De negerhut

Het slavenleven in Amerika, vóór de emancipatie

Hoofdstuk XLI.
De jonge meester.

Twee dagen later kwam een jong heer met een licht wagentje de oranjeboomenlaan oprijden, en de leidsels haastig op den hals van het paard werpend, sprong hij er uit, en vroeg naar den eigenaar van de plaats.

Het was George Shelby; en om duidelijk te maken hoe hij daar kwam, moeten wij teruggaan in ons verhaal.

De brief van juffrouw Ophelia aan mevrouw Shelby was ongelukkigerwijs een paar maanden onderweg geweest vóór hij zijne bestemming bereikte; en natuurlijk was Tom toen reeds naar de afgelegen moerassen van de Roode-Rivier verzeild geraakt.

Mevrouw Shelby las het bericht met de meeste belangstelling, maar onmiddellijk te handelen was haar volstrekt onmogelijk: zij zat aan het ziekbed van haren echtgenoot, die in ijlende koortsen lag. De jongeheer George, die inmiddels van een jongen was opgeschoten tot een rijzig jong man, hielp haar daarin steeds getrouw, en was haar eenigen steun in het beheer van zijns vaders zaken. Juffrouw Ophelia had de

[p. 276]

voorzorg genomen, om hun den naam te zenden van den procureur, die de zaken van de St. Clare's in handen had; en al wat er gedaan kon worden in deze omstandigheid was aan dien heer een brief te schrijven om nadere inlichtingen. De spoedige dood van den heer Shelby, een paar dagen later, bracht natuurlijk voor een tijd andere belangen van dringenden aard te weeg.

De heer Shelby toonde zijn vertrouwen in de bekwaamheid zijner echtgenoote



door haar aan te wijzen als eenige beheerster zijner goederen; en alzoo kwamen vele belangrijke en ingewikkelde zaken terstond op haar neer.

Mevrouw Shelby, met de geestkracht die haar kenmerkte, ondernam het werk van vereffening van al die in elkander loopende zaken; en zij en George waren eenigen tijd bezig met rekeningen op te vragen en na te zien, eigendommen te gelde te maken, en schulden af te doen; want mevrouw Shelby had besloten, dat alles volkomen op orde zou gebracht worden, welke ook de gevolgen voor haar mochten zijn. In dien tusschentijd ontving zij eenen brief van den procureur, naar wien juffrouw Ophelia hen verwezen had, niets anders vermeldende dan dat de man publiek verkocht was en dat hij niets anders wist dan dat hij het geld voor hem betaald had ontvangen.

Noch George, noch mevrouw Shelby konden vrede hebben met deze uitkomst en dientengevolge besloot George, een maand of zes later, terwijl hij zaken te doen had voor zijne moeder, de rivier af, om in persoon Nieuw-Orleans te bezoeken, en zijne nasporingen voort te zetten, in de hoop te zullen vernemen waar Tom thans was, en hem terug te koopen.

Na eenige maanden vergeefsch zoeken, ontmoette George in Nieuw-Orleans zeer toevallig een man, die de verlangde inlichtingen geven kon; en met het geld in zijn zak nam onze held

[p. 277]

plaats op een stoomboot, de Roode-Rivier op, met het voornemen om zijn ouden vriend uit te vinden en te koopen.

Hij vond Legree op de plaats, maar deze ontving hem niet zeer gastvrij.

‘Ik heb gehoord,’ zeide de jonge man, ‘dat gij in Nieuw-Orleans een jongen gekocht hebt, die Tom heet. Hij was vroeger op mijns vaders plaats en nu ben ik gekomen, om te zien, of ik hem niet kan terugkoopen.’

Legree's gezicht betrok en hij viel driftig uit: ‘Ja, ik heb zulk een jongen gekocht, en ik heb er een duivelschen last mee gehad ook! De brutaalste, onbeschaamdste hond, die mijn volk aanzette om weg te loopen en twee meiden heeft weggeholpen, die ieder achthonderd à duizend dollars waard waren. Hij erkende het en toen ik van hem verlangde mij te zeggen waar zij zich ophielden, zeide hij mij ronduit, dat hij het wel wist, maar het mij niet zeggen wilde; en hij bleef er bij, ofschoon ik hem de hardste geeseling heb laten toedienen, die ik nog ooit aan een neger heb laten geven. Ik geloof dat hij nu wil doodgaan; maar of hij het klaar zal spelen weet ik niet.’

