De negerhut

Het slavenleven in Amerika, vóór de emancipatie

Hoofdstuk XXIV.
Voorteekenen.

Twee dagen later vertrokken Alfred St. Clare en Henrique, en Eva, door 't gezelschap van haren jongen neef opgewekt tot inspanningen boven hare krachten, begon merkbaar te verzwakken. St. Clare besloot er eindelijk toe geneeskundige hulp in te roepen, iets waar hij altijd tegen op had gezien, omdat het de erkentenis was, van eene onwelkome waarheid.

Gedurende een paar dagen was Eva zoo onwel, dat zij niet buiten kon komen; de dokter werd gehaald.

Marie St. Clare had geen acht geslagen op het langzaam achteruitgaan in gezondheid en krachten van 't kind; zij had al hare aandacht gewijd aan twee of drie nieuwe vormen van ziekte, waarvan zij zelve het slachtoffer meende te zijn. Vóór alles dacht Marie, dat er geen grooter lijderes was dan zij zelve, en daarom zette zij altijd met zekere verontwaardiging de gedachte van zich af, dat er iemand in hare omgeving ziek zou kunnen zijn. Zij was altijd overtuigd in zoodanig geval, dat het niets was dan luiheid of gebrek aan flinkheid; en dat, indien iemand leed wat zij leed, hij of kij weldra het onderscheid zou merken.

Juffrouw Ophelia had verscheidene malen getracht hare moederlijke gevoelens omtrent Eva wakker te maken, maar altijd te vergeefs.

‘Ik zie niet, dat het kind iets heeft,’ zeide zij dan, ‘het loopt rond, en speelt immers.’

‘Maar zij hoest zoo.’

‘Hoesten! praat mij niet van hoesten; ik heb mijn heele leven gehoest. Toen ik zoo oud was, als Eva nu is, dacht men dat ik tering had. Alle nachten zat Mammy bij mij op; Eva's hoesten heeft niets te beduiden.’

‘Maar zij wordt zwak en kortademig.’

‘Ach, dat heb ik jaren lang gehad; dat zijn zenuwen.’ ‘Maar zij zweet zoo sterk 's nachts.’

‘Dat doe ik al tien jaar. Zeer dikwijls zijn mijn kleeren nacht op nacht doornat; er is geen droge draad aan, en Mammy moet de lakeis ophangen om ze te drogen! Zoo sterk zweet Eva zeker niet.’

Juffrouw Ophelia zweeg nu maar. Doch nu Eva zichtoaar erg verzwakte, en de dokter gehaald werd, sloeg Marie eensklaps een anderen toon aan.

‘Zij wist het wel,’ zeide zij; ‘zij had het altijd wel gevoeld, dat zij de ongelukkigste moeder was, met hare wankelende gezondheid, en met het vooruitzicht haar eenig dierbaar kind ten grave te zien dalen,’ en Marie liet Mammy 's nachts geen rust, en keef en knorde den ganschen dag erger dan ooit, tengevolge van dit nieuwe onheil.

‘Lieve Marie, spreek zoo niet!’ zeide St. Clare. ‘Gij moet u de zaak niet terstond zoo erg aantrekken.’

‘Gij hebt niet het gevoel van een moeder, St. Clare. Al voelt gij niet, dat uw eenig kind in dien verontrustenden toestand is, daarom voel ik het wel. Het is een al te zware slag voor mij, bij al wat ik reeds geleden heb.’

‘Dat is waar,’ zeide St. Clare, ‘Eva is niet sterk, dat heb ik altijd wel geweten; ook dat zij uit haar kracht gegroeid is; en dat haar toestand bedenkelijk is. Maar op dit oogenblik lijdt zij door de hitte en door de opgewondenheid van 't bezoek van haar neef, en de inspanning die zij gehad heeft. De dokter zegt, dat er nog wel hoop is.’

‘Natuurlijk! als gij de zaak van den schoonsten kant kunt inzien, doe dat; 't is gelukkig, als men niet zoo fijngevoelig is; maar ik kan het niet van mij afzetten; het maakt mij diep ongelukkig. Ik wenschte er ook zoo onder te kunnen zijn als gij en de anderen.’

