Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Prins Maurits comt voor Grol den vierden Iulij, d'welck hy weder verlaten heeft den XV. Iulij, Anno 1595. st. v.

[1595.] SJjn Princelijcke Excellentie Graef Mauritius van Nassou, heeft met advijs der Heeren Generale Staten / het Legher in den beginne der maent Iulius in het velt gebracht/ om de Stadt van Grol/gheleghen in de Graefschap Zutphen/op de grensen van het Sticht van Munster/te gaen belegheren. Doch hy gheliet sich/ als of hy 'sHertoghen-Bos hadde willen belegheren/ met veel Schepen de Lecke ende Rijn op-varende: Hy heeft/om den vyandt werck te leveren/ belastt ende ordre ghegheven/dat de Zeeusche garnisoenen in Vlaenderen souden vallen/ende haer beneerstigen eenige Schansen in het Lant van Waes in te nemen/gelijc ooc geschiet is. Maer des niet tegenstaende heeft dē vyant volcx genoech op de beenen gebracht/om sijn Excel. voor Grol te comen besoecken/gelijc stracx verhaelt sal worden.

Sijn Excellentie is den vierden Iulij voor Grol ghecomen/met ontrent thien duysent Man/soo te voet/ als te Peerde. Hy hadde des te beter hope dese Stadt haest te vermeesteren/overmits hy verwitticht was/ dat de selfde niet wel met Gheschutt ende busse-cruyt versien en was/om groote tegen-weere te doen. Den vijfden Iulij heeft sijn Excellentie twee stucken Gheschuts voor de Stadt geplantt/ ende heeft die tot drie reysen nae malcanderen af-gheschoten/d'welck gheschiet zijnde/so heeft hy de Stadt laten op-heysschen. Maer Graef Iohan van Stirumb, die daer Gouverneur binnen was/ ende by sich hadde elf Vaendelen Soldaten/ [1595.] en heeft hier nae niet willen luysteren/ maer heeft sijn beste gedaen om de Stadt voor den Coninck in te houden/ verwachtende haest ontsett te worden/ ghelijck het oock gheschiedt is. Want Montdragon is met seven duysent Man te voet/ ende twee duysent Peerden nae het Legher van sijn Excellentie aen-gecomen / boven Rijn-berck by Orsoy den Rijn passerende / want beneden Rijn-berck en dorst hy niet over-schepen/ vreesende van der Staten Oorlochschepen/die op den stroom laghen/verhindert te worden. Van Orsoy is Montdragon ghetrocken op Dorsten/ daer een Brugghe leyt/ welcke de Ritmeester Balen uyt last van sijn Excellentie meynde af te breken/maer de Borghers van Dorsten sterck uyt-vallende met haer gheweer /hebben hem sulckes te doen verhindert. Van Dorsten af is Montdragon ghecomen op Rees/ alle ghereetschap makende om op het Legher van Prins Maurits aen te vallen/ erghens aen eenen hoeck door te breken/ ende de Stadt te victualieren/versch volck in te brenghen/ ende van allen noodruft te versorghen. Sijn Excellentie hier van by sijne verspieders verwitticht zijnde/ heeft hem beraden met de Ghecommitterde der Heeren Staten/die het Leger volchden/ ende met sijne Crijchs-Overste. Daer zijn verscheydene consideratien gevallen / d'een radende te blijvē/d'ander goet vindende op tebreken.

[p. 652]

[1595.] Sijn Excellentie woude liever de belegheringhe ghecontinueert hebben / groote hoope hebbende van op een corts de Stadt te vermeesteren/want hy was al met drie gallerijen tot in de gracht ghecomen. De Grave van Hohenloh ende andere cloecke Ritmeesters ende Capiteyns presenteerden met een deel des Leghers Montdragon in het ghemoet te trecken/ om te sien of sy hem erghens een af-breucke souden doen connen. Maer sijn Excellentie aen-merckende dat dit periculeus was/(want hy niet volcx genoech en hadde om de Stadt nae behooren te besetten ende te besluyten/als een groot deel van sijn volck soude gegaen zijn om sijnen vyandt te ontmoeten) oock aen-merckende indien dit volck gheslaghen wierdt / dat den vyandt (diemen veel stercker maeckte als hy was) hem met sijn cleyn hoopken lichtelijck soude connen over-vallen: So heeft hy gedacht ende gheachtt/dat het beter ware op te breken/ende voor dat mael met ordre te rugghe te trecken/ dan sijnen Legher te hasarderen/ende sijn reputatie in de waech-schale te setten/ om soo een Stedeken als Grol is. Soo is dan sijn Excellentie den xv. Iulij van voor Grol op-gebroken/ende hy is voorsichtelijck getrocken tot Lochem/ het Gheschutt ende allerley crijchs ghereetschap nae Zutphen schickende. Doch 'tgeene men so in der haest niet verslepen noch vervoeren en conde by gebrec van wagens (als schuppen/deelen/sperren/ende een groot getal palen met scherpe yseren pinnen aen beyde eynden/ om in d'aerde te steken/ ende den aen-loop des Peerde-volcks te verhinderen) heeft sijn Excellentie laten verbranden/op dat het sijnen vyant niet te passe comen en soude. De Soetelaers lieten weldrie hondert [1595.] tonnen biers achter/daer de Soldaten soo veele uyt droncken als sy draghen conden/ende doe sloegen sy de vaten den bodem in. De Staten waren so blijde als sy hoorden dat sijn Excellentie voor Grol was opgebroken/als of sy tijdinghe ghecreghen hadden/dat hy erghens een victorie bevochten hadde/ want sy vreesden dat hy hem met het Legher stoutelijck soude ghehasardeert hebben. Dit aldus ghepasseert zijnde/ soo is sijn Excellentie met sijnen Legher comen logieren by Borkeloh/een mijle van Grol/ende van daer by Lochum: Van daer treckt hy stracx met ses halve Cartouwen nae een Dorp ghenoemt Sillevolde in de Graefschap Berge by Vist ende by Ter-Burght geleghen/hem legerende tusschen de oude Yssel ende een moras/ om aldaer te passen op het voor-nemen van Montdragon, ende om hem het nestelen op den bodem der Vereenichde Provincien te verhinderen/alle passagien hem besettende ende belettende. Montdragon dit siende/en heeft hem niet durven dieper in het Lant begheven/maer nae dat hy eenige daghen lanck daer om her ghehenghelt hadde/ soo is hy den xx. Iulij nae de Lippe ghetrocken/ ende des anderen daechs is hy dichte by Wesel ghepasseert/ ende comen logieren te Bislick/ daer hy ghebleven is tot den vierden Augusti, doe brack hy op/ende trock nae Dijncxlakerham/daer hy voorts al den somer bleefliggen. Prins Maurits is oock op een corts met sijn Leger by Wesel ghecomen/soeckende sijnen vyandt een voor-deel af te sien/waer van in het naeste Capittel sal gesproken worden.

Quo minimè putes gurgite piscis erit.

[p. 653]

(222)

Ludit in humanis rebus Fortuna aliquando

Adversa est, Grollae dum moenia cingeret audax

MAURITII miles, rumor tulit ingruere hostem,
Nassovius linquit Grollam, et sese obiscit hosti.