‘Waar is hij?’ vroeg George met drift. ‘Laat ik hem eens zien.’ De wangen van den jongen man werden donkerrood, en zijn oogen schoten vuur; maar voorzichtigheidshalve zeide hij nog niets.

‘Hij is in die schuur,’ zeide een kleine jongen, die het paard vasthield.

Legree gaf dien jongen een schop, en vloekte tegen hem; maar George, zonder een woord te zeggen, ging naar die schuur.

Tom had daar twee dagen gelegen sedert dien noodlottigen avond, niet lijdende evenwel, want elk gevoel van lijden was verstompt en vernietigd. Hij lag meestal in een rustige verdooving, want een sterk en stevig gebouwd lichaam laat den inwonenden geest zoo maar in eens niet los. Steelsgewijze hadden hem daar arme, ongelukkige schepsels 's nachts bezocht, hoewel zij slechts weinige uren nachtrust hadden, om hem de liefdebetooningen te vergelden, waarin hij zoo overvloedig was geweest. Wel is waar hadden die arme discipels slechts weinig te geven: slechts een weinig koud water; maar het werd van ganscher harte gegeven.

Er waren tranen gevallen op dat eerlijke, thans gevoellooze gelaat; tranen van berouw in die arme, onkundige heidens, die door zijn stervende liefde en geduld tot berouw waren gebracht, en tot bittere gebeden in zijn bijzijn uitgestort aan den laat gevonden Verlosser, van wien zij nauwelijks meer wisten dan den naam; maar dien het verlangende hart van den mensch nooit te vergeefs aanroept.

Cassy, die uit haar schuilhoek was te voorschijn gekomen, en al luisterende de zelfopoffering vernomen had van Tom voor haar en Emmeline, was den vorigen nacht bij Tom geweest, het gevaar van ontdekt te worden trotseerende; en geroerd door de laatste woorden, welke de liefderijke ziel nog kracht had te uiten, was de lange winter van wanhoop, het ijs der jaren geweken, en de sombere, wanhopige vrouw had geweend en gebeden.

Toen George de schuur binnentrad, voelde hij zijn hoofd duizelen en zijn hart breken.

‘Is het mogelijk? Is het mogelijk?’ zeide hij, naast hem neerknielende. ‘Oom Tom, mijn arme oude vriend!’

Iets van die stem klonk in het oor van den stervende. Hij bewoog zacht het hoofd, glimlachte, en zeide:

‘Jezus kan een sterfbed geven,
Dat zacht is als een donzen peluw.’

Terwijl de jonge man zich over zijn armen vriend heenboog, vloeiden er tranen uit zijn mannelijke oogen, en zij strekten hem tot eer.

‘O, goede oom Tom! word wakker, spreek nog eens! zie eens op! Hier is de jongeheer George, uw oude jonge meester George. Kent gij mij nog?’

‘Jongeheer George!’ zeide Tom, zijn oogen openende, en met eene zwakke stem sprekende; ‘jongeheer George!’ Hij keek verwonderd op.

Langzamerhand scheen dat denkbeeld zijne ziel geheel bezig te houden; het doffe oog werd helderder, en zijn heele gelaat kwam bij; de harde handen vouwden zich, en tranen rolden langs zijn wangen.

‘De Heere zij geloofd! dat is, dat is al wat ik wenschte! Zij hebben mij niet

[p. 278]

vergeten. Het verwarmt mij de ziel; het doet mijn oude hart goed! Nu zal ik tevreden sterven. De Heere zij geloofd, o mijn ziel!’

‘Gij moet niet sterven, dat moet gij niet, denk daar nog niet aan! Ik ben gekomen, om u los te koopen, en u mee te nemen naar huis,’ zeide George met hartstochtelijke aandoening.

‘O, jongeheer George, gij komt te laat. De Heere heeft mij gekocht, en zal mij meenemen naar Zijn huis; en ik verlang er naar. De Hemel is nog beter dan Kentucky.’

‘Och, sterf niet! Het zou mij den dood aandoen. Mijn hart breekt, als ik bedenk wat gij geleden hebt, liggende in deze oude schuur, arme, arme man!’

‘Noem mij niet arme man!’ zeide Tom plechtig. ‘Ik ben wel een arme man geweest: maar dat is nu voorbij. Ik ben op den weg tot zaligheid. O, jongeheer George, de Hemel is gekomen! Ik heb de overwinning behaald! De Heere Jezus heeft mij die gegeven! Zijn naam zij geprezen!’

