Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 683]

Belegheringhe des Stedekens/ende des Casteels Bredevoort, ende inneminghe der selfder op den XII. Octobris, Anno 1597.

[1597.] NAe dat sijn Excellentie de trencheen ofte loop-graven met de batterijen ende andere wercken voor Groll hadde slechten laten/ so is hy den eersten Octobris met sijn Legher op-ghebroken/ ende hy is ghecomen voor het Stedeken ende 'tCasteel van Bredevoort, in der Graefschap Zutphen gheleghen / alwaer eenen Lorreynois/ghenoemt Capiteyn Guardot commandeerde/ by sich hebbende sijn eyghen Vaendel/ende het Vaendel van den Heere van Anholt/ onder het beleyt van den Luytetenant Brouckhuysen, 'tsamen sterck zijnde ontrent drie hondert Man/ d'welck ghenoech was nae de grootte der plaetse. Dit Stedeken ende Casteel ligghende rontom in moere ende in broeck-landt/ ende daer en zijn maer twee weghen daermen aen-comen can/den eenen met Waghenen en Peerden / zijnde eenen dijck gemaeckt door het water ende moras/ ende leydet d'eene Poorte in / d'ander uyt/ ende daer is noch eenen enghen voet-padt/ gaende nae het huys ter Walvaert / ende soo voort op Aelten. Soo haest als sijn Excellentie voor Bredevoort ghecomen was/ soo heeft hy ordre ghegheven/ dat de Ruyteren ende Soldaten/ rijs-bossen ofte mutsaerden souden aenbrenghen/ daer by voegende veel horden en plancken/ om over de morasschen ende modderighe weghen te moghen passeren / op sekere bequame plaetsen liet sijn Excellentie een goet deel sacken met aerde gevult/als oock schans-corven en horden brenghen / ende plantte twintich stucken grof Gheschuts / om daer mede te beschieten de beyde Ravelijns / die de beyde Poorten bevryden. Dit alles is met sulcken spoet ende ijlveerdicheyt toe-ghegaen/ onaenghesien den ghestadighen reghen/ ende menichvuldigge morasschen/ dat aldaer wel ghebleken heeft/dat veel handen licht werck maken / ende dat het goet jaghen is met willige honden: [1567.] De Boots-gesellen trocken 'tGheschutt tot het Stedeken ende het Casteel aen / met sulcke stoute onversaechtheyt/ als of sy met goede loop-graven bedeckt waren gheweest: Desghelijcken deden oock de Waghen-lieden/ rijs/ deelen/ en horden soo onbeschroemt aen-voerende / als of sy ende hare Peerden (daer sy somtijts meer voor sorghen als voor haer selven) yeder noch een leven in de kiste hadden ghehadt. Als de wercken bestelt ende begonnen waren/ende het Gheschutt geplantt was/soo liet sijn Excellentie het Stedeken ende het Casteel op-heysschen. De belegherde antwoordden/ dat sy het houden wouden voor Godt ende den Coninck tot den laetsten Man/daer by voegende/ghy en hebt die van Groll niet voor; haer daer op verlaten / datmen haer met graven / sapperen / en mineren niet en conde benauwen. Sijn Excellentie om gheen dinck onversocht te laten/ (wetende dat somtijdts moghelijck en doenlijck is 'tgheene datmen meynt niet moghelijck te zijn) heeft besteet te maken een galerije dwers door de gracht/ om ghelijckelijck met schieten ende met sapperen de belegerde te benauwen. Dit alles veerdich zijnde / ende het Gheschutt drie mael los gheschoten wesende / soo heeft sijn Excellentie de Stadt ende het Casteel ten tweeden male doen op-heysschen / haer belovende een goet appoinctement. De belegherde sloeghen dese presentatie simpelijck en̄ schimpelijck af/haer hier op verlatende/dat als schoon den wal ende bollewercken plat geschoten waren/de onghevulde gracht haer ghenoechsaem beschermen conde: Niet wetende noch vermoedende/ dat sijn Excellentie vlottende Brugghen hadde / die hy/ alst hem beliefde/ in hare grachten brenghen conde/ om daer mede over te gheraken. Sijn Excellentie

[p. 684]

