Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 581]

Sijn Excellentie Graef Maurits bout de Schanse van Knodsenbvrgh, recht teghen over Niemeghen. Anno 1590.

[1590.] IN de maendt van Mey Anno 1590. is sijn Excellentie Graef Mauritius van Nassou, met den Grave van Hohenloh, ghecomen in de Over-Betau/ ende hy heeft datelijck begonnen een ghewaldige Schanse recht over Niemegen/ aen d'ander sijde van de Riviere/ op te werpen/ om daer mede te becommeren het op ende af-varen der Schepen van boven ofte beneden comende/ als oock om de Stadt met schieten te quellen/ ende verslaghentheyt onder de Borghers ende het garnisoen te brenghen/ende alsoo de selfde door geduyrich schieten en schade tot op-gheven te dwinghen ende te bringhen. De Grave van Mansvelt dese tijdinghe crijghende/is met eenen grooten hoop volcx aen-ghecomen/om dit te verhinderen/ d'welck hy oock eenigher mate ghedaen heeft/ het werck-volck verdrijvende/ende het begonnen werck/ (alsoo het noch niet hooghe ghenoech ghebracht en was/om teghen-weere daer uyt te doen) slechtende ende af-werpende. Dit in der haeste ende als te loope gheschiedt zijnde/soo is Mansvelt van daer ghetrocken nae het Landt van Luyck/ op de Mase/ daer sijn Legher beter conde van alles versien ende versorcht worden. Prins Maurits is stracx wederom aen den arbeydt ghevallen/ de gravers ende arbeyders soo sterck en wel met Ruyteren ende Knechten bewarende ende bewakende / dat Mansvelt niet wederom op haer en dorst aen-vallen: Die van der Stadt hebben oock daghelijcx gheschoten op de gravers ende arbeyders; Maer of sy schoon somtijdts eenen/twee/ ofte drie treften/ dat armen en beenen in de locht vloghen/soo en is even wel dit aen-gevanghen werck daerom niet achter-ghebleven/ maer op het eynde der maendt Iulij is dese Schanse soo wijdt ghebracht/ dat men de selfde teghen eenen aen-loop [1590.] conde verdedighen/ ende met der tijdt is sy stercker en hoogher op-ghebout. Dese Schanse is Knodsenburgh ghenoemt gheworden/als gemaeckt zijnde tot eenen spijt ende dwanck van die van Niemeghen/ die eertijdts van haere quaet-willighe Knodsen-draghers zijn ghenoemt gheworden/ als sy plechten (om redenen haer daer toe moverende) de Knodse op strate te brenghen. Eer sijn Excellentie van daer trock/ soo heeft hy eenen cloecken Capiteyn/ ghenoemt Gerrit de Ionghe Gouverneur van dit Fort ghemaeckt/hem by-settende tusschen de vier ende vijfhondert Man/ ende dat versiende ende versorghende met allerley voor-raedt van Gheschut/ munitie/ ende victualie voor ses maenden.

Prins Maurits vernemende/dat de Grave van Mansvelt te Luyck ligghende/alle daghe stercker van volck wierdt/ in meyninghe de Wale te passeren/ ende eenen in-val in de Betau te doen/soo heeft hy sich daer op by tijdts gespitst; Hy heeft de Riviere/van Bommel af tot aen Schencken-schans/ met Crijchs-volck besett en bewaert/de selfde legghende op verscheyden plaetsen/ daermen vermoedde dat den vyandt soude connen over-comen; Om den vyandt de passagie te beletten / heeft oock sijn Excellentie verscheydene Oorloch-schepen op de Riviere gheleyt. De Prince van Parma woude geern ghehadt hebben/dat die van Niemeghen sterck garnisoen in-ghenomen hadden/ vreesende dat sy met der tijdt / door de schade ende quellagije die haer uyt Knodsenburgh aen-ghedaen wierdt/ met het menichvuldich schieten/ ende werpen der vuyr-coeghelen in haere Stadt ende huysen verflaeuwen/ jae met de Staten accorderen souden:

[p. 582]

[1590.] Maer sy en wouden daer toe gheensins verstaen/ gelijck sy oock niet en wouden lijden/ dat groote hoopen Crijchs-volck in hare Stadt logieren/ of door de selfde passeren souden/ vreesende dat de selfde/ onder pretext van eenen aenslach op den vyandt te maken/ hare Stadt vermeysteren ende in-houden souden.

Ontrent deser tijdt hebben oock de Edele Moghende Heeren Generale Staten een treffelijck Fort ofte Sterckte maken laten in het Eylandeken de [1590.] Voorn ghenoemt / gheleghen by Herwerden/ boven Bommel.

Sijn Excellentie dach ende nacht besich ende becommert gheweest voor den welstant ende bescherminghe der Landen / sijn lijf noch leven in het minste niet verschoonende; Jn sijn Vorstelijck gemoedt gheresolveert zijnde / ende sprekende:

O Heer; Ick vvil voorts slaeven

Den Crijch t'uytvoeren bly,

V saeck sal ick hantaeven/ Ie maintiendray.

Ick leyde, leydt ghy my.

[p. 583]

(201)

Mauritius tamen adverso nil Marte moveri

Nassovius, nec frangi animo, ^nec cedere tanto

Anxius eventu rerum, prope moenia clarae

Urbis Novimagi regalem condidit arcem