George was getroffen over de kracht en de sterke overtuiging, waarmede deze afgebroken woorden werden gesproken. Hij zat stilzwijgend te staren.

Tom vatte zijn hand, en ging voort: ‘gij moet aan Chloe, die arme ziel, niet zeggen hoe gij mij gevonden hebt; het zou voor haar zoo akelig zijn. Zeg haar slechts dat gij mij gevonden hebt, terwijl ik tot heerlijkheid ging, en dat ik op niemand langer wachten kon en dat de Heere mij altijd en overal heeft bijgestaan, en maak het haar gemakkelijk om te dragen. En o, de arme kinderen, en het kleintje! mijn hart is dikwijls over hen bekommerd geweest! Zeg hun allen dat zij mij moeten volgen. Doe de groeten aan mijnheer en aan de lieve mevrouw, en aan allen op de plaats. Gij weet niet hoe lief zij mij zijn. Allen zijn mij lief; ik heb niets dan liefde. O, jongeheer, wat is het een zegen Christen te zijn!’

Op dat oogenblik verscheen Legree aan de schuurdeur, keek onverschillig naar binnen en ging weer heen.

‘Die oude Satan!’ zeide George in zijne verontwaardiging. ‘Het is een troost te denken, dat de duivel het hem eerlang betaald zal zetten.’

‘O, spreek zoo niet! dat moet gij niet doen!’ zeide Tom, zijne hand vattende; ‘hij is een arm, ongelukkig wezen! Het is verschrikkelijk, als men er aan denkt. Ach, als hij maar berouw kon gevoelen, dan zou de Heere hem vergiffenis schenken; maar ik vrees, dat hij er nooit toe komen zal.’

‘Ik hoop, dat hij er nooit toe komt!’ zeide George: ‘ik zou hem niet gaarne in den hemel ontmoeten.’

‘Stil, jongeheer! dat hindert mij! koester die gevoelens niet! Hij heeft mij nooit werkelijk kwaad gedaan; hij heeft mij slechts de poorten van het koninkrijk ontsloten.’

Op dit oogenblik was de kracht uitgeput, waarmede de blijdschap over het weerzien van zijnen jongen meester den stervenden man plotseling had begaafd. Eensklaps begaf hem die opgewektheid weder; hij sloot de oogen, en die geheimzinnige verandering vertoonde zich op zijn gelaat, die de nadering aankondigt van eene andere wereld.

Hij begon dieper en zwaarder adem te halen; zijn breede borst ging hevig op en neer. De uitdrukking van zijn gelaat was die van een overwinnaar.

‘Wie, wie zal ons scheiden van de liefde van Christus?’ zeide hij met eene stem, die worstelde tegen sterfelijke zwakheid; en met een glimlach sliep hij in.

Met eerbied vervuld bleef George stil zitten. Het was hem, alsof die plaats heilig was; en toen hij den doode de oogen toedrukte en opstond, vervulde hem slechts ééne gedachte, door zijn ouden, eenvoudigen vriend uitgesproken: ‘wat is het een zegen Christen te zijn!’

Toen hij zich omkeerde, stond Legree grommend achter hem. Het aanzien van zulk een sterfbed had het natuurlijke vuur van jeugdige hartstochtelijkheid in hem tot bedaren gebracht. De tegenwoordigheid van dien man was voor George enkel walgelijk, en hij verlangde niets anders, dan zich met zoo weinig woorden als mogelijk van hem te verwijderen. Zijne donkere, sprekende oogen op Legree vestigende, zeide hij slechts: ‘gij hebt nu alles van hem gehad, wat hij kon geven. Wat moet ik u geven voor zijn lichaam? Ik wil het behoorlijk begraven.’

‘Ik verkoop geen doode negers,’

[p. 279]

zeide Legree norsch. ‘Gij moogt hem begraven waar gij wilt.’

‘Jongens,’ zei George op een toon van gezag, tot twee of drie negers, die naar het lijk keken, ‘helpt mij eens hem op te lichten en naar mijn wagen te brengen, en haalt mij een spa.’

Een van hen liep om een spade te halen; de beide anderen hielpen George om het lichaam naar den wagen te dragen. George sprak niet tot Legree, en keek zelfs niet naar hem. Legree gaf geen tegenbevelen maar stond te fluiten en ging mee naar den wagen voor de deur.