En de ‘anderen’ hadden maar al te veel redenen om denzelfden wensch te uiten; want Marie gebruikte haren nieuwen jammer tot een voorwendsel om allen, die haar genaakten, te kwellen. Ieder woord dat er gesproken, al wat gedaan of niet gedaan werd, was een nieuw bewijs, dat zij omringd was door hardvochtige, gevoellooze wezens, die zich niet om haar teed bekommerden. De arme Eva hoorde sommige van die gezegden, en schreide van medelij-

[p. 183]

den met hare mama en van leedwezen, dat zij haar zooveel droefheid veroorzaakte.

In een paar weken werden de verschijnselen veel gunstiger, een van die bedriegelijke tusschenpoozen, waardoor die onverbiddelijke ziekte zoo dikwijls de beangste harten misleidt, zelfs aan den rand van 't graf. Eva kwam weer in den tuin, onder de veranda; zij speelde en lachte weer, en haar vader, in vervoering van vreugde, zei, dat zij spoedig weer zoo flink zou zijn als iemand.

Juffrouw Ophelia echter en de dokter waren niet zoo vol moed. En er was nog een hart, dat geen hoop had, en dat was het hartje van Eva.

Wat is het, dat soms in de ziel zoo kalm zegt, zoo duidelijk, dat haar aardsche tijd kort is? Is het 't heimelijk instinct van de stervende natuur, of het geheimzinnig bewustzijn der ziel, dat de onsterfelijkheid nadert? Laat het zijn wat het wil, het woonde in het hart van Eva, de kalme, zoete, profetische zekerheid, dat de hemel nabij was; kalm als het licht der ondergaande zon, zoet als de heldere stilte van het najaar; daarin vond haar hartje rust, alleen bekommerd over diegenen, die haar zoo liefhadden.

Want het kind, hoewel zoo teeder verzorgd, en schoon het leven zich voor haar opende met al de heerlijkheid, welke liefde en overvloed geven konden, had voor zich zelve geen leed over het sterven.

Uit dat boek, hetwelk zij en haar eenvoudige vriend zoo dikwijls samen gelezen hadden, had zij in haar jeugdige hartje het beeld in zich opgenomen van Een, die de kinderkens liefhad; en terwijl zij staarde en mijmerde, had Hij opgehouden een beeld en een voorstelling te zijn van het verleden; Hij was een levende, alles omgevende werkelijkheid geworden. Zijne liefde omsloot haar kinderlijk hart met meer dan vergankelijke teederheid; tot Hem ging zij, zooals zij zeide, en naar Zijn huis.

Maar haar hart bekommerde zich liefdevol om al wat zij moest achterlaten. Vooral om haren vader; want Eva voelde instinctmatig, dat zij in zijn hart woonde meer dan eenig ander, hoewel zij het nooit duidelijk tot een begrip maakte. Zij had hare moeder Lief, omdat dit zoo in haar lag, en al de zelfzucht, die zij in hare moeder had opgemerkt, smartte en bedroefde haar; want zij koesterde het blinde vertrouwen van een kind, dat hare moeder geen kwaad kon doen, er was iets in haar, waarvan Eva zich nooit eene verklaring kon geven; zij legde het zoo uit, dat zij toch hare mama was en zij had haar werkelijk lief.

Zij was ook begaan met die goede, getrouwe bedienden, voor wie zij een zonneschijn was. Kinderen bekommeren zich gewoonlijk niet om algemeene belangen; maar Eva was buitengewoon ontwikkeld voor haar leeftijd; en de dingen, waarvan zij getuige was geweest met betrekking tot de verkeerdheden van het stelsel waaronder men leefde, waren een voor een diep doorgedrongen in haar ontvankelijk gemoed. Zij had een onbepaald verlangen om iets voor hen te doen om niet alleen hen gelukkig te maken maar alten van hunnen stand; dat verlangen maakte een droevige tegenstelling met de zwakheid harer krachten.

‘Oom Tom,’ zeide zij eens, terwijl zij haren vriend voorlas: ‘ik kan heel goed begrijpen waarom Jezus voor ons wilde sterven.’

‘Hoe zoo, jongejuffrouw Eva?’ ‘Omdat ik dat ook gevoeld heb.’

‘Wat is dat dan, jongejuffrouw Eva? Ik begrijp u niet.’

