Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Doodt van den Prince van Parma, ende sijn begraffenisse binnen Brussel/ in Decembri, Anno 1592.

[1592.] DE Prince van Parma heeft van den jare 1589. tot Anno 1592. gaen quijnen ende gaen quellen/niet connende wederom tot sijn voorighe ghesontheyt comen ofte geraecken/onaenghesien dat hy allerley middelen ende raedt der Doctoren ende Medicijn-meesters ghebruyckt heeft. Hy selfs / ende veel andere / hebben d'opinie ghehadt/ dat hy vergeven was van de Spaenjaerden/die hem mis-gunden den staet ende eere daer hy toe ghecomen was. Andere schrijven/dat hy ghestorven zy aen hardicheyt in de milte/veroorsaeckt door het gheduyrighe water-drincken/daer toe hy sich begeven hadde/vreesende voor de gicht. Hy is eenen tijdt lanck te Spae gheweest (doch hy quam daer te spae) om van dat bronne-water te drincken: Gheen beterschap vindende/ende vreesende (niet sonder reden) van der Staten volck aldaer bespronghen te worden: Soo is hy in het beginsel van October tot Brussel ghecomen/ alwaer hy hem eensaem ende stille ghehouden heeft in de Warande achter 'tHof. Hoe qualijck dat het hem luste/ soo heeft hy nochtans uyt bevell sijnes Conincks/ alle ghereetschap ghemaeckt om sijnen derden tocht in Vranckerijck te doen/ tot hulpe ende versekeringhe van de Ligue. Hy is den ix. Novembris uyt Brussel [1592.] vertrocken/ seer swack van lichame zijnde/ by sich hebbende tusschen de seven ende acht duysent Man/so te voet/ als te peerde. Als den voor-tocht ofte auant-guarde ghecomen was tot Arbre de Guyse in Picardijen/ soo is hy soo swack ende onvermoghen van lichaem geworden/dat hy niet voorder en conde reysen: Hy heeft hem binnen Atrecht begheven, al waer hy eenighe daghen cranck ghelegen hebbende, deser VVeerelt over-leden is tusschen den tweeden ende derden Decembris, in d'Abdije van S. Vaast, out zijnde vijf en veertich, ofte soo andere schrijven, acht en veertich jaren, na dat hy over de xiiii. jaren Gouverneur in Neder-landt geweest was/ somtijdts ghebiedt hebbende over meer dan sestich duysent Crijchs-lieden. Quisquis es, Miles, qui haec legeris, fato tuo ne terrere: Sed cogita summos etiam duces saepe extra bellum occumbere. Parma is in sijnen leven gheweest een cloeck/ vernuftich/ wijs/ ende voorsichtich Crijchs-man: Beleeft / ende seer Hoofs/seer gehaett ende mistrout van de Spaenjaerden/sijn woordt beter houdende dan oyt eenigen Gouverneur die voor hem in Neder-landt uyt Spanien ghesonden was: Ende onaenghesien hy eenen

[p. 615]

(211)

Qui toties Batavos, toties quoq_Ʒ terruit Urbes

FARNESIO PRINCEPS de sanguine PARMA recepit

Intolerabilium pretium pervile laborum,
Atrebati perijt, Bruxllae funus habebant.

[p. 616]

[1592.] Jtaliaen was/so is hy onbeveynsder ende open-hertigher gheweest/ als yemandt van sijne voor-saten. Ware Alexander Farnese in Neder-landt ghecomen/ in de plaetse van Duc d'Alba, de Landen en souden noyt van den Coninck af-ghevallen zijn.

Als de Medici ende Chirurgi sijn lichaem openden/ soo hebben sy de edele deelen des selfden ghevonden so bedorven van boven tot beneden/ dat het niet mogelijck was dat hy langher leven soude. Het herte/hersenen / tonghe / ooghen / ende inghewant / zijn t'Atrecht in de groote Kercke voor 'thooghe Altaer begraven. Het doode lichaem is in een male ghebonden ende te Peerde nae Jtalien ghesonden/ om aldaer in sijn Stadt Parma begraven te worden. Doch soo is even wel hem een costelijcke uyt-vaert binnen Brussel ghedaen/ op den xx. dach Decembris, 1592. alwaer eenen grooten oproer tusschen de Spaenjaerden ende Jtalianen begon te rijsen/ om het voor-gaen/ want nae het Hof-ghesin ende den Stadt-houder Mansvelt, dronghen haer de Spaensche Heeren in/ d'welck de Jtalianen niet connende noch willende lijden/soo begosten sy malcanderen aen te tasten ende te rugghe te trecken: Jmmers ten ware dat de Spaenjaerden voor de Jtaliaenen geweken hadden/daer soude een groot bloedt-badt uyt ontstaen hebben. De pompe ende statie/ met de processien der Papen ende Moniken/die met hare Crucifixen/toortsen en fackelen/elck op het statelijckste ghemarcheert zijn/hier te beschrijven/ware veel te lanck/ende nergens toe dienstelijck. Op verscheydene plaetsen in Jtalien zijn desen Prince oock uyt-vaerden ter eere ghedaen / als mede binnen Roome/ den x. Aprilis, 1593. Daer mede de Paus/ Cardinalen/Bisschoppen/Abten/ende Prelaten hebben willen betoonen ende doen blijcken haer droeffenisse ende herten-leet over de doodt ende af-lijvicheyt van desen haren cloecken Voor-vechter ende Beschermer [1592.] der Roomscher Religie. Jae de Romeynen hebben ter eere ende ter eeuwigher ghedachtenisse van desen haren cloecken Campioen / een Statue ofte Beeldt van schoonen Marmer-steen op het Capitolium ghesett / nae de wijse der oude Romeynen/ met dese hier volghende schrift:

Quod Alexander Farnesius, Parmae & Placentiae Dux III. magno in imperio res pro Rep. Christiana praeclare gesserit, mortem obierit, Romanique nominis gloriam auxerit,
S.P.Q.R.
Honoris ergo, majorum morem seculis multis intermissum, revocandum censuit; Statuamque Civi optimo in Capitolio ejus virtutis, suae que in illum voluntatis testimonium.

Ex S.C.P. Clementis VIII. P.M. Anno II. Gabriele Caesarino I.V.C. Iacobo Rubeo. Papirio Alberto Coss. Celso Celso, Cap. Reg. priore.

Dat is te segghen.

Dewijle Alexander Farnese, den derden Hertoghe van Parma ende Plancentia, om sijn seer groote daden in de regieringhe voor de Christelijcke ghemeyne welvaert ghedaen/ende daer over stervende des Roomschen naems glorie vermeerdert heeft: Soo heeft den Raedt ende 'tvolck van Roome t'sijner eere/ wederom vernieuwende het oude vervallene gebruyck/ een Beeldt hunnen goeden Borgher op-gherichtt op het Capitolium, tot eenen getuyghenisse sijner deucht/ ende haren goet-gunsticheyt t'hemwaerts/ uyt last der hoogher Overicheyt/ in het tweede jaer des Paus Clementis VIII. &c.

Vtinam omnes hostes Ecclesiae Christi tam magnifice sepulti essent.