Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 648]

De Bisschop van Ceulen neemt met hulpe der Spaensche de Stadt Hoey in / den XIII. Martij, ende het Casteel den XXI. Martij, Anno 1595.

[1595.] ERnestus van Beyeren, Arch-Bisschop van Ceulen ende van Luyck, was seer ghestoort van wegen het innemen der Stadt ende des Casteels van Hoey; hy heeft stracx aen de Staten der Vereenichde Landen ghesonden/ hem beclaghende over 'tghewelt ende verbrekinghe der neutraliteyt tusschen hem ende hare Ed. Hooch-Mog. op-gherichtt / ende begeerde datmen hem sijn Stadt datelijck weder leveren ende in vrydom stellen soude: Als oock datmen de verbrekers der naebuyr-schap soude straffen nae behooren / ende wederom op-richten de schade die sy hem ende sijne ondersaten aen-ghedaen hadden. Hier op hebben de Staten gheantwoordt/ dat sy dese Stadt sijne Doorluchticheyt niet en begeerden gheheelijck te onthouden/ maer dat syse hem alleen voor eenen tijdt lanck af-leenden/ ende dat niet tot schade ofte nae-deel der in-woonders dier Stadt ofte des Landts van Luyck/maer alleen tot een verblijf/ ofte passagie ende vertreck in tijdt des noodts; sy beloofden dat sy / als de oorloghe soude geeyndicht wesen / hem alles wederom leveren souden: Daer noch by-voeghende / dat sy hoopten / dat sijne Doorluchticheyt haer dit so wel toe-staen ende gunnen soude/ als hy leet en̄ toe-stont / dat hare vyanden Berck ende Bon/ in het Sticht van Ceulen gheleghen/ inhielden. De Bisschop siende ende bevindende/ dat de Staten niet gesinnet en waren hem dese Stadt ende Casteel soo stracx wederom in handen te stellen / so heeft hy een ander register ghetrocken / ende hy heeft sonder de weder-comste sijner Gesanten/ende de antwoorde der Staten te verwachten/hulpe ende troost ghesocht by den hooghen Raedt des Conincx binnen Brussel/daer hy selfs henen gereyst is/biddende ende versoeckende / dat sy hem met een Crijchs-heyr ende [1595.] macht van volcke souden willen by-stant doen: Daer toe de Spaensche stracx willich ende bereyt waren/ ende zijn derwaerts getrocken de Graven van Fuentes, van Barlaymont, ende La-Motte, met ontrent vijfthien hondert Peerden / seven duysent te voet/ ende vijfthien stucken Gheschuts. Fuentes met de sijne hebben haer ghespoet desen dienst den Bisschop te doen/ des te meer op dat sy Brabant ende het Landt van Namen voor de courssen des garnisoens van Hoey bevrijden souden. Ende ofschoon de Arch-Hertoghe Ernestus van Oostenrijck den xxi. Februarij te Brussel over-leden was / soo zijn sy even wel met dese belegeringhe voort-ghevaren.

Herauguieres hoorende de aen-comste van Fuentes om hem te comen belegheren / heeft sich met de Capiteynen Ballifour, Vos, ende meer andere in de Stadt laten besluyten ende belegheren/alles schickende ende ordinerende om mannelijck teghen-weere te doen.

De Grave van Fuentes heeft met sijn volc de Stadt Hoey over d'een sijde der Mase beleghert / ende des Bisschops volck/ sterck zijnde ontrent ses duysent Man / aen d'ander sijde. La-Motte heeft het Stedeken/d'welck niet houbaer en was / met ledderen beclommen ende in-ghenomen. Doe de Spaensche in het beste van het plunderen waren / soo valt Heraugieres met vier hondert Man daer op / ende verslaet haerder vry veele; gheduyrende dit ghevecht zijnder oock verscheydene Borghers doot ghebleven/ al hoe wel sy stille saten/ende gheen van beyden partijen toe en vielen. La-Motte heeft sijn Gheschutt gheplantt op eenen bergh teghen over het Casteel/ d'welck op een cale enghe klippe leyt / sonder wal of bolwercken/

[p. 649]

(221)

Extemplo Hispanas collegit ab hoste cohortes

Ernestus, fuit huic tum sacra Ecclesia curae,

Attamen ille Vrbem ciugit, pellitq_Ʒ Batavos,

Ridiculum certè est quod EPISCOPUS arma capessat.

