Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Des Graven van Hohenloh aenslach op 'sHertoghen-Bosch, den XXIX. Ianuarij, Anno 1585.

[1585.] TErwijle de Prince van Parma besich was met Antwerpen te besluyten ende te benauwen/soo heeft Graef Philips van Hohenloh ontrent vier duysent Mannen by een gheraept / ende eenen aenslach ghehadt op 'sHertoghen-Bos/een van de Hooft-Steden van Brabant/gheleghen op den cleyne water-vloed Deese / twee mijlen van de Mase / twaelf van Antwerpen. Het is een groote / schoone/ stercke/ ende volck-rijcke Stadt/ vol vermogende Borgers / zijnde meer dan een groote uyre wijdt in den omme-ganck. Sy heeft seer stercke muyren/ende seven bolle-wercken/oock diepe ende wijde grachten. Daer zijn binnen de Stadts-muyren wel 2000. schoone groote huysen/uytghesondert veel cleyne huyskens.

De principale beleyder van den aenslach was Capiteyn Cleerhaghen van Brussel. Hy quam den xviii. Ianuarij by nachte met vijftich cloecke Soldaten dichte onder de Ducht-poorte ligghen / ende hy clom met sijn by-hebbende Soldaten heymelijc en stille over de Homeye / alwaer sy haer dien geheelen nacht in twee [1585.] buyten-wacht-huyskens/daer 'snachts geen Wacht in en was / verberghden/ ende stille hielden / tot dat 'smorghens ontrent acht uyren de Poorte gheopent/ ende de Val-brugge neder gelaten was. Doe brac hy los/ende vermeysterde de Wacht/en̄ terstont belastte hy sijnen Sergeant de bewaringe van de Poorte/met expres bevell/dat hy/noch niemant van al de Soldaten van daer gaen en souden/ ten ware met kennisse van den Overstē Ysselsteyn. Stracx liepen eenige van dese Soldaten nae boven toe/ om te beletten/ dat het schof van de Poorte niet en soude neder-gelaten werden/vindende den Poortier/die een oudt Man was/ daer mede besich/so sloegē sy hem doot/gelijc sy meynde/maer seer gequetst zijnde/is hy in eenen hoeck gecropen/daer hy stillekens bleef liggē bloedende. Daer zijn terstont met den Grave van Hohenlo by de twee duysent van der Staten volc/so Ruyteren als Voetgangers in in de Stadt gevallen/doch in groote disordre/die victorie, victorie roepende/aen het roovē vielen/

[p. 496]

[1585.] ende haer verspreydden in de naeste straten/ cleene of geene tegen-weere vindende. 'sDaechs te voorē warender in de Stadt ghecomen ontrent veertich Lanciers/ende ontrent twintich Voet-knechten/convoyerende eenich goet tot binnen den Bos. Dese waren veerdich om wederom uyt de Stadt te treckē: Maer hoorende den alarm, so hebben sy haer tot vechten ghestelt/schietende op des Graven van Hohenloh Ruyteren. Hier by vervoechden haer stracx eenighe cloecke Borgers met haer gheweer. Der Staten volck dese Ruyteren so veerdich te Peerde siende/so meynden sy/ datse verraden waren/ want men hadde haer voor seker gheseyt/datter gheen garnisoen binnen en was: Ooc so meynden sy/dat die Ruyteren ende Soldaten veel stercker in getal waren/dan sy waren. Jmmers so haest als haerder eenige los schotē/ so deynsden der Staten Ruyteren stracx/met groote disordre/ende sy jaechden hare mit-ghesellen/die aen quamen trecken/ een groote verbaestheyt aen / so dat stracx al de Ruyteren en Soldaten/sonder reden of oorsake/verschrict zijnde/haer op de vlucht begaven. De Sergeant van Cleerhagen/die tot bewaringhe der Duchter-poorte gelaten was/siende datter sulc een menichte van volc binnen was ghetrocken/ meynde dat voor seker de Stadt vermeestert was/derhalvē verliet hy met sijn volck de Wacht aen de Poorte/ende viel mede aen het plonderen/ d'welck dien ouden ghequetsten Poortier merckende / ende siende dat der Stadts vyanden begosten te vluchten/soo is hy op handen op voeten soo wijdt gecropen/dat hy het schoflos maecte en̄ vallen liet/waer van nochtans eenen balck open bleef/ende eenen anderen balc of schof-pijl viel op een Peert. De Borghers in't eerste niet anders wetende/dan dat de Stadt verloren was/die vluchteden al haer beste/ en̄ vele sprongen aen d'ander sijde van de Stadt over den [1585.] wal en muyren; Maer die noch binnen waren/siende dat haren vyant op de vlucht was/so hebben sy moet gegrepen/ende sy zijn cloeckelijck op de selfde aenghevallen/also dat elck begon te sien om een goet heen comen/d'een wierp het geweer van sich/ende croop hier of daer in eenen hoeck/andere/de Poorte daer sy ingecomen waren/toe-vindende/ ende van de Borghers dapper aengeclampt zijnde/sprongen over de muyren en vesten/so wel de Ruyteren/als de Voet-knechten/ meynende door de Stadts-gracht te swemmen/maer sy verdroncken meesten-deels: Wel drie hondert werdender doot geslagen ende geschoten/vele werdender gevanghen. Cleerhaghen meynde eerst dat de Grave van Hohenloh selfs de Poorte hadde sluyten laten/om de disordre voor te comen/ maer haest vernemende watter te doene was/ ende siende datmen het volck niet en conde aen het staen crijgen/so heeft hy oock de vlucht genomen/hy sprongh van den Cruys-toorn int water/ende door hulpe van een Schots Soldaet is hy ontcomen: Gelijck oock Iustinus van Nassau, tegenwoordelijck Gouverneur van Breda/het leven daer van ghebracht heeft. Onder andere die aen der Staten sijde doodt bleven/ was mede Ferdinand Truxis, des Ceur-Vorstes van Ceulen Heer-broeder. Van de Borghers blevender ontrent vijftich doodt / maer daer waren veel ghequetste/ welcker eenighe nae der handt storven. De Sergeant van Cleerhagen/dien de Poorte bevolen was gheweest/ ontquamt noch/ jae hy brochter een Vaendel mede uyt/ dat hy den Borgeren vechtender handt ontnomen hadde: Maer hy werdt stracx van Hohenloh ghevanckelijck genomen/ ende hy werdt by ordeel van den Crijchs-raedt op-ghehanghen.

Men sal niet Heerinck roepen voor dat hy ghevanghen is.
Sectare praedam, destrues victoriam.

[p. 497]

(171)

BOSCODUCI nonfausta COMES quae gessit HOHENLO,

Narrabunt CIVES superati, qui superarunt

Et Comitem - et Socios, praedam nullo ordine opimā

Captantes, verum qod amat Victoria Curam.