Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 386]

Uoorder verhael van sulckes als binnen Antwerpen gheschiedt is/nae dat Duc d'Alenson daer binnen ghecomen was.

[1582.] DEs Donder-daechs/wesende den xxii. Februarij, is den Hertoghe ghecomen op het Stadt-huys/ voor het welcke een schoone groote stellagie ghemaeckt was/ fraey gheschildert ende verciert / alwaer hy der Stadt van Antwerpen in het besonder eedt ghedaen heeft / nae behoorlijcke aensprake/ uytlegginghe / ende solemniteyten/in handen van den Borgemeester Heer Philips van Schoonhoven. Daer nae werdt by den Pencionaris ghelesen den Eedt/ die de Magistraet ende het volck moeste doen/die oock terstont ghedaen werdt/ de Amptman sprack den selfden voor/ ende de Overicheyt / midtsgaders het volck/sprack dien nae/met opgherechte vingheren. Dit ghedaen zijnde/werter wederom gelt in den grabbel gheworpen / de Trompetten ende Schalmeyen lustich gheblasen. Dit alles gedaen zijnde/wert op het Stadt-huys sijne Hoochheyt/mitsgaders al den Franschen ende Enghelschen Adel/een seer heerlijck ende costelijck Bancquett ghedaen. Des anderen daechs zijn de Enghelsche Heeren vertrocken / heerlijck haren af-scheyt nemende/ ende de Landen van weghen de Coninginne alle gunste ende faveur aenbiedende.

By den Prince werden den nieuwen Hertoge ghepresenteert de Gedeputeerde van de Consistorien der Ghereformeerde Kercken/ die hem ende de Landen hebben gecongratuleert van sijn blijde incomste / hem biddende haer te willen nemen onder sijn bescherminghe / verhopende dat de Landen onder sijne regieringhe souden genieten het selfde gheluck/dat sy eertijts ghenooten hadden van den Hertoghe van Borgongien/gesproten uyt den huyse van Vranckerijck/verhalende des selfden deuchden / die sy hem baden te willen volghen: Hem oock voor ooghen houdende sijnen Groot-Vader den Coninck Francoys/ eenen [1582.] lief-hebber ende promoteur aller Gheleerder Mannen: Sy van hare sijde beloofden hem alle ghetrouwicheyt ende onderdanicheyt nae haer vermoghen: Sy wenschten hem alle gelucksalicheyt aen der siele/ ende aen den lichame/ Godt biddende/hem te maken soo vroom als David, soo wijs als Salomon, ende soo yverich voor de eere Godes / als Ezechias gheweest was / &c.

Waer op de Hertoghe antwoorde/dat hy seer blijde was / te sien soodanighe eendracht des volcx / dat hy soo hoopte te regieren/ dat sy in hare hope niet en souden bedroghen wesen/ dat hy de voet-stappen sijner treffelijcker voor-ouderen woude volghen: Haer voorder bedanckende voor hare goet-herticheyt/seyde /dat hy haer in sijne bescherminghe aennam/haer vermanende / jae biddende / dat sy in hare professie stantvastelijck volherden souden: Daer by belovende/dat hy de Gheleerde soude voorstaen ende in eeren houden.

De Rooms-Catholijcke hebben haer oock by den nieuwen Hertoghe vervoecht/ ende versocht opentlijcke exercitie harer Religie / want acht maenden te vooren de selfde binnen Antwerpen by authoriteyt der Overicheyt gheschorst was/haer alleenelijck toeghelaten zijnde het Doopen /Trouwen/ Siecken-besoecken/ende Dooden-begraven/sonder ceremonien. De Hertoge/die selfs professie van de Roomsche Religie dede / en conde haer dit niet wel weygheren / hy heeft/met verwillinge der Overicheyt/en̄ aller Leden der Stadt/de voorschrevene schorsinge afgedaen/ende men heeft den Rooms-Catholijcken geconsenteert ter Misse te gaen/doch alleen in de Kercke van S. Michiel, daer sijne Hoocheyt daghelijcx Misse liet doen. Dese

[p. 387]

(133)

Jlluxit festiva dies quâ turba Brabantum

Spectat ALENCONIUM comitem periuria multa

Falsaq_Ʒ jurantem quisquis Saturnia sperat

Secula, sed latuit dolus illo in pectore GALLI.