George spreidde zijn mantel in den wagen, en liet het lijk er zorgvuldig op leggen, terwijl hij de zitbank wegschoot om ruimte te maken. Toen keerde hij zich tot Legree, en zeide met gedwongen bedaardheid: ‘ik heb u nog niet gezegd wat ik van deze gruwelijke zaak denk; het is hier de tijd en de plaats niet. Maar mijnheer, dit onschuldig bloed zal gerechtigheid geschieden. Van dezen moord zal ik gewag maken. Bij de naastbijzijnde overheid zal ik u aanklagen.’

‘Doe dat maar!’ zeide Legree, terwijl hij minachtend met zijn vingers knapte; ‘ik wou u dat wel eens zien doen; waar zijn uw getuigen? Hoe wilt gij iets bewijzen? Loop heen!’

George begreep terstond de kracht van deze uitdaging. Er was op de plaats geen enkele blanke; en bij alle gerechtshoven in het Zuiden beteekent het getuigenis van een kleurling niets. Hij gevoelde op dat oogenblik alsof de kreet om recht, dien zijn hart opzond, den hemel zelven moest binnendringen; maar gerechtigheid op aarde te zoeken was vruchteloos.

‘Maar wel beschouwd, wat een lawaai om een dooden neger!’ zeide Legree.

Dit woord was een vonk in een kruitmagazijn. Voorzichtigheid was nooit een hoofddeugd van den Kentuckischen jongman geweest.

George keerde zich om, en met een vuistslag van verontwaardiging vlak op 't gezicht van Legree deed hij dezen omtuimelen, en terwijl hij daar bij stond, kokende van toorn en uittarting, zou hij geen kwaad beeld geweest zijn van zijn grooten naamgenoot, zegevierende over den draak.

Sommige menschen worden bepaald beter als zij zoo eens op den grond terecht komen. Zij krijgen dan achting voor den man, die hen in 't stot heeft doen bijten; Legree hoorde tot die soort.

Toen hij opgestaan was, en zijn kleeren wat had afgeslagen, keek hij met een zeker ontzag den wagen na, die langzaam wegreed; eerst toen de wagen uit het gezicht was, opende hij zijn mond. Buiten de palen van de plantage had George een droge, zandige plek opgemerkt, overschaduwd door eenige boomen; daar dolven zij het graf.

‘Zullen wij den mantel afnemen, meester?’ vroegen de negers, toen het graf gedolven was.

‘Neen, begraaft hem daarin; het is alles wat ik u nu kan geven, arme Tom, ik heb het voor u over.’

Zij legden hem er in; de mannen wierpen zwijgend de aarde er op, en hoogden ze aan tot een heuveltje, waarop zij graszoden legden.

‘Nu kunt gij gaan, jongens,’ zeide George, terwijl hij aan ieder een kwart-dollar in de hand stopte. Zij gingen echter niet terstond heen.

‘Zou de jonge meester ons niet willen koopen!’ vroeg een van hen. ‘We zullen u trouw dienen,’ zei een andere.

‘We hebben het hier slecht, meester!’ zei de eerste. ‘Koop ons maar!’

‘Dat kan ik niet! dat gaat niet!’ zeide George, terwijl het hem moeite kostte hen af te wijzen, ‘het is mij onmogelijk!’

De arme kerels keken mismoedig en gingen zwijgend heen.

‘Wees er getuige van, eeuwige God,’ zeide George, knielende op het graf van zijn armen vriend; ‘o, wees er getuige van, dat van dit oogenblik af, ik zal doen al wat een mensch kan doen, om mijn land van dezen vloek der slavernij te bevrijden!’

Er staat geen gedenkteeken, om de laatste rustplaats van onzen vriend aan te wijzen. Hij heeft het ook niet noodig! Zijn Heer weet waar hij ligt, en Hij zal hem wekken tot onsterfelijkheid, om met Hem te verschijnen in al Zijne heerlijkheid.

Beklaag hem niet. Zulk een leven en sterven is niet beklagenswaardig! Niet in den rijkdom der almacht is de groot-

[p. 280]

ste heerlijkheid Gods gelegen, maar in zelfopofferende, lijdende liefde! En gezegend zijn de menschen, die Hij roept tot Zijne medehelpers, om hun kruis met geduld achter Hem te dragen. Van dezulken staat geschreven: ‘zalig zijn de treurenden, want zij zullen getroost worden.’