Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Sijn Princelijcke Excellentie Graef Maurits treckt nae het Landt van Gulich / ende stelt sijn Crijchs-volck in slacht-ordre by Nuys / den xxv. Iulij, Anno 1610.

[1610.] GHelijck ick te vooren geseyt hebbe/ N. Ruysschenburgh Amptman van Gulich / secrete intelligentie met den Keyser ende Arch-Hertoghe Leopoldo hebbende / is secretelijck uyt de vergaderinge der Landt-Stenden gescheyden/ende hy heeft de Stadt ende 'tCasteel Gulich in-ghenomen ende in-ghehouden voor den Keyser / sich stellenden. teghen de Vereenichde Vorsten ende Landt-Stenden. De Stadt is gheleghen op de Riviere Roere/ die te Roer-monde in de Mase loopt / het is een proper Stedeken/ vier mijlen van Aken/ seven van Mastricht/ ende ses van Colen gheleghen/ ende heeft een schoon Casteel/ gheachtt soo sterck te wesen als eenich Casteel in gantsch Neder-landt.

De Vorsten van Brandenburgh ende Nieuburgh siende / datmen haer socht te turberen in haer recht/ ende al-bereyts in-ghenomene possessie/soo hebben sy verscheyden malen hare Ghesanten aen sijne Keyserlijcke Majesteyt ghesonden / om hem te informeren van de gherechticheyt harer saken / te ghelijcke sijne Keyserlijcke Majesteyt biddende / haer te willen laten in de vreedsame besittinghe harer Erf-Landen. Doch desen onaenghesien/ heeft de Keyser een derde Mandaet te Ceulen laten aen-slaen / van date den elfden Novembris Anni 1609. in de Acht doende de Vorsten Brandenburgh ende Nieuburgh / ende met haer acht en veertich persoonen van qualite, so Edellieden/ [1610.] als andere. De Vorsten hebben ten derden male hare ende harer ondersaten onschult aen den Keyser gheschreven ende over-gesonden / appellerende à Caesere male informato, ad melius informandum, et à Commissario ad committentem, en̄ te ghelijcke haer recht stellende ende haer beroepende op alle de Ceur-Vorsten / Princen / ende Stenden des Rijcks. Maer als de Vorsten saghen ende bevonden / dat al haer remonstreren/schrijven ende besenden te vergeefs was/ de Arch-Hertoghe sich alle daghe / op den name des Keysers / meer ende meer versterckende / soo hebben sy noodtsakelijck gheachtt / ghewelt met ghewelt te weder-staen: Tot welcken eynde Vorst Christiaen van Anhalt is af-gheveerdicht aen de Coninghen van Vranckerijck ende Groot-Britannien / aen de protesterende Duytsche Vorsten/ als oock aen de Edele Hooch-Moghende Heeren Staten der Vereenichde Neder-landen / om hulpe ende by-stant van volck en gelt / die haer de selfde promptelijck belooft ende toeseyt hebben.

De Coninck van Vranckerijck was seer besich ende neerstich in het bevoorderen van de sake der Vorsten/ ende maeckte groote ghereetschap ter oorloghe/ Hy was gheresolveert in eyghener persoon sich op desen tocht te begheven/ ende soo voorts in Neder-

[p. 847]

(283)

Caesaris armatas acies, dirasq_Ʒ phalanges,

Italiae sensere Duces, Galliq_Ʒ tulêre,

At sic MAURITII copias, Batavasq_Ʒ cohortes,

Viderunt Comites Germani, sensit IBERUS.

[p. 848]

⁺ landt te comen. Maer wel machmen segghen/Homo proponit, Deus disponit: De Mensche neemt hem wat voor, maer het staet in de handt des Heeren hoe het uytgaen sal. Den xiiii. Maij Anni 1610. is desen treffelijcken ende strijdtbaren Coninck vermoordt binnen Parijs/ sittende in sijnen Coets-waghen/ met twee steken die de Moordenaer hem ghegeven heeft onder de craghe/soo diepe penetrerende / dat den punt van het mes des Conincx herte soo ghequetst heeft/dat hy ter naeuwer noodt levendich op sijn huys Louvre is connen ghebracht worden/ alwaer hy datelijck den geest ghegheven heeft/tot groote bedroeffenisse sijner ondersaten/sijner vrienden ende bontgenooten. Doch cvenwel isser nae veel deliberatien / by den jonghen Coninck / Loys de XIII. by de Coninginne-Regente/ ende by de Princen/ gheconsenteert/ dat den tocht by den over-ledenen Coninck verordineert tot dienst der Vorsten van Brandenburgh ende Nieuburgh / sijnen voort-ganck nemen soude. By hare voorighe resolutie zijn oock ghebleven de Coninck van Groot-Britannien/de Gheconfedereerde Vorsten van Duytschlandt / ende de Edele Hooch-Mogende Heeren Staten der Vereenichde Neder-landen. De Vorst van Anhalt, een seer doeck/strijdtbaer/wijs/ende voorsichtich Prince/was by de geconfedereerde Princen ende Vorsten vercoren ende ghestelt tot Velt-Overste des Leghers/om de Stadt ende 'tCasteel Gulich te gaen belegheren / ende Ioncker Iohan van Dorth, Heere van der Horst ende Pesch, was Commissaris Generael van 'tgantsche Legher. Doch sijne Vorstelijck Doorluchticheyt heeft sijne Princelijcke Excellentie Graef Maurits van Nassou versocht ende ghebeden/ dat het hem woude ghelieven tot bevoorderinghe deser goede ende billicke sake/ in eyghener persoon met het [1610.] Neder-landtsche secours derwaerts te comen/ om desen Crijch/ nae sijn wijs ende cloeck verstant/ te helpen beleyden: Daer toe of wel de Heeren Staten in het eerste niet seer gheneycht en waren/ nochtans siende dat sijn Princelijcke Excellentie seer begeerich was de Vorsten ende hare goede sake te helpen mainteneren/soo zijn sy ten laetste te vreden gheweest/dat sijne Excellentie den Vorsten desen tocht te ghevalle doen soude/die op alles ordre ghestelt hebbende/met de Enghelsche/Fransche/Schotsche/ ende Nederlandtsche troupen uyt Neder-landt nae Gulich ghemarcheert is/ende hy is den xxv. Iulij met de selfde ontrent Nuys ghecomen/ sterck zijnde hondert en dertich Vaendelen Voet-volcx/ over de twee duysent Ruyteren/ veel grof Gheschutt/ ende wel duysent Waghens. Als de Duytsche Vorsten te Nuys by sijn Excellentie ghecomen waren/ soo heeft hy al dit volck in batalie ende in schoone slacht-ordre gebracht/ tot groote verwonderinghe der Vorsten/ ende aller Menschen die het ghesien ende aen-schout hebben. Des middaechs heeft sijn Excellentie binnen Dusseldorp met de Vorsten mael-tijt gehouden. Doe hy des nae-middaechs in het Legher gecomen was/so was hy haest in perijckel sijnes levens geraeckt/door dien dat eenighe Waghens met sestich tonnen busse-poeder gheladen/ aen brandt ghecomen zijn/ daer hy niet wijdt van en was/ daer wierden met den slach doodt gheslaghen veertich Soldaten/ ende vele ghequetst. Doch Godt de Heere/ des hy ghelooft moet zijn/heeft sijn Princelijcke Excellentie voor schade bewaert/ om den Landen noch meerdere diensten te doen.

+ 1610