Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 628]

De Arch-Hertoghe Ernestvs doet sijn blijde incomste binnen Brussel/op den XXXI. Ianuarij, Anno 1594.

[1594.] OP den laetsten dach Ianuarij stilo novo, is de Doorluchtighe Hooch-geborene Arch-Hertoghe Ernestus te Brussel aen-gecomen/ vergheselschapt met den Ceur-Vorst van Ceulen, den Marck-Grave van Baden, den Hertoghe van Aerschot, de Prince van Chimay, de Graven van Mansvelt, Fuentes, Solre, ende met vijfthien hondert Heeren en Edele uyt Hooch-Duytsch-landt/ Nederlandt/ Jtalien/ Hispnaien/ ende andere Coninckrijcken. Hy is met sijnen treyn ofte sleep voor de Stadt van Brussel van de voornaemste Heeren des Landts met groote eer-biedinghe gewillecomt / ende van de Borgerije seer statelijck in-ghehaelt. Het isser alles seer magnifijck ende statelijck toe-ghegaen / gelijc dan onse Neder-landers in Feesten/ Triumphen/ ende vertooninghen van oude gheschiedenissen alle andere volckeren verre overtreffen en̄ te boven gaen. Daer waeren op verscheydene plaetsen binnen de Stadt van Brussel op-gherichtt Arcus triumphales, vertooningen van oude gheschiedenissen/Pyramiden/ schoone tafereelen/ en const-rijcke schilderijen/ ende al de Stadt deure zijnder drie daghen lanck ghedaen veel costelijcke bancquetten/gasterijen/ spelen/ mommerijen/ vreuchde-vuyren/ Musijcke/ ende daer is allerley vreucht ghehantiert.

Onder andere costelijcke ende magnisijcke vertooninghen hebben die van Brussel sijne Hoocheyt voor ooghen nae het leven gestelt/alle de Keyseren van den Huyse van Oostenrijck/ elck op een besondere stellagic daer toe ghemaeckt / als zijn ghewest Fredericus, Albertus, Maximilianus, Carolus, Ferdinandus, Rodolphus. Oock hebben die van Brussel op andere stellagien/vertoont/hoe goede ende vaste hope dat de Neder-landen hadden/ dat sy door het wijse beleyt van sijne Doorluchticheyt tot eenen goeden vrede op een [1594.] corts souden ghebracht worden.

Dese triumph-daghen voor-by zijnde /so heeft sijne Hoocheyt bysich ontboden de Staten der Provincien staende onder de ghehoorsaemheyt van den Coninck/ ende hy heeft haer vertoont de commissie die de Coninck hem ghegheven hadde / om als Luytenant van sijne Majesteyt/ als Gouverneur / ende Capiteyn Generael de selfde te regieren. Als dese brieven ende commissien opentlijck ghelesen waren/ soo is de Grave van Mansvelt, die by provisie ende voor eenen tijdt lanck het Gouvernement bevolen was/ van sijn plaetse op-ghestaen/ende hy heeft sijn commissie overghelevert in handen van sijne Hoocheyt / ende voorts soo heeft hy/ ende alle de aen-wesende Heeren ende Staten/ Ernesto den eedt van getrouwicheyt gedaen.

Dit aldus in Ianuario ende in Februario ghepasseert zijnde/so heeft sijne Hoocheyt in Martio, ten overstaen van Mansvelt, Fuentes, Diuarra, Aerschot, ende andere Heeren betekent ende over-leyt /wat hy al behoeven soude om den Crijch te voeren teghens de Staten der Vereenichde Neder-landen/ ende hy heeft den staet der oorloghe soodanich bevonden/ dat hy ter maendt behoefde acht hondert duysent guldens, om de Crijchslieden hare soldijen te betalen, ende in goede ordre en discipline te houden; ende te bestellen 'tgheene dat tot een Velt-leger van doene was, vindende noodtwendich twee Leghers te maken/ den eenen teghen de Vereenichde Neder-landen/ den anderen teghen den Coninck in Vranckerijck tot hulpe van de Ligue. Hy heeft de Staten af-ghevraecht / hoe veel duysenden ter maendt/ dat de Landen daer toe souden op-brenghen/den welcken dit niet wel en behaechde: Maer overmidts de Landen door den langh-duyrighen

[p. 629]

(215)

