Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Riin-Berck by sijn Excellentie Graef Maurits beleghert / ende in-ghenomen den XXI. Augusti, Anno 1597.

[1597.] HOe sich de Vorstelijcke Cardinael meer gesterckt ende ghewapent heeft / hoe oock de Edele Mogende Heeren Staten der Vereenichde Neder-landen haer stercker daer teghen ghewapent hebben:

Tu ne cede malo, sed contra audientior ito.

De Geunieerde Provincien hebben in den jare duysent vijfhondert negentich seven, so veel middelen op ghebracht, dat de extraordinarise sommen van penninghen beliepen tot tvvee Milioenen, ofte tvvintich tonnen schats, vvant den Raedt van State berekende, dat het Leger d'vvelck sijn Excellentie te velde brenghen soude, drie hondert duysent guldens ter maendt soude costen, behalven de [1597.] ordinarise gagien der Soldaten, die des maels tvvee hondert Vaendelen Voet-knechten, ende een en tvvintich Vaenen Ruyteren sterc vvaren.

Sijn Excellentie met de Heeren Staten gheresolveert zijnde Rijn-Berck te gaen belegheren/ om den Rijn-stroom te vyren: Soo heeft hy verschreven acht en sestich Vaendelen Voet-volck/ ende al het Peerdevolck/ die haer / achter-volghende den last van sijn Excellentie / den vijfden Augusti voor 'sGravenweert ofte Schencken-schans hebben vinden laten/ alwaer op den bestemden tijdt oock ghecomen is sijn Excellentie selfs / met Graef VVilhelm van Nassou, Gouverneur van Frieslandt/&c. Als oock de Graven van Hohenlo, van Solms, Graef Ernst, ende Graef Lodewijck van Nassou, ende Graef Hendrick Frederick

[p. 674]

[1597.] van Nassou. Daer zijn ter bestemder tijdt en plaetse by een ghecomen tusschen de drie ende vier hondert so groote/ als cleyne Schepen/ brenghende victualie/ baggagie / amunitie/ ende wel veertich stucken grof Gheschut/ met allerley oorlochs-ghereetschap.

Den viii. Augusti is sijn Excellentie met eenich volc ghepasseert voor by de Stadt ende 'tCasteel van Alpen, daer sestich Soldaten op laghen: Hy heeft het op-gheheyscht/overmits het aen den pas lach / ende het Legher groote schade doen conde. Die daer in laghen / siende twee stucken Gheschuts diemen daer voorbracht / hebben haer stracx over-geven/wel wetende dat sy teghen het ghewelt van het Legher niet en vermochten: Sy zijnder met gheweer en bagagie uyt-ghetrocken. Den selfden avondt is het Legher noch eens deels voor Rijn-Berck ghecomen: Sijn Excellentie de gheleghentheyt wel besichticht hebbende/ heeft noodt-wendich gheacht twee Leghers te slaen/ den eenen boven de Stadt/ voor de Rijn-poorte ende ende Cassel-poorte/ daer over ghebiedt hadde Graef VVilhelm van Nassou, by sich hebbende Horatio Veer, ende Ioncker Arent van Duyvenvoorde, met hare Regiementen/ ende daer by vijf Benden Ruyteren. De Graven van Hohenloh ende Solms, met de Colonel de Heere van Cloetinghe, ende de Schotsche Colonel Morray, met een en twintich Vaendelen Voet-volck/ ende twaelf Benden Ruyteren/ hadden haer quartier ende besonder Legher op den Berch van S. Anna, voor de Sant-poorte. Sijn Princelijcke Excellentie met den jonghen Prins Graef Hendrick Frederick lach met sijn Legher een weynisken beneden den Berch/ tusschen de beyde boven-verhaelde Quartieren. Sijn Excellentie heeft voor eerst ende voor al ordre ghegeven ende bestelt/de Leghers alsoo te begraven/ dat sy met loop-schansen d'een aen d'ander gebracht zijn/ de Stadt gheheelijck omcinghelende/ van den eenen cant des Rijns tot den anderen toe. Hy heeft oock den Weert in den Rijn ligghende / doen beschansen. [1597.] Den elfsten ende twaelfsten Augusti heeftmen begonnen loop-schansen tot de Stadt aen te maken. Oock heeft sijn Excellentie een Scheeps-brugghe doen maken van sijn Legher over den Rijn streckende/tot op het Eylandt in den Rijn gheleghen / ende soo voorts van daer over den Rijn aen d'ander sijde/om alle foeragije ende toe-voer van daer te moghen halen. Behalven het stercke garnisoen dat te voren in de Stadt gheleghen hadde/soo zijnder uyt den Grave / Alpen/ ende andere naest-gheleghene plaetsen/noch vijfhondert Soldaten in-ghesonden/ als vermerckte dat sijn Excellentie dese Stadt woude aen-tasten: Soo dat het garnisoen wel neghen hondert Man sterck gheworden is. Die van binnen deden groote tegenweer/ insonderheyt schooten sy dapperlijck uyt den grooten toorn/ als oock uyt den Tol-toorn/ op de loop-graven/ ende in beyde de Leghers/ alsoo dat sy op den xv. Augusti nevens de tente van sijn Excellentie gheschooten hebben/in de tente van den Heere van Sonsvelt / die daer op sijn matrasse lach en sliep/nochtans sonder hem te quetsen. Doch Graef Lodewijck van Nassou creech eenen scheut boven door het dicke van sijn been/maer het is op een corts ghenesen. Sijn Excellentie heeft met drie stucken dese toorns/ ende met twee het bollewerck voor de Cassel-poorte so dapperlijck beschoten op den xv. ende xvi. Augusti, dat die van der Stadt dese hare schiet-plaetsen moesten verlaten. Des nachts tusschen den xvi. ende xvii. Augusti werdender noch xxiiii. stucken Gheschuts geplantt/om de Stadt aen alle hoecken en canten te beschieten/d'welck gelijckelijck met xxxvi. stucken aenghegaen is den xix. Augusti des voor-middaechs ontrent thien uyren. Nae dat al dese stucken driemael ghelost waren / heeft sijn Excellentie de Stadt doen op-heysschen. Die van binnen begheerden drie dagen uyt-stell/welcke haer niet ghegunt en zijn/maer het

