schoon aanschouwen! Geen vreemde macht, geen blinde gril Kan mij weerhouwen; 'k Ben vrij: ik wil! (Hij treedt in 't bootje.) Geesten en Manhard Hoe zoet is 't te varen Op levende baren, Flikkerend en wemelend, Blikkerend en schemelend, Te allen kant, Als borrelend zilver en diamant! Hoe zoet, te worden getogen Langsheen den ruischenden waterval, Waar smeltende regenbogen, Vol tintelglansen, Op zweven en dansen, Bij hemelsch harmoniegeschal!
[pagina 45]
Zie! hoe de zwanen, Die 't bootje trekken, De halzen rekken, En, zingend, door lelie- en lotusplant, Den weg ons banen Naar 't zalig strand! Stemmen uit de verte Vlied! vlied! Betreed het niet! Zonde en dood Loeren op u in 's Eilands schoot! Vlied! Manhard aan wal stappende. Wat bedwelmende geur, wat verblindende gloed Stroomt mij eensklaps te gemoet! Mijn zinnen duizelen, mijne oogen schemelen.... Heer! Heer! zijn 't uwe hemelen,
[pagina 46]
Die Gij ontsluit voor mijnen voet? ... Hoor! Hoor! Der Zaligen koor! De Paradijsfee en hare Maagden komen in de verte op. Het orkest speelt den Paradijsdans. Manhard O schoonheid! schoonheid! Glans van het Zijn! Straling van 't Eeuwige En het Oneindige In 't eindig bestaan; Schoonheid! schoonheid! Laat mij knielend U aanbidden In 't Vrouwelijk Wezen, 't Almachtig trekkende En levenwekkende, Dat op onze aard, En door alle waerelden,
[pagina 47]
En in alle hemelen, De eindlooze Liefde, 't Eeuwige Leven, God openbaart! (De dans herneemt.) Fee Gunsteling des hemels, koom! Tusschen miljoenen uitgelezen, Om in de verborgenheden En het heilgenot van Eden Plechtig ingewijd te wezen, Koom! koom! Laat door Edens Maagdenreien U geleien Bij des Levens Boom! Koom! Koor der Maagden Koom! Koom! Laat door Edens Maagdenreien
[pagina 48]
U geleien Bij des Levens Boom! Koom! Stemmen uit de verte Wee! wee! Vlucht de Fee! Zonde en dood Grijnzen u tegen waar ze u noodt! Wee! Fee Koom! in de altijd groene blaren Ruischt er 's nachts een vol akkoord, Dat u 't heimelijke woord Aller kennis zal verklaren. En, bij Edens Maagdenstoet, Zal uwe eeuwige jeugd vervlieten In een zwijmel van genieten, Zelfs door engelen nooit vermoed! Koom! Koom!
[pagina 49]
't Puik van Edens Maagdenreien Zal u 't zalig leger spreien Onder de schaduw van 's Levens Boom! Koom! Koor der Maagden Koom! koom! Laat door Edens Maagdenreien U het zalig leger spreien Onder de schaduw van 's Levens Boom! Koom! Manhard Almachtige Schoonheid! Ja, 'k wil u volgen! U knielend aanbidden, Vrouw! die op aard, En door alle waerelden, En in alle hemelen, De eindlooze Liefde,
[pagina 50]
't Eeuwige Leven, God openbaart! (Zij komen bij den Boom des Levens. - De Fee verdwijnt tusschen het loover.) Koor Heil! heil! wellekom, Zoon der aarde, In 't verholenst heiligdom Van der zaligen wondergaarde! Heil! heil! wellekom! Laat de hand van Edens schoonen U tot Edens Koning kronen! Heil! heil! wellekom In 't heiligdom! De Boom des Levens Laat hem de vrucht des Levens smaken! Hem zij de kennis, hem 't genot, Die hem maken Gelijk aan God!
[pagina 51]
Manhard Kennis! ... genot! ... Gelijk zijn aan God! ... Waar bloeit de vrucht des levens, waar? Koor Daar! daar! Zij bloeit in de min Van Edens Tooverkoningin! Snel tot haar! Stemmen uit de verte Wee! Wee! Vlucht de Fee! Zonde en dood Grijnzen u toe in haren schoot! Wee!
[pagina 52]
Fee (in het loof verborgen.) Koom, geliefde, koom aan mijn hart! Eeuwige jeugd en eeuwig leven Zal u mijne eeuwige liefde geven; Koom, en heel mijne zoete smart! Zie de tranen van verlangen Brandend biggelen op mijne wangen! Moet ik uwe omhelzing derven, Schoon onsterfelijk, zal ik sterven! Koom, en baad in hemelgenot! Wees gelijk aan God! Manhard (tot haar snellende. - Tweezang.) Ja, ik kom, ik klem u aan 't hart! Eeuwige jeugd en eeuwig leven Zal me uwe eeuwige liefde geven; Heelen zult gij alle smart!
[pagina 53]
Laat mij de tranen op uwe wangen Kussend in mijne ziele vangen! Liever dan uwe schoonheid te derven, Wil ik, kussende, zwijmen, sterven, Drinken den dood in hemelgenot! 'k Wil niet zijn - of God! (Hij kust haar.) Koor Dood is zijn lot! (Plotselinge duisternis. - Te midden van bliksem en donderslagen, verzinkt het Paradijs in de aarde.)
IV Huismoeders Wat vreeslijk onweer heeft te nacht gewoed, En sloeg elk hart met bang versagen! Eén zee was heel de lucht van bliksemgloed, Eén knetterend gekraak van donderslagen.
[pagina 54]
Thans gromt het enkel soms nog dof en ver, En danst in walmend ijllicht op de kimmen. Daar komt in 't scheemrend Oost de morgendster Ons hoop- en vredestralend tegenglimmen. 't Licht schiet in vlammenschichten door het zwerk, En hult elk wolkje in goud en purperzoomen: Op! slapers, op! schudt af nu angst en droomen! De zon verrijst en roept: Aan 't werk! aan 't werk! Waereldgeesten Aan 't werk! aan 't werk! Zonen der aarde, Die, zwoegend en ploegend, Aan haren boezem Onuitputbaren overvloed Van bloesems en vruchten ontspringen doet! Aan 't werk! gij, wroeters In 't hart uwer moeder, Die, brekend en borend Door d'ijzigen nacht, Hem schatten ontwoekert, Door eeuwen aan eeuwen
[pagina 55]
Er voortgebracht! Aan 't werk! gij temmers Der bruisende baren, Die dwars door storm en doodsgevaren, Over de wijde, woedende zee, Rijkdom brengend, Weelde plengend, Wiegt en vliegt van ree tot ree! En gij, die, in stilte, Den blik in 't oneindige Peinzend verloren, Het leven doorwandelt: Zaaiers van waarheid, Kweekers van 't goede, Priesters van 't schoone, Denkers, wijzen, dichterenschaar, Aan 't werk! aan 't werk! de dag is daar! Hosannah! hosannah! Heilig is 't werk! 't Werk is verlichter, 't Werk is verlosser, Maatschap-, zede-, vredestichter!
[pagina 56]
't Is de eindlooze ladder, Waar 't wordend bewustzijn, Van uit de donkere dierlijke diepte, Kruipende langs klimt Tot menschelijk denken, Zeegrijk steigert Van Mensch tot Engel, Van Engel tot God! Hosannah! hosannah! Eer en prijs 't Heilig werk dat de aard verovert En hertoovert In Paradijs! 1880

Vorige Volgende

Rijzende blaren

Een droom van 't paradijs

Een droom van 't paradijs

I

II

III

IV

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

datums