Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Hoe Deventer by sijn Excellentie is beleghert ende in-ghenomen den X. Iunij stilo novo, Anni 1591.

[1591.] SOo haest als sijn Excellentie meester gheworden was van Zutphen/soo heeft hy datelijck/ jae noch dien selven avondt/ Deventer doen berennen / een groote mijle van Zutphen gheleghen/aen de selfde Riviere/ende aen de selfde sijde daer Zutphen op leyt. Het Gheschutt wierdt met groote ylveerdicheyt ghescheept ende derwaerts gevoert/ ende het gheheele Legher is daer voor ghecomen/ d'welck ghequartiert ende verdeylt is aen dese ende gheene sijde der Riviere. Sijn Excellentie heeft voor Deventer/daer d'Yssel niet boven half so breedt en is als sy voor Zutphen is/twee Scheeps-bruggen ghemaeckt/eene boven/ende eene beneden de Stadt: Alsoo dat men rontom de Stadt conde gaen ende rijden. Sijn Excellentie bleef daer eenen dach/twee ofte drie stille ligghen/sonder schieten of graven/om te besien hoe haer die van binnen dragen souden. Hier quamen by sijn Excellentie verscheydene uyt-ghewekene Borgers dier Stadt/die in de Veelau op hare goederen/ende sus hier en daer woondē/die sijn Excellentie aen-dienden/wel te weten/datter groote oneenicheyt in de Stadt was tusschen de Duytsche ende Waelen/ om dat dese gelt creghen/gheene niet. Jmmers dese uyt-gewekene Borgers wisten sijn Excellentie so veel berichts te doen/ dat hy resolveerde met schieten en graven de Stadt ernstlijck aen te tasten. Hy heeft stracx daer voor geplantt xxviii. stucken Gheschuts/ soo in de Ramen / aen de Zutphensche sijde / als over [1591.] d'Yssel aen den Veelauschen cant.

Graaf Herman van den Berge was persoonelijck binnen Deventer/ ende hadde by sich xiiii. Vaendelen Soldaten/oock veel Gheschut ende amunitie/d'welck hem ten deele uyt Zutphen toe-gheschickt was/doe sijn Excellentie op den aen-tocht nae de Veelau aen was/Verdugo vermoedende/dat het eer op Deventer/ als op Zutphen soude gegolden hebben. Nae dat sijn Excellentie eenighe scheuten op dese Stadt ghedaen hadde / soo heeft hyse laten op-heysschen/daer Graef Herman gheensins nae luysteren en woude. Hy ontboodt sijn Excellentie goeden dach/latende hem daer nevens aen-seggen/dat hy de Stadt voor den Coninc houden wilde/so lange als hy leefde. Vernomen hebbende / dat eenen Spaenschen Capiteyn des garnisoens geseyt hadde/ het wil hier op een corts met ons selsaem af-loopen/ de Cosijns die buyten zijn/ ende die hier binnen zijn/sullen haer op een corts met malcanderen wel vergelijcken: So heeft dat Graef Herman seer ter herten gegaen ende verdroten. Des anderen daechs liet hy alle de Capiteyns in der Kercke by hem comen/ protesterende datmen hem groot onghelijck doen soude/indien men eenich achter-dencken of misvertrouwen op hem hadde: Daer by verclarende/dat hy datelijck sijnen Schepper in de Misse uyt de handen des Priesters ontfanghen/ ende by den selfden

[p. 593]

(204)

MAURITIO cōstat quod amat VICTORIA curam,
Extemplo Batavo vicina DAVENTRIA cincta est
Milite, concutitur, mox moeniaquassa ruinam
Minantur, pangunt Mauri mox faedera tuta,

[p. 594]

[1591.] sweeren woude / dat hy eer sterven soude / eer hy van op-gheven spreken wonde / of immers / dat hy in de bresse soo lange vechten woude/tot datmen hem daer uyt dragen soude. Hy sprack voorders tot de rontom her staende Capiteyns ende Officieren/indien ghy alle gaer oock so doet/so sal de Coninck wel gedient worden. Sy hebben hier op stracx alle gaer het Sacrament ontfanghen. Op den ix. Iunij, heeft sijn Excellentie laten schieten vier duysent ses hondert scheuten op eenen aerdenen wal / ligghende tusschen twee stercke muyren/aen de Stadts-poorte/ende maeckte met dit schieten een groote bresse. Geduyrende het geweldich schieten/liet sijn Excellentie eenighe platte Schepen in de Haven brenghen / daer de muyr lancx de Kaye ter neder geschoten was. Daer was oock een Brugghe veerdich / om daer mede op de Kaye / die aldaer vry hooge is/te climmen/ende eenen storm op de Stadt te doen/daer toe de Enghelsche/Schotten/ende Nederlanders/elck onder hare Overste/ veerdich stonden/ ende seer willich waren. Maer comende daer sy landen souden/soo hebben sy bevonden/dat de Brugge te cort was / niet connende tot aen de Kaye reycken/ wes halvē den storm voor dat mael niet en conde aengaen/gelijc sijn Excellentie enē Graef Willem dien beraemt ende verordineert hadden: Doch alsoo de achterste de voornste dapper voorts-dronghen/so zijnder veele van de Enghelsche/die voor aen 'tspits stonden/ van de Brugghe in't water ghedronghen/ ende haerder zijn x. of xii. verdroncken: Maer die over-geraecten/deden eenen dapperen aen-val op de bresse. De Vaendrich van Capiteyn Lambert was d'eerste die daer op clom/doch hy wierdt stracx doodt geschoten: Te ghelijcke met desen spronck oock N. Potter Vaendrich van Capiteyn Meetkercke op de bresse / latende sijn Vaendel lustich wayen: Maer alsoo hy niet ghenoech ghevolcht en wierdt (want het Regiment dat volgen soude/bleef op den Toge staende/niet connende volghen overmidts het legghen van de Brugge over [1591.] de Haven gefalieert was) so spronck hy wederom te rugghe met het Vaendel in sijn slincker handt / ende hy bracht sijn eyghen / ende oock sijnes Cameraden Vaendel daer van/ende voorts is hy met de reste die tot aen de bresse ghecomen waren/gheweken nae het Schip. Jn het af-wijcken wiert geschoten Capiteyn Meetkercke, Sone van Heer Adolph van Meetkercke / ghewesenen President van Vlaenderen / een seer cloeck/wijs/gheleert Edel-man/die 'sdaechs nae het innemen der Stadt ghestorven is/ende hy leyt binnen Deventer in de groote Kercke begraven/ al-waer hem ende sijnen Broeder ter eere dit Epitaphium gheschreven ende aen den pilaer nevens sijn graf ghehanghen is:

