De negerhut

Het slavenleven in Amerika, vóór de emancipatie

Hoofdstuk XXXVII.
Vrijheid.

‘Om 't even met welke plechtigheden hij op het altaar der slavernij is gewijd, op het oogenblik, dat hij den gewijden grond van Brittanje raakt, zinken het altaar en de God samen in het stof, en hij staat verlost, wedergeboren, van boeien ontdaan door den onweerstaanbaren genius van algemeene gelijkmaking.’
Curran.

Laten wij nu voor een tijd Tom in de handen van zijne vervolgers, om de lotgevallen na te gaan van George en zijne vrouw, die wij in bevriende handen hebben gelaten in eene pachthoeve aan de zijde van den weg.

Tom Loker hebben wij verlaten, kermende en woelende in een zeer zindelijk kwakerbed, onder het moederlijk toezicht van tante Dorkas, die hem even handelbaar vond als een zieken bison.

Verbeeld u een lange, deftige, verstandige vrouw, wier heldere neteldoeksche muts het zilveren hoofdhaar bedekt, gescheiden op een breed, helder voorhoofd, dat boven een paar denkende grijze oogen staat. Een sneeuwwitte doek is netjes over hare borst geplooid; haar glanzig, bruin zijden kleed ruischt zachtjes, terwijl zij door de kamer heen en weer gaat.

‘Wel duivels!’ zegt Tom Loker, terwijl hij aan de beddelakens rukt.

‘Ik moet u verzoeken, Thomas, niet zulke woorden te gebruiken,’ zegt tante Dorkas, terwijl zij rustig het bed weer terecht legt.

‘Ik zal het niet weer doen, als ik er om denk,’ zegt Tom; ‘maar een mensch moet wel vloeken, zoo vervloekt heet is het!’

Tante Dorkas nam een deken van het bed af, legde de lakens weer glad, en stopte ze in, zoodat Tom er begon uit te zien als een vlinderpop; en zij zeide: ‘ik hoop, vriend, dat gij dat vloeken en zweren zult nalaten, en over u zelven eens zult nadenken.’

‘Wat duivel,’ zei Tom, ‘waar zou ik over nadenken? Over mij zelven, dat is wel het laatste, waar ik toe komen

[p. 255]

zal, ik geef er de brui van!’ En daarmede wentelde Tom zich om, en bracht het dek weer in een wanorde, die schrikkelijk was om aan te zien.

‘Die kerel en die meid zullen wel hier wezen, denk ik,’ zeide hij na een poos stilte op norschen toon.

‘Dat zijn zij,’ zeide tante Dorkas.

‘Zij mogen wel maken, dat zij op het meer komen,’ zei Tom, ‘en hoe gauwer hoe beter.’

‘Waarschijnlijk zullen zij dat doen,’ zeide tante Dorkas, stil voortbreiende.

‘En luister eens,’ zei Tom; ‘wij hebben te Sandusky correspondenten, die voor ons op de booten acht geven. Het kan mij nu niet schelen, het te vertellen. Ik hoop dat ze ontkomen zullen, juist tot spijt van dien vervloekten Marks!’

‘Thomas,’ zei tante Dorkas.

‘Ik zeg u, grootje, als gij iemand zoo stijf inpakt, moet hij barsten,’ zei Tom. ‘Maar om op die meid terug te komen: zeg haar, dat gij zich zoo kleedt, dat zij onkenbaar is, want de beschrijving van haar is reeds te Sandusky aangekomen.’

‘Daar zullen wij dan op letten,’ zei tante Dorkas met een eigenaardige bedaardheid.

Daar wij hier van Tom Loker afscheid nemen, mogen wij nog wel vermelden, dat hij, na drie weken in het kwakerhuis te hebben ziek gelegen aan rheumatische koorts, die hij zich met zijne andere onheilen op den hals had gehaald, als een eenigszins stiller en wijzer mensch van zijn bed opstond; en in plaats van weder aan het slavenjagen te gaan, zich naar de nieuwe volksplantingen begaf, waar hij zijne talenten op eene betere wijze gebruikte tot het vangen van beren, wolven en andere boschbewoners, waardoor hij

[p. 256]

zich zelfs eenen grooten naam in het land maakte.

Tom sprak altijd met veel achting van de kwakers.

‘Aardige lui,’ placht hij te zeggen. ‘Zij wilden mij bekeeren, maar dat konden zij toch niet recht gedaan krijgen. Maar ik zal u wat zeggen, vreemdeling, in 't oplappen van een zieke zijn zij knap. Zij maken bouillon en versnaperingen van de beste soort.’

