Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 625]

De Doorluchtighe Hooch-gheboorene Uorst Ernestvs, wordt ghestelt Gouverneur van Neder-landt / in den name des Conincx van Hispanien/ Anno 1594.

[1594.] DEwijle de Prince van Parma noch in het leven was/ soo is uyt Hispanien nae Neder-landt ghesonden Don Piedro Mauriques de Toledo, Grave van Fuentes, Cosijn van Duc d'Alba, eensdeels om een reformatie te maken in het stuck van de Finantien: Ander deels/om te letten op den handel ende aen-slagen van Parma, met den welcken de Spaenjaerden niet wel te vreden en waren. Hy is even op dien dach te Brussel aenghecomen / als Parma te Atrecht over-leden is. Nae de doodt van Parma, is wel Pieter Ernst Grave van Mansvelt, oudt zijnde LXXX. jaren, by den Coninck gestelt Gouverneur der Neder-landen, doch alleen by provisie/ dat is /tot dat de Coninck daer in voorsien/ ofte eenen anderen stellen soude. De Grave van Mansvelt zijn by ghevoecht/als principale Raden / de Grave van Fuentes, ende eenen Stephanus Diuarra, beyde Spaenjaerts/ die/nae haren aert/tot alle strengicheyt geraden hebben/ende hebben het daer toe gebracht / dat Mansvelt Anno 1593. den vijfden Ianuarij, het Quartier gebroken heeft / verbiedende voortaen geenderhande rantsoenen noch contributien te betalen/ oock gheen sauveguarden van den vyandt te mogen halen ofte gebruycken/by lijf straffe: Bevelende daer nevens /dat sich een yeder tegen de vyanden soude wapenen/beschansen/ende ter weere stellen/de selfde doodt te slaen/of te vanghen / ende dan te hanghen / van wat staet of qualiteyt sy oock souden zijn. De Heeren Staten/om met het eene sweerdt het andere in de scheyde te houden/hebben oock der ghelijcke Placcaten doen publiceren/doch sy gaven den inwoonderen van Brabant/ Flaenderen/&c. dach/tot den aenstaende maent van April/op dat de selfde haer by tijdts mochten versien/ ende uyt het aenstaende perijckel begheven. Door dit [1594.] Placcaet der Staten/ als oock door eenighe invallen die der Staten Ruyteren en Knechten in harer vyanden Landen deden/ is Mansvelt ende sijne adjuncten veroorsaeckt geworden/water in haren wijn te doen/ ende alles te laten toe gaen op den ouden voet.

De saken aldus in Neder-landt loopende/ heeft de Coninck van Hispanien goet gevonden ende besloten in Neder-landt tot Gouverneur Generael te senden/ sijnen nae-Neve/ ende schoon-Broeder / den Doorluchtighen Hooch-geborenen Vorst ende Heere Ernest Arch-Hertoghe van Ostenrijck, des Keysers Rudolphi oudtste Broeder / ende in des selfden naem doe ter tijt Stadt-houder in Hongeren/Croatien/Stiermarck/ ende andere Landtschappen: Niet twijfelende of de Neder-landers en souden desen Vorst hoogelijck respecteren/ ghehoorsamen/ ende ontsien/ dewijle hy was eenes Keysers Neve/ Sone/ Broeder/ ende een seer presentabel ofte aensienelijc/oock een cloeck/wijs/ ende ervaren Heere in de politie/ende in crijchs-saken. De Heeren/ Edele / ende Steden van Brabant/ Vlaenderen/ Arthois/ Henegouwe/ &c. verwitticht zijnde/dat het sijne Conincklijcke Majesteyt van Hispanien belieft hadde sijnen Cosijn ende Swagher/den Arch-Hertoghe Ernestum haer tot eenen Gouverneur te verordineren/ soo hebben sy ghewenscht / dat hy met den eersten mochte over comen / om ordre te stellen soo in den Crijchs-handel/ als in de politie. Sy hebben den Grave van Solre, (van den huyse van Croys, Gouverneur van Doornijck ende Tournesis/ ende van weghen sijner Huysvrouwe/weduwe van Montigny, Marquis van Renti,) ende Don Diego de Piementel, met andere Heeren/ nae Duytsch-landt aen sijne

[p. 626]