Consilio & Armis.
Nicolao & Antonio nobilis Viri Adolphi à Meetkercke Praesidis Flandriae filijs, Brugensibus qui ambo pro Patria fortiter occubuere, Balduinus & Adolphus fratres natu minores Commilitones poss.
Obierunt,
Hic in obsidione propugnaculi ad Zutphaniam tormento verberatus Non. Octob. stylo novo, M.D. LXXXVI. Annos natus XIX. menses V.
Ille in oppugnatione Daventriae, ad impetum ultro inter primos vocatus, sclopetoque ictus III. Id. Iun. M.D. XCI. Annos natus paulo minus XXX. Cum prius Tribunus Milit. in expeditione Lusitanica auspicijs Reginae Angliae ordines duxisset.

Graef Herman van den Berghe stondt met seven Vaendelen Soldaten in ende nevens de bresse doende groote teghen-weere / tot dat hy van den haghel der steenen te bodem geslagen wierdt / sijn eene ooghe soo gheraeckt zijnde. Dat hy daer aen blindt gebleven is. Capiteyn Muller nevens hem staende/wert het-hooft

[p. 595]

[1591.] af-geschoten: Noch wierdender twee Vaendrichs/ende twee van sijne Edel-lieden aen sijner sijde doot geschoten / want sijn Excellentie liet de stucken dapper spelen op de bresse / ende op de huysen daer nevens staende. De af-gheschotene steenen der muyren ende der huysen deden soo groote schade als de coeghelen.

Desen storm alsoo/gelijck gheseyt is / af-gheslagen zijnde/so liet sijn Excellentie de Brugge wel bewaren/ zijnde van meyninghe des anderen daechs wederom eenen aen-val te doen. Graef Herman merckte wel/ dat dese Brugge het instrument hares onder-gancks soude wesen/ daerom heeft hy des nachts een goet deel Soldaten doen uyt-vallen om de Brugghe aen brandt te steken: Maer Graef VVillem van Nassou dien gheheelen nacht gheenen slaep in d'ooghen hebbende/ heeft sich by der handt vinden laten/groote sorge draghende voor dese Brugghe/ hy heeft soo goede ordre ghegheven / ende soo goede Wacht daer by ghestelt/ dat de vyandt uyt-vallende / soo ontfanghen wierdt/ dat hy onverrichter sake moest af-wijcken. Hier mede verloren de belegherde gheheelijck den moet / alsoo dat Graef Herman noch voor het aen-breken des daechs eenen Trom-slagher aen sijn Excellentie ghesonden heeft/ om aen te dienen / dat hy begheerde te parlamenteren/d'welck hem ghegunt zijnde / so hebben sy terstont eenen Spaenschen/ ende eenen Walschen Capiteyn uyt ghesonden/daer teghen als Ostagiers in der Stadt ginghen Capiteyn van der Noodt, ende Capiteyn Lennep. Op den thienden Iunij is het verdrach ghesloten/meest ghelijck te Zutphen / doch der Borgherije en wierdt in het verdrach niet eens [1591.] ghedacht/het sy dat Graef Herman sulcx in de haestighe verbaestheyt vergat / ofte dat hy op haer vertoornt was/ het Crijchs-volck isser uyt-ghetrocken op den thienden dach nae dat Prins Maurits daer voor ghecomen was/ met haer vol gheweer/ oock met pack en sack. Daer zijn ontrent hondert van der Staten Soldaten voor Deventer / gheduyrende het belech/ doodt ghebleven/ ende twee Capiteyns/Meetkercke een Edel-man uyt Vlaenderen/ daer van te vooren ghesproken is/ ende Douwe Alua, een Fries Edel-man. Prins Maurits heeft Graef Herman van den Berghe (die eenighe daghen lanck met beyde sijn ooghen blindt was) goet-chier aen-ghedaen/ende met sijnen eyghenen Coets-waghen tot Groeningen laten voeren.

Of wel de Borghers in het verdrach vergeten waren/so heeft nochtans sijn Excellentie de selfde beleefdelijck getracteert / betoonende dat hy niet teghen de Borghers ende goede in-woonders der Landen ende Steden/ maer teghen de Spaenjaerden haren aenhanck den Crijch was voerende. By ordre ende bevell van sijn Excellentie ende den Crijchs-raedt wiert het doode lichaem van Roelandt Iorck Enghels-man (die de groote Schanse voor Zutphen / die hem van Licester toe-vertrout was/ verradelijck hadde overghegheven in handen van den vyandt) op-gegraven/ ende buyten de Stadt met het doodt-vat aen een galghe ghehanghen/ andere Verraders tot eenen schrick en spieghel.

Discite justitiam moniti, & non temnere Christum.