Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Executie binnen Delft ghedaen over den Moordenaer des Princen van Oranien/den XIIII. Iulij, 1584.

[1584.] DE Moordenaer den Princen dus verraderlijc door-schooten hebbende /meynde te ontcomen langhst de achter-plaetse/ ende hy was de stallinge voor by/streckende aen der Stadts vesten / meynende in de Stadts-grachten te springhen/ die vol waters waren: Jn het loopen heeft hy het andere Sijnckroer laten vallen: Hy hadde by hem twee blasen/ die wat opgheblasen waren/ met een pijpken om de selfde voorts op te blasen/ende alsoo daer mede over de Stadts-grachten te swemmen: Maer eer hy soo verre conde comen/werdt hy [1584.] achter-haelt/ ende van twee van des Princen Dienaers (daer stracx meer volcx by quam) aenghetast ende ghevanghen ghenomen. De Moordenaer was seer verschrickt doe hy aenghetast werdt/maer siende datmen hem niet stracx doodt en sloech/ soo maeckte hy den onversaechden/roepende dat hy niet ghedaen en hadde/ dan dat de Coninck sijnen meester hem te doene bevolen hadde. Hy werdt ghebracht in de camer van de Concergherije/ alwaer eenighe van den

[p. 452]

[1584.] Magistraet quamen/om desen schelm te examineren. Hy heyschte pampier/ penn' en inckt / belovende dat hy de gheheele waerheyt soude openbaren/ d'welck hy nochtans niet en dede/maer hy menghde veel leugenen onder sommighe saken die warachtich waren/ ghelijck daer nae ghebleken ende bevonden is: Hy beleet/dat hy ses jaren lanck den wille ghehadt hadde den Prince te vermoorden / daer toe hy insonderheyt ghesterckt was gheworden door de proscriptie ofte Ban dien de Coninck van Hispanien hadde laten publiceren. Jn Martio Anno 1584. hadde hy binnen Trier eenen Jesuyt in biechte verclaert al sijn voornemen/die hem daer in ghesterckt ende gestijft heeft/ hem belovende /dat hy soude ghestelt worden in 'tgetal der Martelaren / soo hy in de daedt storve. Hy hadde noch drie anderen Jesuyten sijn voornemen geopenbaert/ als oock eenen Minder-broeder binnen Doornijck/die hem den seghen hadde ghegeven/ende belooft/ dat hy Godt voor hem bidden woude. Hy bekende oock/ dat hy den Prince van Parma sijnen aenslach ontdeckt hadde/die door eenen Raedts-Heer hem aen-seyde/dat hy de sake prees/ ende dat hy den Coninck eenen seer grooten dienst daer mede soude doen/ende dat hy het stuck volbracht hebbende/voor seker ontfanghen soude den loon in de proscriptie belooft/ namelijck vijf en twintich duysent Ducaten/ ende gheadelt te worden. Desen schelm was so wijdt van berou of leet-wesen/ dat hy seyde: Indien ick nu noch twee duysent mylen weechs van hier ware, so woude ick stracx hier comen om den Prince te dooden. Hy bekende wel dat hy somtijdts becommert ende twijfelachtich was gheweest / of hy dit/ ende hoe hy dit stuck soude in het werck stellen/ insonderheyt siende/ dat het hem niet moghelijck en was te ontcomen: Maer dien dach als hy het dede /was hy gheheel geresolveert gheen perijckel te ontsien/al ware oock de Prince omcingelt geweest van vijftich duysent Mannen. Jae noch des derden daechs/nae dat hy was [1584.] ghepijnicht gheweest/sprack desen schelm/ dat het hem niet leet en was, maer so het noch te doene ware, dat hy't niet laten en soude te doen, al soude het hem costen duysent lijven. Dus can de Duyvel door de Jesuyten sijne boose instrumenten/ der booser Menschen sinnen betooveren ende verblinden. De schriftelijcke bekentenissen /oock de ghewillighe ende pijnlijcke/gehoort ende ghesien zijnde/ so hebben de Heeren van de Hooghe ende Provinciale Raden/ beneffens de Ghecommitteerde van den Gherichte der Stadt Delft/ den xiiii. Iulij, vonnisse teghen den Moordenaer uytgesproken: Jnhoudende in effect/ dat hy binnen de Stadt Delft soude gheleyt worden op het schavot voor het Stadt-huys opghericht/ alwaer eerst sijn handt/daer hy het verradersche moordadige feyt mede bedreven hadde / met een gloeyende toe-sluytende yser gheschroeyt ende afgebrandt soude worden/ende daer nae met gloeyende tangen tot ses reysen/op verscheyden plaetsen/ soo aen armen/beenen/ als aen andere plaetsen daer het vleys dickst was/het vleys uytghebrandt ende afgheknepen soude worden: ende dat hy daer nae levendich aen vier quartieren soude ghehouwen worden/beginnende van onder; Ende dat ten lesten sijnen buyck op-ghesneden/ sijn herte uytghenomen/ende in sijn aensichte gheworpen/ende daer nae sijn hooft afgehouwen soude worden: Ende dat de vier quartieren op vier bolle-wercken ghehanghen/ende sijn hooft op den School-toorn/achter het Hof des Heeren Princes/ op eenen staeck soude ghestelt worden/ verclarende daer by al sijne goederen geconfisqueert. Des selfden daechs als dese sententie is gheprononcieert/ is sy oock gheexecuteert. Des daechs te vooren werdt hem de wete gedaen van sijn vonnisse/ om hem te bereyden 'sanderen-dacchs te sterven. Jn't eerste was hy verschrickt ende verbaest/ ende beclaeghde dat hy dit gedaen hadde op hope van

