Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Voorder verhael van de belegheringhe der Stadt Riin-Berck, Anno 1606.

[1606.] DE saken met Rijn-Berck aldus staende/ soo zijnder verscheydene deliveratien op het ontsett ghevallen tusschen sijn Excellentie ende de Crijchs-Overste met de Gecommitteerde der Heeren Staten. Jn het Legher/ende vast over al warender vele/die seer qualijck ende onbeleefdelijck van sijn Excellentie oordeelden ende spraken/ als of hy sijn devoir in het ontsetten deser Stadt niet ghensechsaem en dede: Maer die het roer mede in de handt hadden / ende dit stuck dieper in saghen/ als [1606.] den ghemeynen man/ die ordeeldender veel anders van: Sijn Excellentie en conde de Stadt niet ontsetten/ ten ware dat hy hadde willen sijn gantsch Legher-waghen/ aen-tastende sijnen vyandt / die in sijn voor deel vast begraven ende besloten lach / ende veel stercker van volcke was/dan hy / want Spinola hadde corts noch vier versche Regimenten Soldaten gecregen met Graef Frederick van den Berghe/boven

[p. 823]

(274)

Continuò obsessis pugnae novus ingruit horror,
Ictibus assiduis ne sit victoria fraudi,
Jntercludit iter nostris, ut solvere possint

Obsidium, tandem SPINOLAE victoria cessit.

[p. 824]

[1606.] het gheweldighe Legher/dat hy van den aen-beginne der belegheringhe voor dese Stadt ghebracht hadde. Daer wierdt by sijn Excellentie ende de andere Heeren gheconsidereert/datmen eenen slach wagende ende dien winnende/ soo en soudemen niet meer daer mede uyt-richten/dan datmen de Stadt Berck ontsetten soude / d'welck wel een groote bravade, maer cleyne schade des vyandts staet aen-brenghen soude: Maer by al dien sijn Excellentie den slach quame te verliesen/ soo verviel het gheheel boven-quartier der Vereenichde Neder-landen in groot perijckel ende ghevaer. Jndien sijn Excellentie met approcheren ende met begravinghen den vyandt socht te benauwen ende te crencken / soo vreesdemen dat de vyant eens op het onversienste in der nacht aen d'ander sijde van de Riviere met ettelijcke duysent Ruyteren en Knechten in de Betou vallende / eenighe plaetsen van importantie mocht overvallen/ende alsoo de saken des Landts in groot verloop brenghen: want in sulcken ghevalle en soude sijn Excellentie den vyandt soo haest met goede ordre niet connen volgen/ of hy en soude thiene voor uyt hebben. Alle Crijchs-verstandighe ordeelen/ datmen altijdt principalijck moet soecken de wonde van het herte ofte edelste deelen des lichaems afte weeren. Dit alles wel gheconsidereert zijnde/ heeft sijn Excellentie gheachtt/ dat hy de Landen beteren dienst dede met daer te blijven ligghen/ het binnenste der Landen te salveeren/ sonder sijn Leger te hasarderen; dan dat hy onvoorsichtelijck aen-loopende/gepoocht hadde sijnen vyant uyt sijn voor-deel te drijven: Of schoon Spinola dese uyterste Frontiere der Geunieerder Provintien vermeesterde/ als maer de reste van 'tlichaem binnen niet ghequetst en wierdt/soo soude die wonde wel te ghenesen zijn. Doe sijn Excellentie dan sach dat de Stadt Rijn-Berck moeste vervallen in de handen harer vyanden/ soo heeft hy sijnen Heer-Broeder Graef Hendrick Frederick op den xvi. Septembris teghen [1606.] den avondt over den Rijn ghesonden met al het Peerde-volck dat in den Legher by der handt was/ om noch elf Vaendelen Soldaten binnen Meurs te brenghen / boven de sesse die daer alreets in waren/ d'welck Graef Hendrick Frederick dien nacht gheluckelijck beschickt heeft. Oock heeft sijn Excellentie eenen aen-slach gehadt op Venlo, die ghemist is: Hadde dien gheluckt/soo ware het eenen bequamen middel gheweest om Spinola van Rijn-Berck te diverteren/ ofte immers soude sijn Excellentie met het innemen deser Stadt gerepareert ende vergoedet hebben het verlies van Berck: Maer ten heeft Godt soo niet belieft.

De belegherde binnen Rijn-Berck hebben tot verscheydene reysen cloeck-moedighe uytvallen gedaen/ als onder andere op den xxiiii. Septembris, haren vyandt een halve mane af-nemende/ende eenige ghevanghens in de Stadt brenghende: Maer als haer alle de wercken buyten de Luyt-poorte/ende oock het werck buyten de Cassel-poorte/ ende noch andere meer/waren af-ghenomen/ ende den vyandt aen de Stadts-grachten ghecomen was: Ende haer bussecruyt van hondert en vijftich duysent pondt gecomen was op dertich duysent pondt/ (want sy van de eerste uyre des beleghs seer dapper uyt de Stadt gheschoten hadden/geen cruyt noch loot sparende:) Jnsonderheyt dewijle sy wel vernamen datter gheen hope van ontsett en was: Soo en wouden sy het uyterste niet verwachten/ maer sy zijn den tweeden Octobris in appointement ghetreden/ende sy zijn des selfden daechs daer uyt ghetrocken met hare volle wapenen ende baggagie/ sterck zijnde ontrent drie duysent Man te voet/ ende drie Vanen Ruyteren. Haer wierdt toe-gelaten mede te nemen drie stucken Gheschuts die op den Weert ghestaen hadden: Oock trocken mede onverhinderlijck daer uyt de nieuwe-

[p. 825]

geusen,⁺ die S. Andries aen sijn Excellentie ghelevert hadden: Sy namen oock mede het doode lichaem van den Colonel Edmond, maer sy moesten daer laten alle de schepen/ ponten/ brugghen/ gheschut/ amunitie/ victualie / ende crijchs-ghereetschap/ die niet cleyn noch gheringhe en was. De Fransche Heeren en Edele/ al hoe wel sy avonturiers waren sonder vasten dienst/ soo zijn sy even wel mede in het verdrach begrepen gheweest/ ende trocken daer uyt met den Gouverneur ende het garnisoen.

Men achtte datter gheduyrende dit belech/ontrent vijfhondert van het garnisoen doodt ghebleven zijn. Het Legher van Spinola is seer vermindert ende ghesmolten / vele doodt gheschoten ende gheslaghen/vele van natticheyt ende onghemack gestorven/vele wech geloopen: De Regimenten van Conte Guido, S. Georgio, [1606.] ende dat van Pompeio Iustiniano, waren wel op een derde deel ghesmolten/en̄ veel Vaendelen van andere Regimenten en conden maer op veertich of vijftich Man gemonstert worden. Voor dese Stadt bleef de Colonel Torres, ende Bly-leven Overste Luytenant van Achicourt, drie Jngenieurs/ oock eenighe neven van Spinola ende Busquoy. Den over-ganck deser Stadt heeft ghebroken die maxime ofte opinie die de Crijchs-Overste langhe voor eenen sekeren reghel gehouden hebben / namelijck/dat een Stadt wel besett niet goet Crijchs-volck/ende van alles ghenoechsaem versien zijnde/ende met eenen Legher geassisteert om die te seconderen/onwinbaer is: Nu is dit een maxime by de Crijchs-lieden gheworden.

Wie meester van het velt is, die is meester van de Steden.

+ 1606