[1594.] Hoocheyt Ernestum ghesonden/ om te bidden/dat hy sich doch woude spoeden in Neder-lant tot harer hulpe te comen. Dese Ghesanten quamen eerst te Arague in Bohemen/daer sy ghevonden hebben Don Guiliaume de S. Clement Ambassadeur van den Coninck van Hispanien by ben Keyser, den welcken sy ghebeden hebben / met haer te bearbeyden by sijne Keyserlijcke Majesteyt dat het de selfde woude ghelieven sijnen Heer Broeder Ernestum op het spoedichste uyt Hongarien daer hy Velt-Overste was/te ontbieden/ende nae Neder-landt te laten reysen/ om aldaer het roer in handen te nemen/ ende het Schip der Repub. in een goede Haven te stuyren. D'welck desen Ambassadeur te doene belooft heeft/ ende heeft het oock datelijck by den Keyser in het werck ghestelt/ ende te weghe ghebracht. Also dat Ernestus corts daer nae by den Keyser te Hove ontboden ende ghecomen zijnde/ sijnen afscheyt van sijne Keyserlijcke Majesteyt ghenomen heeft/ ende heeft sich op de reyse begeven met ontrent seven hondert Peerden/ meer tot pracht/ als tot de oorloghe toe gherustt/ want dese Peerden ginghen meest voor de Coets-waghens/ daer verscheydene treffelijcke Heeren met haren treyn op saten/ uytgesondert een hondert Peerden/ of daer ontrent / op de welcke eenige van de Hof-Jonckeren ende hare Dienaers reden. Sijn Hoocheyt is ghereyst op 't Landt van Francken/van daer op Wurtzborgh/de Phalts/ Franckfort/ ende soo voorts lancx den Rijn op Ceulen/ alwaer hem de Arch-Bisschop ende Ceur-Vorst Ernestus van Beyeren/seer eerlijck ende statelijc ontfanghen heeft/ ende is met sijne Hoocheyt gereyst nae Luxenborgh/daer hy aengecomen is den xvii. Ianuarij, 1594. Te Luxenborgh heeft Graef Pieter Ernst van Mansvelt sijne Hoocheyt verwachtt ende waer-genomen/ ende seer eerlijck met groote eerbiedinghe/ nae Hoofscher wijse / ghewillecomt: Sy zijn 'tsamen van [1594.] daer gereyst na Namen/alwaer de Grave van Barlaymont/Gouverneur dier Provincie/sijne Hoocheyt seer statelijck ontfanghen heeft. Sijne Hoocheyt heeft aldaer eenighe daghen gerustt / want hy was so ghequelt van het podagra, datmen hem in ende uyt de Coetse beuren moest. Voor de aencomste sijner Hoocheyt liepen stercke ende versekerde tijdinghen van geweldige bestellingen ende nieuwe lichtingen van veel Crijchs-volck/die al tijdelijck in de Herfst begost waren/om sonder feyl of foute teghens den volghenden Somer met dertich duysent Man in 'tvelt te comen/ ende twee Leghers te houden/den eenen aen de Oost/ den anderen aen de West-sijde des Rijns. Dit en waren gheen valsche tijdinghen/ de weruijnghen zijn geschiedt/ende daer is veel volcx aenghecomen/daer Overste van waren Hertoghe Frans van Sassen te Louwenborgh/de Prince van Chimay, de Grave van Barlaymont, de Grave van Swartsenborgh, ende andere/ doch sy zijn haest verloopen / by ghebreck van gelt. Maer benevens de gheruchten van oorloge /quamen verselschapt van des Keysers Hof af/ verscheydene tijdinghen van Pays / ende daer wert door het gantsche Landt ghestroyt/dat de Coninck den Arch-Hertoghe Ernesto hadde ghegheven volcomene ende onbepaelde macht/om den Pays te maken / selfs met toelatinghe der Religie/ oock der tegenwoordiger regieringhe der Staten / ende besittinghe der Officien/&c. Alleen datmen den Coninck den blooten naem ende souvereyniteyt gunnen soude/ de Staten mochten selfs de Landen regieren nae haer believen ende welghevall. De Coninck en hadde voor desen noyt willen wijcken in een van beyde dese puncten/nu gafmē voor dat hy in beyden soude wijcken/dwelck de geconfedereerde Nederlanders niet en geloofden: maer seyden.

Fistula dulce canit volucrem dum decipit auceps.

[p. 627]

(214)
ERNESTVS D.G. ARCHIDVX AVSTRIAE, DVX BVRGVNDIAE, COMES TIROL. ETC. BELGICAR. PROVINCIAR. GVBERNATOR. M D XCV