[1597.] siende ende bevindende hare obstinaetheyt/ soo heeft hy de halve mane aen 'toosten tot bedeckinghe van de Poorte op-gheworpen/ ende aen 'tsuyd-westen een steenen rondeel/dapperlijck beschoten. Nae een uyre scietens heeft het Schotsche Regiment het Ravalijn bestormt ende inghenomen. De belegherde weerden haer mannelijc met schieten ende met steenen te werpen. Maer siende dat de bresse in hare wercken ghemaeckt/groot ghenoech was/ om niet alleen te voet/ maer oock te peerde eenen storm aen te brenghen / en̄ dat sijner Excell. Legher daer toe veerdich stont: So gaven sy teecken van te willen parlamenteren/ eerst door eenen Trommel-slagher/ die sich maer een weynichsken bloot ghevende / stracx met eenen Cartouwen-coeghel gheheel in stucken geslaghen ende wech gheslinghert wierdt: Daer nae met het op-steken harer hoeden op spiesen/ jae de Vrouwen ende Kinderen quamen op den wal/ vielen op hare knien/ ende met ghevouden handen riepen sy / ghenade ghenade. Sijn Excellentie dede op-houden van schieten/ latende het Legher in slach-ordre stille staen/ maer eenen Soldaet op de bresse climmende/ende niemant siende/ soo wenckte hy met sijnen hoet; Stracx quamen de Boots-ghesellen/ Gravers/ ende Soldaten/ die in de loop-graven waren / met een ghedrups ende gheroep aen-loopen/ ende hebben de beyde halve manen inghenomen. Sijn Excellentie woude liever met appoinctement/ dan stormender handt de Stadt inghenomen hebben/ maer de hitte der Soldaten/ insonderheyt der gheener die hare verwanten ende cameraden daer verloren hadden/was so groot / dat sy op de doot/die sy voor oogen sagen/niet en pastē/veel weyniger op het gebot van sijn Excell. Sy vielen aen als Leeuwen. Die van binnen dit siende/ende niet anders wetende dan dat het geheele Leger teecken van stormen gegeven was/liepen sonder ordre na het Casteel toe/ende verlietē de bresse/de welcke de gravers van de approchen/en̄ 'tvolck d'welck by de Bies ende [1597.] Corck-brugghen bestelt was/ in-namen/ eer noch yemant van den gheenen die ghereet stonden om te stormen /voorts ghemarcheert waren. Eer die vluchtende Soldaten in het Casteel conden gheraken/ zijn haerder wel tseventich achter-haelt ende doodt gheslaghen. Het Casteel werdt datelijck over-ghelevert op ghenade ende onghenade/ sonder eenich verdingh. Capiteyn Guardot vreesende soo wel van sijn eyghen volck / als van sijnen vyandt doodt gheslaghen te worden/ verstack hem in een mine/ ghevonden ende voor den dach ghebracht zijnde/ heeft sijn Excellentie hem het leven gheschoncken/ ghelijck hy oock allen anderen Officieren ende Soldaten gedaen heeft / betoonende sijn aen-gheborene goedertierenheyt: De beyde Capiteyn-Luytenanten ernstlijck bestraffende / dat sy met haere hardneckicheyt / de Stadt ende inwoonders om hare welvaert gebracht hadden: Doch sy moesten alle gaer rantsoen betalen/ nae crijchs-ordre / (d'welck onder de Soldaten verdeylt is/ sonder dat sijn Excellentie een stuyver daer van ghenoten heeft/) ende sy moesten sweeren/ dat sy in drie maenden aen dese sijde der Mase niet dienen en souden. Sijn Excellentie soude geern het berooven ende plunderen der schamele Borghers/ende anderer luyden/ die haer goet hier in / als in een vaste plaetse ghevluchtt hadden / verhindert hebben/ doch ten conde niet zijn/die eerst in ghevallen waren/ hadden al stracx begonnen te plunderen / soo dat eenighe haer goet meest quijt waren / eer sijn Excellentie conde ordre stellen; ende dat noch het elendichste was/ eenen Soldaet by nachte in sijn logement willende eenighen buyt soecken / nam een handt vol stroo in de handt / by ghebreck van keerse/d'welck hy onstekenke / ende daer mede door het huys gaende/ het huys heeft aen brandt ghesteken / daer door voorts den brandt in de benaebuyrde huysen ghecomen is/ ende

[p. 685]

(232)

Ecce etiam palmis devicta Brevorda superbit,

NASSOVII, quam vis fuerit sita sede palustri,

Intereunt Cives, pereunt quoque Martis alumni,

Cum spes nulla Duces teniere obstant fortibus armis.

[p. 686]

[1597.] het gantsche Stedeken af-ghebrandt / op acht huysen nae/meest met riet en stroo ghedeckt zijnde. Doch andere seyden/dat desen brandt ghecomen was van eenen vyer-coeghel/die in der Stadt gheschoten zijnde/ onghelescht was blijven ligghen/ ende daer nae [1597.] van selfs ontfunckte. Sijn Excellentie heeft voor Bredevoort meer volcx verloren/ als voor een van alle de plaetsen die hy dit jaer in-ghenomen heeft.