Schermutselinghe tusschen der Staten volck/ende de Spaensche / by Santen, 19. Novembris, 1608.
[1608.] ICk hebbe hier boven verhaelt / hoe dat tusschen de Arch-Hertoghen ende de Ed. Hooch-Mog. Heeren Staten in den beginne des jaers 1607. verwillicht is eenen corten Trefues van acht maenden/welcke meer-maels zijn verlenght geworden/ alsoo dese Vrede-handelinghe (overmidts vele ende verscheydene in-vallende saken) veel langher geduyrt heeft alsmen meynde. Maer alsoo dese corte Trefues alleen de Burghers ende Jnwoonders der Steden ende der platte Landen/niet het Crijchs-volc/ waren aen-gaende/soo moesten de selfde op haer hoede zijn/ende malcanderen noch voor vyanden houden/ ghelijck sy al den voorighen tijdt ghedaen hebben.
De Spaensche garnisoenen ontrent Sluys tamelijc sterck van volcke zijnde/hadden eenen aen-slach ghemaeckt op de Peerden ende Koeyen die van Aerdenburgh toe-comende: Sy hielden haer in een leechte ende hollicheyt daer ontrent verborghen/ende meynden den beesten wech te voeren als sy uyt der Stadt des morgens inde weyden souden gedreven worden. Maer het garnisoen van Aerdenborgh dit vernomen hebbende/is heymelijck uyt-ghetrocken/ende heeft de Spaensche onversiens overvallen/ eenige doodt gheschoten/ ende neder-gehouwen/oock eenighe gevanckelijck binnen Aerdenborgh ghebracht. Die ontloopen conde was vry.
Der Staten Ruyteren en Knechten aldus van haren vyandt ghetercht zijnde/hebben ghesocht hem dit te verghelden. Graef Adolph van Nassou, een jonck cloeck-moedich Heer, is in Novembri 1608. met negen Compagnien Ruyteren uyt Niemeghen ghetrocken nae het Landt van Lutsenborgh/ om des vyandts ondersaten te dwinghen tot betalinghe eenigher achter-stedigher contributien. Jn het weder-keeren nae Niemeghen/ hebben sy vernacht tusschen Rijn-Berck [1608.] ende Santen op verscheydene Dorpen/in het Vorstendom van Cleve/ haren vyandt niet vreesende/ om dat sy soo sterck van Ruyteren waren. De Gouverneur van Berck hier van de tijdinghe gecregen hebbende/heeft in den avondt stondt ontrent 600. andere seggen 800. Musquettiers/uyt-ghesonden onder het beleyt van Roeland Standley, die op het onversienste tot Graef Adolph ingevallen zijn/doot-slaende en̄ quetsende veel Ruyterē van sijn Compagnije/ende haer af-nemende haren buyt. Graef Adolph heeft sich seer mannelijc verweert/onaengesien dat hy sijn wapenen niet aen en hadde/jae oock nae dat hy seer verwondet was. Doch eyndelijck is hy soo mack ende soo machteloos gheworden/ ende heeft der wonden soo vele ghecreghen/ dat hy ghevallen/ ende doodt ghebleven is/ hebbende neghen wonden/ doch maer eene die doodtlijck gheacht was/zijnde in de slincker borst. Als den alarm in d'ander Dorpen quam/daer de reste van de Ruyteren lach/soo heeft sich een yeder gespoedt om te Peerde te comen / ende Graef Adolph te gaen ontsetten: Maer als sy nae by het Dorp quamen/ soo saghen sy de Spaensche met den buyt daer henen trecken; sy zijn haer nae-gherent/ende hebbense op een vlack velt om-cinghelt: De Spaensche weerden haer wel eenen tijdt lanck / maer de Nassousche Ruyteren brachtense stracx in disordre / soo dat een yeder sach om een goet heen comen / het gheweere wech werpende: Daer wierdt haer den buyt wederom af-genomen
/ ende harer vele wierden aenghesnoert om ghevanckelijck in de garnisoenen ghebracht te worden: Maer als de Ruyteren de tijdinghe creghen/ dat Graef Adolph doodt gheslaghen was/soo wierden sy soo hels ende soo furieus/dat sy