Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 720]

Beschrijvinghe van den machtighen Heyr-tocht, die de Ed.H.M. Heeren Staten in Vlaenderen ghedaen hebben/deur het wijs ende cloeck beleyt des Hooch-gheborenen Vorstes Mauritij de Nassau, Anno 1600.

[1600.] DE Ed.H.M. Heeren Generale Staten goet gevonden hebbende haren vyandt in sijn eyghen Landt den Crijch aen te doen/hebben (door groote instantie van die van Zeelant/ die de Spaensche niet geern tot soo nae nae-buyren en hadden) gheresolvert te gaen versoecken wat voorspoet dat haer Godt de Heere in Vlaender-landt geven soude / hopende eenighe Zee-steden te vermeesteren/uyt de welcke de Zee-roovers nu ettelijcke jaren lanck den Gheunieerden Provincien seer groote schade ghedaen hadden / ende noch dagelijcx waren doende/de Admiraliteyten dwingende jaerlijcx groote oncosten van convoyen te doen. Dit groote werck nam sijn Excellentie des te vrymoedigher aen/ overmits des Arch-Hertoghen volck vast over al mutineerde van weghen mis-betalinghe ende groote tachterheyt. De Heeren Generale Staten hebben raedtsaem gevonden desen tocht collegialiter by te woonen/ op dat sijn Princelijcke Excellentie in alle voor-vallende saken raedt ende advijs soude moghen crijghen /sonder tijdt te verslijten met nae den Haghe over ende weder te schrijven ende te senden / wel wetende dat daer en tusschen goede ghelegentheyt om wat groots uyt te richten/soude connen voor by gaen. Behalven de Graven ende Heeren die in dienst der Landen waren/ soo zijn oock op desen tocht met sijn Excellentie als vry-willighe ghetrocken/ Johan Adolph Hertoghe van Holsteyn / Johan Ernst Vorst van Anhalt/ ende drie Graven van Solms.

Sijn Princelijcke Excellentie heeft tot bevoorderinghe ende vol-voeringhe deses tochts laten toe-rusten/ boven de twee duysent / soo groote als cleyne Schepen/ om daer mede Ruyteren ende Soldaten (zijnde sterck 128. Vaendelen Voet-volcx/ xxv. Vaenen Ruyteren/ [1600.] xxx. Cartouwen/ ende vii. Velt-stucken) over te voeren / gheenen anderen wech noch middel hebbende om in Vlaenderen te comen. Veele van dese Schepen waren gheladen met victualie/ baggagie/ amonitie van Oorloghe/ waghens / ende van alles watmen bedencken conde tot sulck eenen tocht te behoeven. Als nu alles veerdich was/ ende den dach van af-schepinghe bestemt was /so hebben de Heeren Staten eenen al-gemeynen beed ende vast-dach door alle de Gheunieerde Provincien doen af-condigen om Godt den Heere te bidden/ dat het sijne goddelijcke Majesteyt woude believen sijnen seghen tot desen tocht ende Crijchs-rustinghe te gheven. Sijn Excellentie is den xvii. Iunij stylo novo met sijn Hof-ghesin uyt 'sGraven-Haghe ghescheyden/ ende van daer op Rotterdam/ ende soo voorts op Dordrecht gevaren/ doende t'seyle gaen alle de Schepen die daer laghen/ nae Rammekens. Des anderen daechs 'smorghens vroech zijn de Heeren Generale Staten uyt den Haghe ghescheyden /ende te Rotterdam t'schepe gegaen zijnde/ des avondts ghecomen tot voor S. Annenlandt/ daer sy het ghetije verwachtt hebben. De Heeren Staten ende sijn Excellentie voor Rammekens by malcanderen ghecomen zijnde/ (alwaer by de drie duysent Schepen laghen) hebben haer met malcanderen beraedtslaecht/ende besproken/hoe sy hare reyse voorder nemen souden. De meyninghe was wel Nieu-poort te gaen belegheren/ ende hadde haer den windt ghedient / sijn Excellentie soude daer voor zijn beschanst ende begraven gheweest/ eer de Arch-Hertoghe met sijn Legher daer hadde connen comen: Dewijle de windt heel contrarie was om op Nieupoort

[p. 721]

(243)

Belgis adspira^t Martis felicior aura,

Cogitat imperij fines Sacer Ordo, Zelandi,

Porrigere, armantur puppes, Neptunius auro

Emitur et miles, conscendunt FLANDRICA regna

[p. 722]

⁺ te seylen/ ende dat het volck ende peerden haest ghebreck van hoy / stroo/ende versch water souden ghehadt hebben: Soo isser gheresolveert/ datmen het naeste Landt van Vlaenderen soude aen-varen/ d'welck de Philippine is/ ende datmen van daer te lande tusschen Gent en Brugghe recht op Oostende aen trecken soude. Graef Ernst van Nassou hadde de avant-guarde van de Schepen/ die voet aen landt gesett hebbende/het Fort op de Philippine heeft doen op-heysschen/ ende heeft het oock datelijck in-ghecreghen ende besett/ des vyandts Soldaten veertich in ghetale /daer uyt treckende alleen met haer sijd-gheweer. Den 22. Iunij is sijn Excellentie ontrent den middach met sijn gheheel Legher te Philippine aenghecomen / ende in vijf uyren tijdts is ten selven dage het gheheele Legher / Ruyteren en Voet-volck met alle noodruft ghelandet/ende de Schepen zijn ontslaghen ende te rugghe ghetrocken. Dit gheheele Legher was sterck twaelfduysent Man te voet/ ende ontrent twee duysent peerde/ want in Frieslandt [1600.] was Graef VVillem van Nassou, ende in Gelderlandt was de Grave van Hohenlo ghelaten / met een goet deel Ruyteren en Voet-knechten /sorghende voor inval van den vyandt/ende de garnisoenen waren oock noodtwendelijck besett.

Sijn Excellentie heeft in Vlaenderen gelandet zijnde/ al het Crijchs-volck laten af-vraghen/ of sy yets ten achteren waren/indien jae/ datmen het haer dadelijck soude betalen / maer daer en was niemant die van mis-betalinghe claechde/veel meer heeft elck een ghesproken ende verclaert willich ende bereyt te wesen om voor sijn Excellentie ende de Ed.H.M. Heeren Staten haer lijf ende leven te wagen. De Heeren Staten zijn den xxii. Iunij te Philippine in het Leger by sijn Excel. gecomen/ende daer is publicatie gedaen/ dat yeder Soldaet voor ses dagē proviande coopen en̄ mede nemē soude/dewijle men te vooren wel vermoede/datmen de Weert negens te huys vinden en soude.

+ 1600