Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Cort verhael van den bloedighen Velt-slach gheschiedt by Nieu-poort in Vlaenderen / op den tweeden Iulij, Anno 1600.

[1600.] DEn Arch-Hertoge Alberto is den moet seere gewassen door de victorie die hy den eersten Iulij ghecreghen hadde/soo spoedelijck incrijghende de Forten van Oudenborgh/ Vlassendale/ ende Bredene: Als oock door de victorie die hy op den tweeden Iulij in den morghen-stondt gecregen hadde/doe hy Graef Ernst van Nassou met sijn volc gheslaghen hadde. Hy schreef op Brugghe par poste, dat hy Graef Maurits avant-guarde verslaghen hadde/ ende dat hy de reste van sijn Legher soo besett hadde/ dat hy hem niet en cost ontcomen. Die van Brugghe hebben stracx/ tot een teecken van victorie/ de clocken gheluyt ende getriumpheert; maer des avondts creghen sy ander tijdinghe.

Nae dat sich Albertus met sijne Colonels wel beraedt slaecht hadde /so is hy met sijn Leger na Nieupoort aen ghetrocken/meynende dat sijn Princelijcke Excellentie ende het gheheele Legher (vernomen hebbende [1600.] wat Graef Ernst in den morghen-stondt weder-varen was) haer op den loop begheven souden/ niet durvende sijne aen-comste verwachten: Maer hy rekende al sonder den weert. Sijn Excellentie resolveerde den vyandt het hooft te bieden ende slach te leveren: Hy heeft al sijn volck by een ghetrocken/ende in slach-ordre ghestelt; Hy heeft sich alomme by de troupen vervoecht/'tCascet op 'thooft/de Pistole in de vuyst/de Crijchs-lieden vermanende/dat sy haren eet/eere/lijf en leven/mitsgaders des Landts welvaert/betrachten wouden/vastelijck vertrouwende/ dat de Heere der Heyr-scharen haer een goede ende gheluckige uyt-comste gheven soude/dewijle sy vochten voor de ware Religie/voor het Vader-landt/voor hare Privilegien/ voor hare Vrouwen ende Kinderen/ Vrienden en Maghen/ teghen de Spaensche

[p. 731]

(247)

Ire hostem ad bellum juvat, indulgere furori

Infano suadet victoria prima, cadebant

Dux, milesq_Ʒ SCOTUS, pariter manifestaq_Ʒ IBERI

Perfidia apparet quem mox vindicta sequetur.

[p. 732]

[1600.] tyrannen/die haer van dien allen sochten te berooven. Hy hieldt haer voor ooghen/ dat sy den vyandt voor haer hadden/ de Haven van Nieupoort achter haer/ de Zee aen d'een sijde/ ende het water Yperle aen d'ander sijde: Soo datter gheen ander uyt-comste en was/dan deur den vyandt te slaen/ ende met het geweere eenen wech te maken. De jonghe Prins Graef Hendrick Frederick die des maels maer sesthien jaren oudt en was/heeft oock het Regiment van de nieuwe Geusen/ daer hy Colonel over was / moet aen-ghesproken / ende tot cloeck vechten vermaent: ghelijck oock andere Overste ende Colonellen elck de hare gedaen hebben. Op dat de Soldaten des te weynigher op vluchten dencken souden /heeft sijn Excellentie alle de Schepen van Nieupoort af nae Oostende doen varen.

Sijn Excellentie hadde in den morghen-stondt met het leege water/sijn volck dat over d'ander sijde van de Haven van Nieupoort lach/ aen dese sijde by den anderen ghebracht. Des morghens ontrent thien uyren sachmen den vyandt ter sijden Oostende lancx het strant aen-comen trecken: Doe en was noch nerghens nae al het Voet-volck van sijn Excellentie over de Haven ghecomen/ so dat indien de vyant spoedelijc hadde aen-gevallen/vermoedelijc hy soude sijn Excellentie een voor-deel af-ghesien hebben / d'welck hem ende dese Landen soude ghesmertt hebben. Als nu sijn Excellentie al sijn volck by een hadde / soo heeft hy het selfde in fraeye slach-ordre ghestelt / Graef Lodewijck van Nassou, Luytenant generael over alle der Staten Peerde-volck/leyde de avant-guarde van het Peerde-volck by sich hebbende thien Vaenen Ruyteren/ ende Generael Sir Francis Veer de avant-guarde [1600.] van het Voet-volc/sterck zijnde een en veertich Vaendelen Voet-knechten. De Grave George Everard van Solms, leyde de bataillie, by sich hebbende seven Vaenen Ruyteren/ende vijf en twintich Vaendelen Voetvolcx. De arriere-guarde wierdt gheleyt van den Heere Olivier van den Timpel, Heere van Corbeque, &c. sterck zijnde drie Vaenen Ruyteren/ende ses en twintich Vaendelen Voet-knechten.

Sijn Excellentie hadde oock eenige troupen Musquettiers in de Duynen verordineert/ om van daer in de troupen van den vyandt te flancqueren/soo hy den strant langhs ghecomen hadde. Oock dede hy op het strant planten ses halve canons / om den vyant daer mede te willecomen. Alles aldus verordineert zijnde/ heeft sijn Excellentie in bataillie staende op het strant/ sijnen vyant verwacht. Ontrent elf uren quamender ontrent 600. van des vyandts Ruyteren voor uytrijden/op de welcke met die ses stucken eenighe schoten ghedaen wierden/alsoo dat sy niet voorder aen en reden /maer weken ter sijden in de Duynen / daer sy haer Voet-volck ende Gheschutt verwachten. Het was een groot voor-deel voor sijn Excellentie ende sijn Legher/dat hy steedts den windt / die tamelijck sterck waeyde / ende de Sonne op den rugghe hadde/ want daer mede wierdt hem het stuyven van 'tsant/ ende den roock van 'tGeschut uyt d'oogen gheweert. Doe de vyandt in het aen-trecken was / hebben der Staten Oorloch-schepen/ uyt bevel van sijn Excell. dapper daer onder geschoten / ende geencleyne schade gedaen/die uyt bevel van sijn Excellentie so dichte aen 'tstrant ghecomen waren/als sy eenichsins conden.