Roma triumphales olim Saturnia pompas,

Post victas acies populo dabat, aemula tantas

Bruxella Ernesto dedit ingrediente, vagatur

Haec fama, Austriacâ quidquam dabit indole dignum

[p. 630]

⁺ Crijch in soo groote elende vervallen waren/ so wouden sy liever ghehadt hebben/dat hy van verlichtinge der schattinghen / ende van vrede met hare nae-buyren te maken/ghesproken hadde. De Ruyteren ende Knechten die hy nieu hadde aennemen laten/ verliepen eer sy t'samen by een conden gebracht worden op de bestemde monster-plaetse: Ende de oude Regimenten bleven noch mutinerende: Al by ghebreck van gelde. Des te weynigher waren de Staten der Vereenichde Provincien bevreest voor Ernestum ende sijne toe-rustinghe / overmidts sy wel wisten / dat hy in de Neder-landtsche saken selfs vreemt ende onervaren was/ ende dat hy een Heere zijnde van sulcken hooghen huyse en stamme/ oock soo ervaren in anderer Coninck-rijcken Landt-saken/ niet en soude willen ghemeestert nochte gheregiert wesen/van die gheene die de saken nu langhe by-ghewoont ende gheregiert hadden/ waer uyt dan vervreemdinghe ende oneenicheyt tusschen sijne Hoocheyt ende de Staten dier Landen stonden te rijsen/ tot schade ende nae-deel der selfder / ende tot voor-deel der Vereenichde Landen. Corruptio unius est generatio alterius.

De benaebuyrde Coninghen / Princen / en Heeren/ waren ooc vermoedende /dat sijn Hoocheyt haer alle goede naebuyrschap en̄ vrientschap soude aenbieden/ ende soecken goede eenicheyt met haer te onder-houden: Maer ten is niet gheschiedt/ om redenen sijne Hoocheyt daer toe beweghende / my onbekent. Hy hielt sich seer stadich ende prachtich in seden ende omme-ganck/ hy en stondt voor niemandt op / bewees oock niemandt eere of reverentie/ noch in-landtsche/ noch uyt-lantsche Heeren/dan alleenelijc dat hy voor Graef Peter Ernst van Mansvelt, overmits sijnen hoogen ouderdom/ende dat hy hem in den staet van Gouverneur Generael vant /den hoet naeuwelijcx twee vingeren breet van 'thooft lichtende. Eenen Spaenschen Heere/hebbende eenen tijt lanck in sijn camer gestaen [1594.] met blooten hoofde/ ende daer nae/ gelijck hy by Parma gewoon was/den hoet op-settende/wǐert hem by Ernesti Hoof-meester den hoet van 'thooft geruckt/ en̄ hy ter camer uyt-gestooten. Hy hoopte veel licht hier mede de herten der Neder-landers te winnen / quansuys of hy de Spaenjaerden niet en achtte / maer het was periculoos der eener Natije gunste te soecken met smaet ende hoon der anderer. Als nu de Arch-Hertoge Ernestus jaer en dach in Neder-landt gheweest was/ sonder yet merckelijcks aen te vanghen/ soo hebben eenighe Brabanders / die doch tot jocken en boerden van natueren gheneycht zijn / te Brussel ende t'Antwerpen dit Rijmken ghestroyt:

Ernestus die de sest is/

Ergher dan die pest is/

Comt sien waer de rest is:

Of daer niet ten best is:

Om dat hy de lest is/

Nihil op 'trequest is.

Dit en stell' ick hier niet tot na-volginge/maer veel meer tot berispinge der geeuer die van Hooges standes Heeren en Overicheden spottelijck spreken. Het schijnt dat die Dichters van die boven-verhaelde verskens hare ooghe hebben gehadt op die Carmina, die ettelijcke jaren daer te vooren gedichtt waren op den Paus Alexander de seste,

Sextus Tarquinius, sextus Nero, sextus & iste,
Semper sub Sextis perdita Roma fuit.

Dat is:

Tarquinius de sest' heeft Roomen seer ghequelt:
Nero de sest' heeft Room' in vuyr en bloet gestelt:
Alexander nu Paus de seste van dien naem
Heeft ooc der boosen pat gewandelt onbequaem.
So dat 'tonluckich Room' altijt is van de seste
Seer jammerlijc gequelt/ als van eē quade peste.

Dabit indole dignum.

+ 1594