Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 471]

Die van Antwerpen setten hare Stadt rondtom in't water: Ende daer worden soo van Parma, als van die van Antwerpen veel Schansen hier en daer ghemaeckt/ Anno 1584.

[1584.] DE Prince van Parma meester zijnde schier van geheel Vlaenderen/ende van veele Steden in Brabant/ soo heeft hy voor-ghenomen de Stadt van Antwerpen te water/ ende te lande te belegheren; Maer alsoo hem ghenoechsaem bekent was/de groote macht deser Stadt/ het wijse beleyt der Heeren en Overicheden/ ende de cloeckmoedicheyt van veel duysenden Borgeren daer binnen; Als ooc wel vermoedende/dat de benaebuyrde Provincien de selfde groote assistentie ende bystandt doen soude: Op dat hy de eere ende reputatie die hy nu eenige jaren lanck behaelt hadde / hier niet quetsen of verliesen en sonde: Soo heeft hy sijn stuck seer wijsselijck ende voorsichtichlijck beleyt/van verre beginnende dese Stadt alle passagien ende toe-voer van victualie ende amonitie af te snijden ende te benemen/soo veel hem moghelijck was/ want dusdanich een machtighe ende volck-rijcke Stadt met ghewelt aen te tasten/wist hy wel dat niet gheschieden en conde / dan met verlies van veel duysenden van Menschen/ (die hy niet en hadde / hy en is voor Antwerpen niet boven acht duysent Man sterck gheweest) ende dan noch eyndelijck met perijckel van af te trecken onverrichter sake.

Door de ongetrouwicheyt van den Balliu van het Landt van Waes / is Parma ghelevert ende gheopent Anno 1583. den xxiiii. Octobris het Casteel van Rypelmonde/ boven Antwerpen op de Schelde gheleghen. Die van Antwerpen hebben het stracx wederderom belegert ende beschoten / maer bevindende dat het te vergheefs was/soo hebben sy/soo behendelijck ende profijtelijck als sy conden/ de dijcken door-ghesteken/ alsoo dat het ter Borght/ te Calloo/ ende daer ontrent al overvloeyde. Sy maeckten oock ter [1584.] Borght een Schanse / ende sy sterckten het Veer in Vlaenderen teghen over Antwerpen gheleghen. Tot betalinghe deser wercken / isser by den breeden Raedt gheconsenteert drie hondert duysent guldens te lichten/ by middel van den hondertsten penninck. Maer Parma heeft terstont een conter-schanse ter Borght by Antwerpen op de Riviere maken laten: Waeromme die van Antwerpen den dijck te Hoboken/recht teghen over ter Borght gheleghen / doorstaken/ende lieten het water in't landt comen / breesende dat Parma oock op den Brabantschen cant soude comen Schansen. Die van Brabant hebben oock in een wel gheleghene plaetse/ den Doel ghenoemt/ ende tot Saftinghe/ op de Schelde ghelegen/Schansen ghemaeckt. Parma heeft met ses hondert Pioniers een Gracht in corter tijdt ghegraven/van Steken tot Calloo/wel vier mijlen weechs/langhst de welcke hy met Schuyten/ van Gent af/ allerhande victualie ende ghereetschap van oorloghe in sijnen Legher conde crijghen: Hy selfs/ met een groot deel van sijn Legher / ginck te Beveren ligghen/ een schoon Dorp in Vlaenderen / twee mijlen van Antwerpen/ende te Melsen/ een Dorp daer by / ende hy dede uyt Gent/ ende uyt andere plaetsen veel grof Geschuts te Beveren brengen/ als oock seer grooten voor-raedt van victualie. Parma heeft noch een Legher ghehadt op de Brabantsche sijde te Staebroeck/ onder den Grave van Mansvelt/ van waer eenen dijck liep nae een huys ende dijck daer by gheleghen/ ghenoemt den Couwesteynschen dijck / loopende nae de Schelde/ ende wordt ghehecht aen den grooten Dijck van de Schelde / hier hadde Montdragon een stercke Schanse

[p. 472]

[1584.] ghemaeckt; Noch maeckte de Prince van Parma op den Couwesteynschen dijck nae de Riviere aen/ vier gheweldighe Schansen/ ende tusschen dese Schansen liet hy den dijck lancx henen met pijlen/palen/staken/ ende loop-schansen wel vast en sterck maken/ wel een halve mijle in de lenghde: Want overmits het landt van Beerendrecht tot Staebroeck seer leeghe was/ ende dat / behalven de Prochien van Wilmerdonck ende Orderen/ al het Landt tot Antwerpen toe gheheel onder-water lach / soo vreesde Parma, dat die van Zeelandt van't Fort van Lillo af/over het verdronckenlandt / tot Antwerpen toe varen souden/ onder het faveur haerder Schansen / d'welck desen bepaelden dijck / van Couwesteyn / dwers over het verdroncken landt loopende / belette. Op de sijde van Vlaenderen hadden die van Zeelandt tot Saeftinghen oock eenen dijck door-ghesteken/behalven noch andere binnen-landtsche dijcken/soo dat het daer om her oock al onder 't wat er lach/van Hulst af tot Beveren ende ter Borght toe/behalven den Doel / ende [1584.] een weynich hooghe landt te Calloo / van waer oock eenen binnen-landtschen dijck was tot Beveren toe. Dit quam Parma seer wel te passe/want over het verdroncken landt / d'welck midts het door-steken der dijcken over-vloeyde/heeft hy xxii. Pleytē van Dendermonde/ door het gat van den dijck by der Borght/ binnen het landt ghebrocht/d'welck hem andersins te doene onmoghelijck ware gheweest: Doch Parma en heeft sijn Schepen niet door-ghebracht sonder slach of stoot/ maer hy werdt van die van Antwerpen bespronghen ende seer beschadicht: Doch die van Antwerpen moesten eyndelijck wijcken/ nae dat Pieter de Backer een seer cloeck Capiteyn van hare Galeye/ doodt ghebleven was. Om te beletten dat dit voortaen niet meer geschieden en soude/deden die van Antwerpen/door den Heere van Tiligny een Schanse legghen op het gat van der Borght/ nae sijnen naem Tiligny ghenoemt.

Als het calf verdroncken is, soo vultmen de putt.

[p. 473]

(163)

Et jam jamq_Ʒ magis dulces coepere BRABANTI
Deficere, agge^ribus ruptiss immittere campis
Oceanum, Princeps quoque propugnacula PARMAE,
Fixit, ut assiduis premat obsidionibus Urbem.