Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 432]

Uan de belegheringhen ende inneminghen van Eyndoven, insonderheyt van de laetste/Anno 1583. den XXIII. Aprilis.

[1583.] EYndoven is een fraey Stedeken in Branbant gheleghen / op de vloed Dommel/vier mijlen van 'sHertogen-Bos/het is d'eerste Stadt in Kempen/toebehoorende den Grave van Buyren. Dese Stadt heeft so vele gheleden geduyrende de Neder-landtsche oorloghen/door dien sy tot vier verscheydene reysen/dan van d'een/dan van d'ander/in min dan twee jaren tijdts/is beleghert ende ingenomen. Eerst Anno 1581. als den aenslach op den Bos ghefallieert was/ want alsdan hebben der Staten Crijchs-liedente rugge treckende gevangen gecregen eenen Soldaet uyt het garnisoen van Eyndoven/door wiens aen-leydinghe sy de Stadt (in de welcke drie Vaendelen Soldaten/ ende een Bende Jtaliaensche Ruyteren lagen) op het onversienste ingenomen hebben/den ix. Augusti, den meesten deelder Jtaliaensche Ruyteren tegen-weere doende/bleven doodt. Sy cregen binnen de Stadt gevanckelijck den Capiteyn van 'tCasteel/ den welcken sy dreychden te dooden/ ten ware dat hy haer holpe het Casteel vermeesterē; Hier door/ende met de fortse die sy toonden/hebben sy die van 'tCasteel gedwongen haer over te geven. Maer so haest als Iohan Iunius Ridder, ende Borgemeester van Antwerpen, die de Beleyder van desen aenval was/ met der Staten volck vertrocken was/so is de Heere Haultepenne met den Grave van Mansvelt voor Endoven ghecomen/ende sy hebben het met schieten/ ende ander Crijchs-gewelt/bedwonghen ende ingecregen/ in't beginsel van Septembri, zijnde niet ghenoech van alles versien. Den sevenden Ianuarij Anno 1583. soo heeft Duc d'Alenson door den Heere van Bonnivet dit Stedeken wederom ingecregen: Aldus/daer was eenen Soldaet/ghenoemt Heyngen de Schermer, die den aenslach gepractiseert ende aengegeven heeft: Dese is oock d'eerste gheweest die by nachte de muyren deser [1583.] Stadt heeft beclommen/ende zijnde van sijne mit-gesellen (Bonnivet op alles goede ordre gevende) wel gevolcht/soo zijn sy meester daer van gheworden. Daer lagen binnen ontrent vijftich Albanoysche Ruyteren/ die meest al doodt of geslagen werden/haer cloeckelijc weerende. De reste van 'tgarnisoen vluchten op het Casteel/ d'welck sy by apoinctement over-gaven in handen van Meester de Bonnivet. Door dit innemen van Eyndoven verschrickte Graef Carel van Mansvelt/ende andere Spaensche Overste so seer/datse de Meyerije van den Bos/ende 'tLandt van Kempen/ daer sy lange gelegen hadden/verlieten/ende na Lutzentborg ende Naementoe trocken. Jae die van den Bos/nulange neeringh-loos geseten hebbende / ende qualijck eenigen toe-voer connende crijghen/dan met groote convoyen/begosten te murmureren/ende souden wel lichtelijck haer aen der Staten sijde gegeven hebben. Maer soo haest als Duc d'Alenson t'Antwerpen ende elders die grove foute begaen hadde/ daer door al der Staten Landen en luyden in verbaestheyt ende groote disordre quamen: Soo heeft Parma Eyndoven doen belegeren door den jonghen Grave Carel van Mansvelt. Daer waeren binnen de Heere van Bonnivet, als Gouverneur/met acht hondert Soldaten/so Francoysen/als Schotten: Oock was binnen de Fransche Colonel Focquerolles, ende de Heere d'Aleyn, die haer alle gaer getrouwelijck ende vromelijck ghequeten hebben in het stercken ende bewaren deser Stadt/hopende vastelijck dat sy ontsett souden worden/gelijck oock de Prince met de Staten groote prepacaten daer toe maeckten/ende haer des te meer spoedden om haer met Duc d'Alenson wederom te vereenighen. Al het Crijchs-volck/soo Francoysen/

[p. 433]

(149)
Beslegeringhe der Stadt Eijndhouen sose vande Malcontens belegert is geweest onder Graeff Carolus van Mansuelt binnen lach M^r Boniuet na dien hij met sijn volc so francoijsen en schotten meer dan drij maenden cloecke lijck tegen gehouden hebben peerden catten en honden gegeten hebben die stat ouer gegeuen op conditie wt te trecken met de volle wapen ende bagasie soot geschiet is den 23. april. 1583 stijlo nouo.

[p. 434]

[1583.] Switsers/Engelsche/Schotten/als oock hooch ende neder Duytsche vergaderden ontrent Antwerpen/ onder het beleyt van den Mareschalck de Biron, ende trocken nae het Casteel te Versele/ by Liere in Brabant gheleghen/d'welck sy met het Canon beschieten moesten/eer sy het conden incrijgen/d'welc by accoort gheschiedde: Capiteyn Wensel/die daer op commandeerde gevanghen blijvende/met de Officiers/ende de Soldaten afgaende alleen met rapier en ponjaert.

Voor dit huys is doodt gebleven de Fransche Colonel de Heere de la Garde, Overste van 'tGheschutt, van een stuck d'welck borst. Desen Colonel wierdt seer beclaecht/hy hadde de Staten ende Landen veel goede diensten gedaen in Hollandt ende in Zeelandt/ten tijde van Duc d'Alve ende andere Gouverneurs/ ende hy is ghetrouwe ghebleven in den dienst der Landen tot sijne doodt toe. Hy is seer eerlijck ende statelijck op sijn Crijchs-mans begraven binnen Antwerpen in S. Joris Capelle. Hy is gheweest een van de cloeckste/wijste/voorsichtichste/ende matichste Capiteyns die in de Nederlandtsche crijghen sijn gebruyckt gheweest/ hy hadde wel ghestudeert/ ende verstont het stuck van de politie so wel/als hy den crijch dede. Hy was in soo menigen aenslach/schermutsinge/ende belegeringe [1583.] gheweest ende ontcomen/om voor dit huys doodt te blijven van ons eyghen Gheschut/ daer hy meester van was. Aldus vint de doodt elcken Mensche op sijn plaetse en tijdt.

Nae dat de Heere van Bonnivet drie maenden lanck was beleghert gheweest/so wasser in de Stadt groot ghebreck van alles/soo datmender Peerden/Honden en Catten gheten heeft/ oock en wasser gheen bussepulver meer. Parma meester van 'tvelt zijnde / heeft alle de weghen ende toeganghen tot de Stadt soo besett ende bewaert/dat het Biron onmogelijck was de belegherde te ontsetten: D'welck Bonnivet siende ende merckende / soo heeft hy heymelijck eenen Soldaet uytghesonden/ om te laten weten sijnen uytersten noodt / ende te boodtschappen/ indien men hem in acht daghen tijdts niet en ontsette/dat hy soude moeten de Stadt over gheven/ ghelijck hy oock ghedaen heeft/siende datter gheen ontsett en quam. Hy ende alle de Crijchs-lieden zijnder uytghetrocken met hare bagagie / gheweer / ende het Vaendel voor den windt vlieghende/ op den xxiii. Aprilis, Anno 1583.

Quod cito fit, cito perit.