[p. 675]

(229)

Bercka iterum subito est armis circumdata densis

NASSOVII, castrisq_Ʒ aditum praecludit IBERIS,

Accedunt, hoeret pede pes, densusq_Ʒ viro vir,

Spes superest hinc nulla, subit mox moenia PRINCEPS.

[p. 676]

[1597.] schieten is even dapper wederom aen-ghegaen/gheduyrende tot vijf uyren nae den middach/ soo datter dien dach op de Stadt geschoten zijn over de twee duysent scheuten met grof Gheschutt. Onder faveur van dit schieten heeft Graef VVilhelm van Nassau des vyandts halve mane inghenomen. Doe heeft sijn Excellentie de Stadt ten tweeden male doen op-heysschen. Hoopman Snatere, die Gouverneur der Stadt was/ende de samtlijcke Capiteynen/siende het volck van alle canten tot haer aen comen trecken in slachordre (al hoe wel daer noch gheen suffisante bresse geschoten en was/) ende wetende dat sijn Excellentie met eenighe galerijen in hare wallen ghecomen was: Oock dewijle sy gheen ontsett voor handen en sagen/ soo hebben sy vier Capiteyns uyt-ghesonden/voor de welcke van sijner Excellentie weghen Gyselaers binnen ginghen/ende nae lange disputeren ende ernstich bidden/ heeft sijn Excellentie haer toe-ghelaten met Trommel-slach/ Vaendelen/ wapenen/ ende bagagie uyt te trecken/ met convoy en waghens tot Geldre/ ende te moghen dienen soo wel aen dese/ als aen geene sijde der Rivieren/ende belovende de Borgers by hare Privilegien te laten. Aldus zijnder uyt de [1597.] Stadt getrocken ontrent neghen hondert Man; comende voor de Stadt Geldre/ wierden buyten ghesloten / doch des anderen daechs hebben sy de Wacht aen een Poorte over-weldicht/ende zijnder ingedronghen/ stracx mutinerende ende gelt roepende: Het garnisoen der Stadt is met haer aen-ghespannen/ ende hebben gelijcker handt Graef Hendrick van den Berghe met alle de Bevel-hebberen uyt de Stadt gedreven.

Sijn Excellentie is meester van Berck gheworden op den xx. Augusti, even een jaer nae dat Albertus Hulst inghenomen hadde. Sijn Excellentie heeft binnen Berck ghevonden vier en veertich metalen stucken / ende dertich yseren / als oock veel lakens/ corts te vooren daer in ghesonden om de garnisoenen in betalinghe te gheven/ weerdich gheachtt over de 170000. guldens: Oock vijf ghesoncken Oorlochschepen/ ende twee seer schoone Punten/corts binnen Ceulen ghetimmert. Doch de vyandt hadde veel van het laken bedorven/werpende het selfde in putten ende grachten.