[p. 453]

(157)

Interijt PRINCEPS, restabat paena GERARTO

Patrati sceleris, vivo cui membra scelesto

Delaniata foro Delfis, praecordia tortor,

Disrumpens, fronti obiecit cor persceleratum.

[p. 454]

[1584.] rijcke te worden. Doch stracx daer nae nam hy een stout resoluyt ghemoed; hem selven wijs makende/ dat hy den Hemel hier mede verdient hadde; Hy sprac plat uyt, dat hy met dit feyt niet misdaen en hadde, ende dorst segghen/ dat hy nae den Hemel trock, om voor de Menschen te bidden, ende haren Advocaet by Godt te zijn: Elcke reyse weder-haelde hy/ende sprack/so hy dit niet ghedaen en hadde, dat hy het noch doen soude, zijnde het ampt van een goet onder-saet, te doen dat zijn Overicheyt hem beveelt &c. Ja doe hy uyt de pijn-camer quam/staende voor de Heeren/soo trock hy sijn wambays voor open/ ende toonende haer de striemen van de roeden op sijn borst/ sprack hy van hem selven/ghelijck eertijdts Pilatus van Christo, Ecce homo. Als de sententie aen hem is in't werck ghestelt/ soo heeft hy wonderlijcke patientie ghetoont / door noodt-dwinghende ghedult glorie soeckende/selfs doe stijn handt afghebrandt/ ende sijn vleys afghenepeu [1584.] wierdt/ en maeckte hy gheen groot ghetier noch misbaer / maer bedwanck hem selven/ tot groote verwonderinghe van alle de om-standers. Hy en wilde gheen Predicanten eenich ghehoor gheven / maer verachtte ende bespotte al hare ghetrouwe vermaninghen. Jn verscheydene Steden daer de Gheestelijckheyt vieren ende triumpheren wouden van weghen de doodt des Princen / en heeft het volck sulcx niet willen toe-laten: Binnen 'sHertoghen-bos de Geestelijckheyt niet durvende opentlijck vieren/vergaderde in de Dom-kercke / ende heeft aldaer met opene kelen ghesonghen Te Deum laudamus. Des avondts daer nae isser een schreckelijck onweder van donderen en blixemen opghestaen/daer door Thoren der Dom-kercke verbrandt is/sonder eenich huys in der Stadt te beschadighen.

Mirabilis est Deus in operibus suis.