[p. 388]

[1582.] toelatinghe is den xv. Martij Anno 1582. opentlijck/by last des Magistraets/afghecondicht / doch met dese conditie/dat alle de Borgheren ende inghesetene/die daer begeerden te gaen/souden gehouden wesen eerst den Coninck van Hispanien ende sijne aenhangers af te sweeren/ende eedt te doen aen sijne Hoocheyt/ende aen de Stadt/in handen van de Commissarisen daer toe te verordineren/ ende dat voor ende aleer sy in de selfde Kercke souden moghen gaen/ op sekere penen daer op verordineert. Daer worde by verclaert/dat dit dien alleen toegelaten wert/die de drie laetst-voorledene jaren binnen Antwerpen ghewoont hadden/ niet dien/ die nae deser tijdt souden moghen in deser Stadt comen woonen. Vele Catholijcke lieten liever nae de Misse te hooren/ dan dat sy desen eedt doen woudē/so datter schier niet dan Vrouwen en gingen. Doch by publicatie den 11. Aprilis gheschiedt/ is even wel den Papisten bevolen den Hertoge te comen eedt doen voor Commissarisen/in S. Michiels Kercke/op de verbeurte van twee hondert Keysers guld. tot behoef van den armen. Maer bevonden zijnde/dat oock andere/behalven de Catholijcke/met die huldinghe ende aenneminghe van Duc d'Alenson niet wel te vreden en waren/so isser den xiii. Iulij by openbare publicatie/generalijck allen in-ghesetenen gheboden/elck onder sijnen Capiteyn/den voorgemelden eedt te doen binnen drie daghen/op den Ban.

Sonder twijfel onse naecomelingen sullen haer verwonderen/ dat dese schoone ende eerlijcke Landen/ Duc d'Alenson tot haren Souvereyn ende Over-heere hebben aenghenomen. Ten is nochtans niet lichtveerdichlijck toegegaen/maer met groote swaricheyt van beyder sijdts Religions-verwanten: Beyde wisten ende verstonden sy wel/wat perijckel datter is in het kiesen ende veranderen van Prins/ende in het invoeren van een vreemde Natije. De Rooms-Catholijcke wouden veel liever met den Coninc van Hispanien [1582.] haer wederom versoent hebben/ tot wiens afsweeringhe sy seer swaerlijck/ als stracx verhaelt is/ conden ghebracht worden: Aen d'ander sijde en was Duc d'Alenson die van de Gereformeerde Religie niet aenghenaem/om dat sijn Moeder ende Broeders die van de Religie in Vranckerijck so leelijck mishandelt/ ende so dickwils met list ende ontrouwe bedrogen ende beschadicht hadden. De Predicanten warender insonderheyt seer teghen/ leerende ende predikende/ dat het den gheenen die belijdenisse deden van de ware Religie/ niet en betaemde hulpe te soecken by de vyanden der selfder. Maer den staet der Geunieerde Neder-landtsche Provincien was des maels soo desperaet ende clendich/ datmen niet en wist waermen sich keeren of wenden soude/om een goede haven in te seylen. Alle die des Spaenjaerts aert ende bitter ghemoed kenden/ wisten ende verstonden wel/ dat van hem niet dan gestrengicheyt ende wrake te verwachten en was/die soo wel over de Papisten/als over de Gereformeerde sekerlijck gaen soude: Duc d'Alenson wiert van de Coninginne van Engelant/beste vriendinne der Religions-verwanten/den Landen hooghe aengepresen/jae men hieldt het des maels voor seker/ dat sy hcm trouwen soude. Jmmers hoopten de Landen dese redelijckheyt ende bescheydenheyt by hem te vinden/dat hy/aensiende de schoone Croone/die sy op sijn hooft setten/soude beweecht worden haer alle beleeftheyt ende goedertierenheyt/ trouwe ende bescherminghe/ te betoonen ende te bewijsen: Ende dat de Coninck van Vranckerijck/ ghelijck hy sich gheliet/ hem soude assisteren/tot dat hy den Spaenjaert uyt gheheel Neder-landt soude verdreven hebben. Maer hoe leelijck dat de Landen in hare hope bedrogen zijn/sal stracx hier nae beschreven ende aenghewesen worden.