Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 703]

Hoe de Admirant Bommel heeft beleghert / doch wederom verlaten/ Anno 1599. in Maijo.

[1599.] NAe dat des Admirants Legher van Schencken-schans gheweken was/soo is het subijtelijck gheruckt voor de Stadt Bommel in Gelder-landt / op de zuydelijcke palen der selfder Landtschap gheleghen/ aen de Riviere Wale/ aen de noordt-sijde van den Bommeler-weert. Dese Stadt is van den jare 1572. stantvastelijck aen der Staten sijde ghebleven/ onaenghesien/dat den vyant verscheydene aen-slaghen daer op ghehadt heeft. De Heeren Staten ende sijn Excellenie verwitticht zijnde / dat den vyandt eenen in-val op den Bommelerweert te doene voor-hebbens was/ hoopende daer erghens door te booren ende in Hollandt te geraken: Soo hebben sy de Stadt van Bommel met nieuwe bolle-wercken ende flanckeringhen doen verstercken. Dewijle men hier mede besich was / ende Bommel open lach / insonderheyt aen de west-sijde / wesende hare oude muyren hier en daer af-ghebroken/ ende de nieuwe wercken noch niet in defensie ghebracht: So is den Admirant subijtelijck voor dese Stadt gevallen met sijn Legher / hoopende de selfde in der haeste te over-vallen. De onverwachtte comste des vyandts voor Bommel/heeft den Borgeren sulck eenen schrick aen-ghebracht / dat veele der selfder uyt de Stadt ghevluchtt zijn / mede nemende wat sy conden/de reste verlatende: Ende ghewisselijck indien den vyant soo haest als hy over de Weert was ghecomen / voor de Stadt ware gheruckt / sy soude door hare openheyt/ende der Borgheren verbaestheyt/in seer groot perijckel ghestaen hebben/ d'welck Don Sapena verswijmt heeft/ wachtende de aen-comste des Admirants met het gantsche Legher. Soo haest als sijn Excellentie vernam / dat den vyandt in den Bommeler-weert ghevallen was/ soo is hy hem op het spoedichste met sijn Ruyterije ghevolcht/ ende hy heeft eenighe [1599.] Compagnien Voet-volck binnen Bommel gesonden/daer hy oock persoonelijck op den sesten Mey binnen ghecomen is/ wiens teghenwoordicheyt de Borgheren ende Soldaten sulcken moet ende blijdtschap ghegheven heeft/dat haer docht dat het alreets alles ghewonnen was. Sijn Excellentie heeft in het aensien van het Spaensche Legher/stracx dese Stadt met veel beschansinghen/halve manen/trencheen/ende dier ghelijcke wercken doen omcinghelen/ ende hy heeft in der haeste de begoste bolle wercken der Stadt laten besluyten/ d'welck alles met ongheloovelijcke ijlveerdicheyt verrichtt is. Daer wierden drie duysent Mannen in de Stadt ende in de nieuwe buytenwercken gheleyt/ ende het ander Crijchs-volck wiert geleyt lancx de dijcken in Tieler-weert/om den vyant het over-varen alder te hinderen / bycans drie mijlen weechs in de lenghte. Het Eylandt Voorn wierdt by nae rontsom met eenen wal omcinghelt/tegen het schieten van Cartouwen bestendich.

Den vierden Mey is het geheele Leger des vyants voor Bommel ghecomen/ nae dat het wat om-gheswamrt / ende die van Bommel en Voorn tijdt gegeven hadde om haer te verstercken/ ende van alles te versien. Hy heeft aen de West-sijde / daer de Stadt meest open gheleghen hadde / begonnen te schermutseren/soeckende erghens binnen te gheraken: Maer hy is van die van binnen cloeckelijck te rugge gheslaghen. Geduyrende de schermutselinge voor de Stadt/ meynde de vyandt met ander volck / daer toe bestelt/ aen de Rossumschen middel-weert over te comen/ maer het is hem daer oock misluckt/daer wiert over al te goede wacht gehouden. Hier nae heeft de vyant alle ghereetschap ghemaeckt om Bommel met sijn

[p. 704]

[1599.] grootste ghewelt aen te tasten: D'welck sijn Excellentie merckende/soo heeft hy sijn Legher/d'welck in de Over-Betue lach/ ontboden nae Bommel te comen/ ende hy heeft alle ghereetschap ghemaeckt om den vyandt teghen-stant te doen/ veel batterijen makende/ ende het Legher van alles wel voor-siende/ sijn Legher binnen ende buyten de Stadt seer wijsselijck ende bequamelijck verdeylende. Den xvii. Mey is eerst den Admirant in het Legher voor Bommel gecomen, d'welck men heeft geacht sterck te zijn ses en twintich duysent Man te voet, ende vier duysent te Peerde, zijnde al te samen oudt Crijchs-volck / die door lanckheyt van tijde groote ervarentheyt in Crijchs-saken ghecreghen hadden. Den eersten nacht als d'Admirant in het Legher gecomen was/dede hy eenen gheweldighen aen-val doen op de uyterste beschansingen der Stadt aen de Oensche Poorte / die noch niet volmaeckt en was: Maer hy wierdt van die van binnen seer cloeckelijck af-gheslaghen/ende met groot verlies [1599.] van sijn volck te rugghe ghedreven. Die van binnen creghen oock eenighe gevange van qualite, ende onder andere eenen La-Motte, die aen sijn quetsuren binnen Bommel ghestorven is.

Dit is gheweest den laetsten aen-val die den vyant op Bommel ghedaen heeft / hem nae dier tijdt seer stille ende dichte in sijn Legher houdende / meer besich om sich teghen sijnen vyandt te verweeren / dan om den selfden aen te vallen. Hy heeft elcke reyse in de Stadt gheschoten/ ende op den 19. Mey is de Schotsche Colonel Morray, gaende lancx de Stadtswallen/gheraeckt: Hy sach den coeghel wel aen-comen/ maer het schijnt dat hy't schande achtte te wesen/dat hy een Crijchs-man bocken soude; Hy wiert in de cruyne van het hooft geschoten/ ende bleef stracx doodt: Hy was een cloeckmoedich Man/ die veel eere in dese Landen behaelt heeft.

Aen sijn Princelijcke Excellentie.

VVel eer hebt ghy ghevvonnen

Veel Steden vvel ghemant,

Velt-slaghen hebt ghy connen

Beleyden triumphant:

Hier heeft het oock ghebleken,

Dat ghy beschermen cont

De Steden en Landt-streken

Staend' in 'tNeer-lants verbont.

[p. 705]

(238)

Hinc mox BOMMELLIAM cunctae petiêre cohortes

MENDOSAE, Cui si tunc mens non laeva fuisset,

Invasisset cam, nam moenia cuncta jacebant
Disiecta, at tantis PRINCEPS successibus obstat.