Daar Tom hun had meegedeeld, dat er op hun gezelschap zou gelet worden te Sandusky, werd het voorzichtig geoordeeld niet bij elkander te blijven; Jim met zijn oude moeder, werd afzonderlijk weggeholpen, en een paar avonden later werden George en Eliza met hun kind naar Sandusky gebracht en onder een gastvrij dak geherbergd; hier zouden zij zich voorbereiden voor hun laatsten overtocht over het meer.

Hun nacht was nu reeds ver heen, en de morgenster der vrijheid rees schoon voor hen op: Vrijheid! Een electriseerend woord! Wat is zij? Schuilt er iets meer in dan een naam of eene uitdrukking? Wel, mannen en vrouwen van Amerika, trilt uw hartebloed niet bij dat woord, waarvoor uwe vaderen hun bloed veil hadden, en waarvoor uwe nog dapperder moeders het verlies over hadden van wat hun het dierbaarst was?

Is er iets roemrijks en dierbaars voor eene natie, dat niet tevens roemrijk en dierbaar is voor een man? Wat is vrijheid van eene natie anders dan de vrijheid van elk afzonderlijk persoon. Wat is de vrijheid voor dien jongen man, die daar zit, met zijn armen over zijn breede borst, de tint van Afrikaansch bloed op zijne wangen en het vuur in zijn zwarte oogen: wat is de vrijheid voor George Harris! Voor uwe vaderen was vrijheid het recht om eene natie te zijn. Voor hem is zij het recht om een man te wezen en niet een dier; het recht om zijne vrouw zijne vrouw te noemen, en haar tegen wetteloos geweld te beschermen, het recht om zijn kind te beschermen en op te voeden; het recht om een eigen tehuis te hebben, een eigen godsdienst, een eigen karakter, dat niet onderworpen is aan den wil van een ander. Al deze gedachten bruisten en kookten in George's borst, terwijl hij peinzend met de hand onder 't hoofd zat, zijne vrouw gadeslaande, terwijl zij de kleedingstukken van een man pasklaar maakte voor hare ranke en schoone gestalte, want op die wijze oordeelde men, dat zij het veiligst zou ontsnappen.

‘Nu moeten zij er aan,’ zeide zij, terwijl zij voor den spiegel stond, en hare schoone, zwarte krullen neer schudde. ‘'t Is haast jammer, George, niet waar?’ zeide zij, terwijl zij er eenige in de hand had, ‘is 't niet jammer, dat zij er alle af moeten?’

George glimlachte weemoedig, en gaf geen antwoord.

Eliza ging weer naar den spiegel, en de blinkende schaar deed de eene krul na de andere van haar hoofd afvallen. Toen een haarborstel nemende, zeide zij, ‘zoo is het goed, nu nog hier en daar wat gelijk knippen.’

‘Zoo, ben ik nu geen knap jong heer?’ vroeg zij, zich naar haren man keerende, lachende en blozende tegelijk.

‘Gij ziet er op alle manieren altijd knap uit,’ zeide George.

‘Wat maakt u zoo stil?’ vroeg Eliza, zich op één knie neerbuigende, en hare hand op de zijne leggende. ‘Wij zijn nu nog slechts vier en twintig uur ver van Canada af, wordt er gezegd, slechts een dag en een nacht op het meer, en dan - o dan!’.....

‘O, Eliza!’ zeide George, haar tot zich trekkende; ‘dat is het! Nu wordt mijn lot in één punt saamgetrokken. Zoo nabij te zijn, bijna in 't gezicht en dan nog alles te verliezen. Ik zou het niet kunnen overleven, Eliza!’

‘Wees niet bang,’ zeide zijne vrouw vol hoop. ‘De goede God zou ons niet zoover gebracht hebben, als Hij ons niet redden wilde; ik verbeeld mij, George, dat ik voel, dat Hij met ons is.’

‘Gij zijt eene gezegende vrouw, Eliza!’ zeide George, terwijl hij haar krampachtig aan zijn hart drukte. ‘Maar, zeg eens! kan dat groote geluk voor ons zijn weggelegd? Zal er een einde komen aan die lange jaren van ellende? Zullen wij vrij zijn?’

‘Ik ben er zeker van, George,’ zeide Eliza, hare oogen naar den hemel slaande, terwijl tranen van hoop en opgewondenheid onder hare lange wimpers glinsterden. ‘Ik voel, dat God ons

[p. 257]

dezen dag nog buiten de banden der slavernij zal brengen.’