‘Ik kan het u niet zeggen; maar toen ik die arme schepsels op de boot zag, toen gij en ik er op kwamen, weet ge, toen ik hoorde dat sommigen hunne moeder hadden verloren, sommigen hunne echtgenooten, dat sommige moeders schreiden om hare kinderen, en toen ik hoorde van de arme Prue; o, was dat niet schrikkelijk! En verscheiden malen bovendien heb ik gevoeld, dat ik gaarne sterven zou, als mijn sterven al die ellende kon doen ophouden. Ik zou willen sterven voor hen, Tom, als ik kon,’ zeide het kind ernstig, terwijl zij haar handje op de zijne legde.

Tom zag naar het kind met eerbied; en toen zij op het roepen van haren vader wegliep, veegde hij een traan uit zijn oog, en staarde haar na.

‘Het helpt niet dat men beproeft

[p. 184]

jongejuffrouw Eva hier te houden,’ zeide hij tot Mammy, die hij een oogenblik later ontmoette. ‘Zij draagt het teeken des Heeren aan het voorhoofd.’

‘Ach ja,’ zeide Mammy, hare handen opheffende: ‘dat heb ik altoos gezegd. Zij was nooit als een kind, dat kon blijven leven, er was altijds iets dieps in hare oogen. Ik heb het mevrouw meermalen gezegd, nu komt het uit; wij zien het allen - het lieve schaap!’

Eva kwam de trappen der veranda op naar haren vader. Het was laat in den namiddag, en het schijnsel der zon wierp een soort van stralenkrans achter haar, terwijl zij in haar witte kleedje naar hem toekwam, met haar gouden haar, en gloeiende wangen, met hare onnatuurlijk schitterende oogen vanwege de slepende koorts, die brandde in hare aderen. St. Clare had haar geroepen om haar een beeldje te laten zien, dat hij voor haar gekocht had; maar haar voorkomen, terwijl zij naar hem toekwam, deed hem eensklaps pijnlijk aan. Er is een soort van schoonheid, zoo opvallend en toch zoo broos, dat wij er niet naar kunnen zien. Haar vader drukte haar plotseling in zijn armen, en vergat bijna wat hij haar zeggen wilde.

‘Gij zijt beter dezer dagen, Eva, zijt gij niet?’

‘Papa,’ zeide Eva eensklaps met een zekere kloekheid, ‘ik heb u al lang iets willen zeggen; ik zal het u nu zeggen, vóór ik nog zwakker word.’

St. Clare beefde, terwijl Eva op zijn schoot ging zitten. Zij legde haar hoofd tegen zijn borst, en zeide: ‘het dient nergens toe, papa, dat ik het langer verzwijg; de tijd nadert dat ik van u zal weggaan. Ik ga heen om nooit terug te keeren!’ en Eva snikte.

‘Och, mijn lieve Eva'tje!’ zeide St. Clare, met een bevende stern, en toch zoo opgeruimd mogelijk ‘ge zijt zenuwachtig en gedrukt; ge moet daar niet aan toegeven; kijk eens hier, ik heb een mooi beeldje voor je gekocht!’

‘Neen, papa,’ zeide Eva, niet naar het beeldje ziende, ‘misleid u zelven niet! ik ben niet beter, dat weet ik heel goed, en binnenkort ga ik van u weg. Ik ben niet zenuwachtig en niet gedrukt. Als het niet was om uwentwil, papa, en om de anderen, dan zou ik zeer gelukkig zijn, ik wil graag heengaan, ik verlang er naar.’

‘Wel, mijn lieve kind, wat heeft uw hartje zoo droevig gestemd; ge hebt immers alles gehad wat u gelukkig kon maken?’

‘Maar ik wou toch liever in den hemel zijn. Er zijn hier zooveel dingen, waarover ik mij bedroeven moet, die mij zoo vreeselijk toeschijnen; ik wou liever daarboven zijn; maar het breekt mij bijna het hart, dat ik u verlaten moet.’

‘Waarover moet gij u bedroeven, en wat schijnt u vreeselijk toe, Eva?’

‘Och, de dingen, die gedaan worden, telkens weer. Ik heb medelijden met onze arme bedienden; zij hebben mij lief, en zijn allen zoo goed voor mij. Ik wenschte, papa, dat zij allen vrij waren.’

‘Wel, Eva, mijn kind, denk je dat zij 't niet goed hebben?’

‘Och, papa, als u iets overkwam, wat zou er dan van hen worden? Er zijn zeer weinig menschen, zooals gij zijt, papa. Oom Alfred is niet zooals gij, en mama ook niet; en denk eens aan de eigenaars van de arme, oude Prue! Wat doen de menschen wreede dingen, en wat kunnen zij niet al doen!’ en Eva rilde.