[p. 650]

[1595.] simpelijck van steenen op-ghemetselt: Het hadde eenen stercken ronden toorn sesthien voeten dick/op den welcken het/ van weghen des berchs steylicheyt/onmoghelijck was den storm aen te brenghen. Heraugieres verliet sich principalijc op desen toorn/ meynende dat hy eenen stercken vol-metselden muyr hadde/ maer naeder handt heeft ghebleken/ dat het twee muyren waren/ en̄ dat die tusschen beyden met steenrots ende aerde ghevult waren: Soo dat als de buytenste muyr met ontrent vijfthien hondert scheuten gheopent was/ soo rees dat steen-rots ende vulsel van selfs den berch af/ soo dat de binnen plaetse des Casteels gheopent ende onvry ghemaeckt wiert/also dat sich het Crijchs-volck voor des vyants Gheschut niet berghen en conde. Herauguieres vreesende overvallen te worden door het groot gewelt sijner vyanden/en̄ wel wetende datter geen ontsett voor handen en was: Heeft het Casteel op den xxi. Martij stylo novo by compositie over-ghegheven/ nae datter ontrent ander-halfduysent scheuten opgheschoten waren/hy uyt-treckende met een Peerdt alleen/ ende sijne byhebbende Soldaten met vol gheweer/ bagghe / ende baggagije /soo veel als elck draghen conde.

De Spaenjaerden souden boven het verdrach/ Heraugieres met al sijn Crijchs-volck vermoordt hebben/ als straet-schenders ende vry-buyters/ ten ware dat La-Motte ende andere Heeren haer sulckes belet hadden. De Bevel-hebber over de Ruyteren die haer convoyeerden/ gaf haer verlof/ dat sy haer weeren souden/ ende dreychden de Spaniers dat hy Heraugiere helpen soude. De tijdinghe van het over-gheven van Hoey quam des nae-middaechs in den Haghe/ als even des selfden daechs voor den middach de Staten den Luyckschen Ghesanten hadden gheantwoordt: Als de Spaenjaerden Rijn-Berck verlaten/ soo soudemen oock Hoey weder over-leveren in handen van den Bisschop. Hadden de Staten gheweten dat Hoey niet langher en soude teghen gehouden [1595.] hebben/ sy souden sonder twijfel de Luycksche Ghesanten/ die wel ses weken lanck in den Haghe hadde ligghen solliciteren/ een ander antwoorde ghegheven hebben. Eenighe onder de Staten en waren niet wel te vreden / dat Herauguieres dese Stadt ende Casteel so lichtelijc verlaten ende over-gegeven hadde/ meynende dat hy die noch wel langher hadde behooren / oock connen houden/ dewijle de bresse noch niet stormbaer en was: D'welck oock Herauguieres niet gheheelijck en ontkende / maer hy bewees dat het onmoghelijck was hem te ontsetten/ ten aensien van den grooten over-vloet der opperwateren/ want daer was dat jaer veel sneeu ghevallen/ ende die was haestelijck ghedoyt/ ende daer op was te ghelijcke eenen swaren reghen ghevallen/ waer door alle Rivieren wel ses voeten hoogher over-liepen/ als oyt te vooren ghesien was by Mans ghedencken / soo dat vast alle de Dorperen ende weghen ten platten lande onder water stonden/ ende men conde gheen straten of weghen ghebruycken om tot des vyandts Legher te comen. Daer verdroncken veel duysenden van beesten/oock veel Menschen in het Sticht van Ceulen ende daer om-her. De gheheele Betau/ Bommeler-Weert/ al het Landt rontom Vtrecht ende Amerfsort/tot de Poorten van Vianen/ stonden onder water: Den dijck by Gorcum brack deur/ soo dat het ontrent Papendrecht al onder liep: Schoonhoven stondt gheheel in't water/ ende men vreesde dat het de Stadts-muyren omwerpen soude. Daer zijn oock hier en daer Schansen verdroncken/ veel bollewercken aen de Steden ende Fortressen wech-ghespoelt: So datter over al groot jammer ende elende te sien ende te hooren was/ ende dit duyrde ettelijcke weken lanck. De Soldaten hadden genoech te doen dat sy tegen het gewelt des waters dijckten en damden. De Spaensche meester ghe-

[p. 651]

geworden [1595.] zijnde van Hoey/hebben het Casteel besett met drie Vaendelen Soldaten/ ende het Legher bleef daer ontrent noch ligghen/het Landt-volck seer verdervende; sy verwachtten gelt van den Bisschop/ [1595.] maer het was wat verre te soecken. Doch sy hielden het Casteel soo langhe in tot dat sy gelt creghen.

Manus nostrae occultae sunt, caedunt quod vident.