[1586.] Novesium of Nussia genoemt) is eē oude schoone Stadt nae by den Rijn ghelegen/in een schoone land-auwe/ die van veel rivierkens ende beecxkens bevochticht wordt. Daer leyt een Eylandt dichte voor de Stadt/ tusschen de Stadt ende den Rijn/ daer die van der Stadt een Schanse op ghemaeckt hebben. Dese Stadt is al voor langhe ende vele jaren vermaert geweest voor een stercke Stadt / ende de Borgers daer binnen voor cloecke strijdtbare Mannen / door dien dat Hertogh Carel de Strijdtbare, Hertoghe van Borgondien &c. de selfde jaer en dach te vergheefs beleghert heeft/ veel gelts en volcks daer voor spillende/ ende niet connende tot sijn voor-nemen comen. Alsoo dese Stadt in een goet en vruchtbaer aerdtrijck gheleghen is/soo ligghender oock veel Dorperen/Cloosteren/ ende Edel-lieden huysen rontom her/ waer van ick ghēen wijder verhael en doe/ om dat het eenen yederen hier voor ooghen ghebeeldet staet.
Wt dese Stadt is den om-ligghenden Landen en Dorperen groote schade aenghedaen; Jnsonderheyt heeft het garnisoen deser Stadt op den Ceulschen bodem dapper ghegrasseert ende gebrandtschatt/want sy op den name van den af-ghesetten Ceur-Vorst Truchses, dien van Ceulen den Crijch aen-deden/ te water ende te lande. Den vijfden Iunij Anno 1586. isser een oorloch-schip van Nuys ghevaren/welghemant ende van alles ghenoechsaem versien/ d'welck tusschen Ceulen en Duyts op ancker bleef ligghen. De Capiteyn van dit Schip hiet Pier sonder vrienden, die daer welden quaen-Pier ghemaeckt heeft/ niet willende eenighe Schepen den stroom op of afpasseren laten/voor ende aleer sy hem Tol betaelt hadden. De Magistraet van Ceulen heeft aen desen Capiteyn gheschickt/ ende begeert dat hy eens by haer comen soude: D'welck hy stoutelijck ghedaen heeft. Sy vraechden hem /uyt wiens last ende bevel dat hy den stroom becommerde/en̄ de passanten Tol af heyschte? Hy antwoorde dat hy het dede uyt last van sijnen Oversten [1586.] Cloet/ Gouverneur van Nuys/ die hier toe gheauctoriseert ende belast was van Truchses Ceur-Vorst van Ceulen: Daer by verclarende/ dat hy prijs woude maken alle die haer teghens hem stelden. De Magistraet seyde/dat het teghens des Rijcx ordre/ ende der Landt-daghen recessen was/als oock teghen de Privilegien harer Stadt ende Borgherije/ datmen de Tollen soude verlegghen/jae die vergrooten ende verswaren/ daer by voeghende/dat sy sulckes gheensins lijden noch verdraghen en souden. De Capiteyn heeft begeert/dat de Magistraet van Ceulen hem hier van een schriftelijcke Acte geven woude/ om die aen sijnen Oversten Cloet te senden: D'welck sy gedaen hebben. Hier op heeft Cloet haer wederom gheantwoordt/dat hy hier toe last ende bevell hadde van den Ceur-Vorst Truchses, haren Prince. Hier by heeft Cloet die van Ceulen gheschreven/soo daer yemant so stout
ware die Capiteyn Pier sonder vrienden, hinder of teghenstant doen soude/ dat hy ghewapender handt hem soude bystant doen. Dit selfde schreef Cloet oock aen de Borghers ende Coop-lieden binnen Ceulen. De Magistraet van Ceulen was seer perplex/niet wetende wat sy best doen souden/ want sy en conden niet wel lijden dat desen Wt-liggher haer voor de neuse soude blijven ligghen/ende sy en saghen niet wel middel om hem van daer te verdrijven. Eyndelijck hebben sy besloten eenen tijdt lanck met gedult ende ooch-luyckinghe desen over-last te lijden; midler wijle hebben sy gheschreven aen den Keyser/ aen de drie Gheestelijcke Ceur-Vorsten/ ende aen den Hertoghe van Cleef/ versoeckende by de selfde raedt en daedt. Oock hebben die van Ceulen aen Cloet (die selfs op het Oorloch-schip ghecomen was) ghesonden twee Doctoren in de Rechten/met eenen Secretaris ende eenen ghesworenen Stadts-bode / om te remonstreren ende bewijsen/ dat dese nieuwe afneminghe