‘Ik wil 't gelooven, Eliza,’ zei George opstaande. ‘Ik wil het gelooven, kom, laat ons gaan. Nu, werkelijk!’ zeide hij, haar op een armslengte van zich afhoudende, en haar bewonderend aankijkende, ‘ge zijt een knap, jong heertje; dat korte-krullekopje staat u heel goed. Zet uw pet eens op; zoo! een weinig op zijde. Gij hebt er nog nooit zoo aardig uitgezien. Maar het is bijna tijd voor het rijtuig. Ik ben benieuwd of juffrouw Smith Harry al klaar heeft.’

De deur werd geopend, en eene fatsoenlijke vrouw van middelbaren leeftijd trad binnen met den kleinen Harry in meisjeskleeren.

‘Wat een lief meisje is hij!’ zeide Eliza, hem om en om draaiende.

‘We zullen hem Harriet noemen. Komt die naam niet juist van pas?’ Het kind stond zijn moeder in hare vreemde kleeding ernstig aan te zien, zweeg bot stil, maar slaakte nu en dan een zwaren zucht, en sloeg dan tevens een schuinen blik op haar.

‘Kent Harry moeder niet?’ vroeg Eliza, de handen naar hem uitstrekkende. Het kind hield zich vreesachtig aan zijne geleidster vast.

‘Wel, Eliza! wilt gij hem nu lokken, terwijl gij weet, dat hij van u vandaan moet gehouden worden?’

‘Ik weet, dat het verkeerd van mij is,’ antwoordde Eliza, ‘en toch kan ik het niet uitstaan, dat hij zich van mij afkeert. Maar kom! waar is mijn mantel? Hoe doet een man zijn mantel om, George?’

‘Gij moet hem zóó dragen,’ antwoordde George, terwijl hij den mantel over zijn eigen schouders wierp.

‘Zoo dan,’ zeide Eliza, zijne bewegingen nabootsende, ‘en ik moet stampen en groote stappen nemen, en mijn best doen, om brutaal te kijken.’

‘Geef u maar geen moeite,’ zei George. ‘Er is nu en dan wel eens een bedeesd jong man, en ik geloof, dat het gemakkelijker voor u zal zijn die rol te spelen.’

‘En die handschoenen! Kijk eens,’ zeide Eliza, ik verlies mijn handen er in.’

‘Ik raad u toch om ze tamelijk zorgvuldig aan te houden,’ zei George. ‘Uw nette handje zou ons kunnen verraden. Nu juffrouw Smyth, gij moet onder ons geleide meegaan als onze tante - begrijpt ge?’

‘Ik heb gehoord,’ zeide juffrouw Smyth, ‘dat er mannen geweest zijn, die alle stoombootkapiteins hebben gewaarschuwd tegen een man en een vrouw niet een jongetje.’

‘Dat is zoo!’ zeide George. ‘Nu, als wij zulke lieden te zien krijgen, kunnen wij 't hun zeggen.’

Nu kwam er een huurrijtuig voor de deur, en de vriendelijke familie, die de vluchtenden had opgenomen verdrong zich rondom hen, om hen vaarwel te zeggen.

De verkleeding van 't gezelschap was een gevolg van de wenken van Tom Loker. Juffrouw Smyth, een fatsoenlijke vrouw uit de nederzetting in Canada, werwaarts zij vluchtten, gelukkigerwijs op het punt zijnde derwaarts terug te keeren, had er in toegestemd als de tante van den kleinen Harry te figureeren en om hem aan haar te hechten, was hij de beide laatste dagen geheel aan hare zorg toevertrouwd, en vele liefkoozingen, gepaard gaande met koekjes en kandijklontjes, hadden weldra een groote gehechtheid aan haar bij den jongeheer te weeg gebracht.

Het rijtuig reed naar de aanlegplaats. De beide jongelieden gingen de plank over op de boot, daar gaf Eliza een arm aan juffrouw Smyth, terwijl George voor het goed zorgde.

Toen George aan 't kantoor was, om plaats te nemen voor het gezelschap, hoorde hij een man naast zich tot een anderen zeggen; ‘ik heb ieder, die aan boord kwam goed opgenomen, en ik ben zeker, dat zij op deze boot niet zijn.’ Het was de stem van den klerk der boot! De man tot wien hij sprak was onze vriend Marks, die met de volharding, hem eigen, naar Sandusky was gegaan, zoekende wie hij mocht verslinden.

