Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 468]

Beschrijvinghe der Stadt van Antvverpen, ende hare treffelijckheyt/eer sy van Parma inghenomen werdt/ Anno 1585.

[1585.] ICk hebbe in Anno 1576. verscheydene dinghen verhaelt/ uyt de welcke ghenoechsaem af te nemen is / wat een schoone/ rijcke/ stercke / ende machtighe Stadt / dat Antwerpen al voor vele jaren gheweest is/maer even wel eer ick come tot beschrijvinghe van de belegeringhe ende over-heeringhe der selfder door den Prince van Parma, en can ick niet nae-laten hier wederom/doch cortelijck/te verhalen eenighe der treffelijckheden deser Stadt/ eer Parma die vermeestert heeft/ op dat een yeder hier uyt moge verstaen/ dat de Coninck ende Parma groote oorsake ghehadt hebben/so veel costen en moeyte aen te wenden tot veroveringhe deser Stadt.

Antwerpen heeft al over drie hondert jaren begonnen een Coop-stadt te zijn / natura loci daer toeseer welende bequamelijck gheleghen zijnde/op de Schelde/d'welck een Riviere is/haren oorspronck nemende in Vranckerijc in het Landt van Vermandoys, niet verre van Chastelett, ende loopt van buyten in de lenghde ter rechter sijde aen dese Stadt/ende tusschen Sluys ende het Eylandt van Walcheren valt sy in de Zee/ ontfanghende ebbe en vloed uyt de Zee. Anno 1314. is dese Stadt vergroot/ ende zijn alsdan ghemaeckt de oude S. Jooris/ ende de Kipdorp-poorte. Anno 1324. quamen binnen Antwerpen vijf groote Galeassen uyt Jtalien/ seer rijckelijck gheladen met Specrijen ende Sijden: De Coop-lieden bevonden haer in dese reyse soo wel/dat sy dien handel met sulcke waeren in groote menichte drijvende bleven wel hondert jaren lanck / ende daer door is den vreemden Coop-man aenghelocket om aldaer te comen woonen; Brugghe in Vlaenderen allenskens afnemende. Dat Antwerpen al voor lanck een fraeye Stadt geweest zy/blijckt daer aen/dat Anno 1338. de Coninck van Enghelandt Eduardus III. met de Coninginne [1585.] Philippa, dochter van Henegouwe/ aldaer eenen tijdt lanck haer Hof ghehouden hebben/ ende de Coninginne baerde aldaer eenen Sone / ghenoemt Lionel. Dese Stadt heeft van dier tijdt af van jaer tot jaer soo seere ghewassen ende toe-ghenomen/ dat sy met der tijdt gheworden is de treffelijckste Coop-Stadt van Europa. Men vindt aengheteeckent op de Vischcoopers camer in hare memorialen/

darter op eenen dach binnen Antvverpen aenghecomen zijn ter Visch-marckt te vercoopen, vijf en seventich duysent versch-ghevanghene Schelvisschen, al levende, van verscheydene plaetsen met Water-schepen uyt der Zee daer ghebrocht, die vvel alle gaer in deser Stadt niet en zijn gheconsumeert, maer zijn aldaer den selven dach vercocht ende verhandelt: Behalven allerley andere Zee-visch, ende verschvvater-visch, in grooten over-vloedt.

De Coop-lieden ende in-woonders deser Stadt plechten haren handel schier door de gantsche Weerelt te drijven / als in Polen/Moscovien / Turckien/ Asien / Africa: Jn Oostende West-Jndijen/ ende soo voort op alle Landen en Havenen. Scribanus Orig. Antwerp. c. 8. een calculatie ofte over-slach makende van de goederen die 't Antwerpen/ als die Stadt in haren fleur was/ zijn vercocht ende verhandelt gheworden / schrijfter aldus van:

Ick hadde in mijn Antvverpen gheseyt, datter vvel vijftich mi-

[p. 469]

(162)

1.	Catten berch.
2.	De Slijck Poorte.
3.	tpest huijs.
4.	De roij Poort
5.	De kipdorp Poorte.
6.	huyuetters toren.
7.	blawen toren.
8.	Akleij hof
9.	S. Iorris Poort
10.	De Bagyne Poort
11.	Croonenborch Poort
12.	S. michiels.
13.	Ons lieue vrouwẽkerck
14.	Die nieu borse.

Waer een * staet hier bouen daer met is beteekent hoe verre die Franchoijsen in de stat waren

[p. 470]

[1585.] lioenen gouts alle jaer in de coopinghe ende vercoopinghe van allerley vvaeren, in dese Stadt pleghen verhantiert te vvorden: Ick verbetere dat, vvant ick door naeuvver ondersoeck bevinde, datter yeder jaer vvel vijfhondert milioenen silvers, dat is, hondert drie en dertich milioenen gouts, ende daer over, in de coopinghe ende vercoopinghe van allerley goederen, zijn uyt-ghegheven gheweest: Ende dit alles buyten het Wissel-gelt, d'vvelck een onuytsprekelijcke somme gelts bedroech.

Antwerpen is met het Casteel in't ronde wijdt vijf duysent / ses hondert/ vijf en dertich passen/ elcken pas van twee treden: d'welck groot is 4634. passen. Soo dat Antwerpen niet veel cleynder enis in den omme-loop/ als Ceulen/die groot is in haren ommeloop/5998. passen/van twee treden: Maer sy en is [1585.] nergens nae so wel betimmert als Antwerpen/want daer wassen binnen de muyren der Stadt Ceulen alle jaer onghevaerlijck wel hondert toe-lasten ofte voeder wijns.

Het is voor-waer seer wonderlijck ende lustich geweest/ op eenen ooghen-blick tijdts te aenschouwen de groote wijdde der schooner Riviere/ die voor by dese Stadt is vlietende: Jtem te sien gaen ende comen de Schepen van alle Natien en Landen/met allerley coopmanschap rijckelijck gheladen: Daer is alle daghe wat nieus te hooren ende te sien gheweest: Ende om te besluyten / Antwerpen is een van de grootste Steden van Neder-landt/een van de sterckste van Europa: Sy is gheweest de rijckste/ende dorst ick het segghen/de hoovaerdichste Stadt van Nederlandt/ eer de Spaenjaerden met haren aen-hanck de selfde schier tot verderf ende neeringh-loosicheyt ghebracht hebben: En̄ daer is als-noch cleyne apparentie van beterschap / zijnde Casteelen/garnisoenen/ende dwanc in de Religie/vpanden van den Coop-handel.

FVIMVS TROES.