‘Lief kind, ge zijt te gevoelig. Het spijt mij dat die dingen je ter oore zijn gekomen.’

‘Och, papa, dat is het wat mij geen rust laat. Gij wilt dat ik zoo gelukkig zal leven, en nooit eenig leed zal ondervinden, zelfs geen treurig geval hooren verhalen, terwijl arme schepsels niets anders dan leed en smart hebben, hun gansche leven door; dat schijnt zelfzuchtig. Ik moet die dingen weten, ik moet ze gevoelen. Die dingen zijn mij altijd ter harte gegaan, diep; ik heb er aldoor over nagedacht. Papa, is het niet mogelijk alle slaven vrij te maken?’

‘Dat is een moeilijk vraagstuk, mijn lieve. Zonder twijfel wordt er thans niet goed gehandeld, zoo denken vele menschen, en ik ook. Ik zou van harte wenschen dat er geen enkele slaaf in 't land was; maar ik weet niet wat er zou moeten geschieden in dat opzicht.’

‘Papa, gij zijt zulk een goed man, en zoo edel en vriendelijk, en gij zegt

[p. 185]

altijd zulke goede, aardige dingen, kondt gij niet eens rondgaan, en de menschen overreden om anders te doen.

‘Als ik dood ben, papa, zult gij aan mij denken, doe het dan om mijnentwil. Als ik het zelf kon doen, dan deed ik het.’

‘Als gij dood zijt, Eva,’ zeide St. Clare hartstochtelijk. ‘Kind, spreek zoo niet tegen mij! Gij zijt al wat ik heb op de wereld.’

‘Het kind van de arme, oude Prue was ook al wat zij had, en toch moest zij het hooren schreeuwen, en zij kon het niet helpen. Papa, die arme schepsels hebben hare kinderen lief, evenveel als gij mij liefhebt Och, doe iets voor hen! De arme Mammy heeft haar kinderen ook lief. Ik heb haar zien schreien, als zij er van sprak. En Tom heeft zijn kinderen ook lief; 't is vreeselijk, papa, dat zulke dingen aldoor plaats hebben!’

‘Hoor eens, lief kind,’ zeide St. Clare op deelnemenden toon, ‘kwel u zelve daar niet mee, en spreek mij niet van sterven, en ik zal alles doen wat gij verlangt.’

‘En beloof mij, lieve vader, dat Tom zijn vrijheid zal hebben, zoodra als’ - zij hield op, doch ging daarna op aarzelenden toon voort: ‘zoodra als ik zal zijn heengegaan.’

‘Ja, mijn lieve, ik zal alles ter wereld doen voor je.’

‘Lieve papa,’ zeide het kind, terwijl zij hare gloeiende wang tegen de zijne legde: ‘ik wenschte dat wij samen konden heengaan.’

‘Waarheen, liefste?’ vroeg St. Clare.

‘Tot onzen Heiland; daar is het zoo goed en vreedzaam, alles zoo liefderijk!’ Het kind sprak onbewust als van een plaats, waar zij dikwijls geweest was. ‘Zoudt gij ook niet graag heengaan, papa?’ vroeg zij.

St. Clare antwoordde niet; maar trok haar dichter naar zich toe.

‘Gij zult bij mij komen,’ zeide het kind, sprekende met kalme zekerheid, zooals zij dikwijls onbewust deed.

‘Ik zal bij je komen; ik zal je niet vergeten.’

Het werd al donkerder en donkerder, terwijl St. Clare zwijgend zijn kind aan zijne borst drukte. Hij zag haar diepe oogen niet meer, maar er kwam eene stem over hem als die van een geest, en als in een soort van oordeelsvisioen, rees zijn geheele, voorbijgegane leven voor zijn oogen op: de zangen en gebeden zijner moeder; zijn eigen kinderlijke verlangens en wenschen voor het goede; en tusschen deze en het tegenwoordige oogenblik jaren van wereldsgezindheid en twijfelzucht, en wat men noemt fatsoenlijk leven. In een oogenblik kunnen wij veel, zeer veel, overdenken. St. Clare zag en voelde vele dingen, doch sprak niet; en daar het steeds donkerder werd, bracht hij zijn kind naar hare slaapkamer; en toen zij haar nachtgewaad aan had, zond hij de bedienden weg, en wiegde haar in zijn armen, tot zij in slaap was.