‘Gij zoudt de vrouw nauwelijks van een blanke kunnen onderscheiden,’ zeide Marks. ‘De man is een lichte mulat, hij heeft een brandmerk in een van zijn handen.’

De hand, waarmede George de plaatsbilletten nam, beefde een weinig; maar hij keerde zich bedaard om, vestigde

[p. 258]

een onverschilligen blik op den spreker, en ging naar Eliza, die hem op de boot stond te wachten.

Juffrouw Smyth ging met Harry naar de dameskajuit, waar de lieftalligheid van 't gewaande meisje vele complimentjes uitlokte.

George had het genoegen te zien, dat Marks, die aan boord was gegaan, bij 't luiden van de bel de plank weer overging naar den wal, en slaakte een zucht van verlichting, toen de boot goed en wel van wal af was gevaren.

Het was een prachtige dag. De blauwe golven van het meer Erie dansten, en kabbelden in den zonneschijn. Een frissche bries kwam van de landzijde, en de fiere boot vervolgde statig haren weg.

O, wat een wereld gaat er om in een menschenhart! Wie kon denken, terwijl George daar kalm op en neer op het dek wandelde met zijn bedeesden metgezel naast zich, wat er al zoo omging in zijn borst? Het groote geluk, dat hem naderde, scheen te groot, te schoon voor de werkelijkheid, en hij voelde een stillen angst, ieder oogenblik van den dag, dat het hem toch nog zou ontrukt worden.

Doch de boot voer voort. De uren vlogen voorbij, en eindelijk kwam de gezegende Engelsche kust duidelijk in 't gezicht; die kust, die, gewijd door een machtige tooverspreuk, door eene enkele aanraking, elke helsche bezwering van slavernij vernietigt, om 't even in welke taal zij is uitgesproken, of door welke nationale macht zij is bekrachtigd.

George en zijn vrouw stonden arm in arm toen de boot het stadje Amherstberg in Canada naderde. Zijne ademhaling werd kort en zwaar, er kwam een nevel voor zijn oogen, stilzwijgend drukte hij het handje, dat bevend op zijnen arm lag. De bel luidde, de boot stopte. Nauwelijks ziende wat hij deed, zocht George zijn bagage uit, en verzamelde hij zijn klein gezelschap. Hij werd met de zijnen aan wal gezet. Zij bleven stil staan, tot de boot weder was afgevaren: toen knielden man en vrouw met hun verwonderd kind in de armen op den oever neder, en verhieven hun hart tot God.

Het was (zooals een dichter zegt) als een overgang van dood tot leven, uit het graf naar den hemel; uit het land der zonde, en den strijd der hartstochten, tot de reine vrijheid eener zalige ziel: als alle banden van dood en hel verbroken zijn, en het sterfelijke onsterfelijk is geworden, wanneer de hand der Genade den gouden sleutel heeft omgedraaid, en de stem der Genade heeft gezegd: verheug u, uwe ziel is vrij.’

Het kleine gezelschap was weldra, begeleid door juffrouw Smyth, aangekomen onder het gastvrije dak van een braaf zendeling, die door de Christelijke liefde daar geplaatst is als een herder voor de uitgeworpenen en zwervers, die steeds een schuilplaats vinden op dien grond.

Wie kan het geluk schetsen van dien eersten dag der vrijheid? Is niet het zintuig der vrijheid een verhevener en schooner zintuig dan een van de vijf andere? Zich te bewegen, te spreken en adem te halen; uit te gaan en in te gaan zonder nagegaan te worden, en vrij van gevaar! Wie kan de zegeningen uitspreken van die rust, die neerdaalt op de peluw van den vrijen mensch onder wetten, die hem de rechten verzekeren, die God aan den mensch gegeven heeft? Hoe schoon en kostbaar voor die moeder was het gelaat van dat slapende kind, dierbaar geworden door de herinnering aan duizend gevaren! Hoe onmogelijk was het, bij 't overstelpende bezit van zulk een zegen, te slapen. En toch hadden deze twee geen enkele roede gronds; geen dak, dat zij het hunne konden noemen; al wat zij bezaten, hadden zij tot den laatsten dollar moeten uitgeven. Zij hadden wat de vogels in de lucht, en de bloemen in het veld ook hebben, en meer niet; en toch konden zij van vreugde niet slapen. ‘O, gij, die aan den mensch zijne vrijheid ontneemt, met welke woorden zult gij aan God rekenschap geven?’