Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 369]

Dappere slachtinghe te Northorn in Frieslandt gheschiedt/den XVI. Septembris, Anno 1581.

[1581.] NAe de doodt van George de Lalain Grave van Rennenbergh, is Iasper de Verdugo eenen Spaenjaert/van een gemeyn Soldaet Colonel geworden zijnde/van Parma gemaeckt Gouverneur van Frieslandt/ die stracx in den aenvanck sijnes Gouvernements daer nae gestaen heeft om hem selven eenen goeden name ende renomee te maken. Hy heeft den xviii. Augusti Anno 1581. de Schanse Reyde, gheleghen aen den Dollaert teghen over Emden/ inghecreghen/ ende hy maeckte ghereetschap om noch dieper in het Landt te comen. Den Landt-Raedt in den nae-somer deses jaers te Leeuwaerden ghecomen zijnde/heeft het Crijchs-volck eenighe maenden soldije betaelt/ende den Generael Norrits belastt/ dat hy allen mogelijcken vlijt soude aenwenden/ om soo veel Ruyteren ende Knechten op de beenen te brenghen/dat hy Verdugo soude mogen het hooft bieden/ende voorderen inval in Frieslandt verhinderen. Norrits heeft sich hier toe bevlijticht/ ende als Grave VVillem Lodewijck van Nassou met eenighe Ruyterije by hem ghecomen was / soo is hy te velde ghetrocken/by sich hebbende vijf stucken Gheschuts/ ende dertich Vaendelen te voete/ (doch niet boven drie duysent man uytmakende) ende ontrent vijfhondert Ruyteren/ onder de Ritmeesters Hendrick van Eck, Goor, Elleborn, ende een Enghelsche Vaene/daer Cipiteyn VVillems over commandeerde. Verdugo lach te Noorthorn op sijn voordeel/in een ghebroken landt volsloten en grachten / seer hinderlijck den gheenen die hem souden willen invallen. Der Staten volck was seer moedich/dewijle sy sagen dat Verdugo geen grof Gheschut by sich en hadde/ ende sy porden Norrits tot slaen/ daer hy niet heel geern aen en woude/ om dat Verdugo in sijn voordeel vast bleef liggen/hem stellende in een breede slacht-ordeninghe/'tvoet-volck [1581.] in drie hoopen/ ende de Ruyterije op beyde de vleughels. Norrits en conde/ van weghen de enghte des velts/sijn volck niet te dege in slach-ordre stellen noch houden/behalven de Ruyterije/die op eenen breeden Heer-wech quam te staen. Grave VVillem van Nassou is met de Ruyterije den vyandt seer cloeckelijck ingevallen/dat hy sijnen eenen vleugel op de vlucht brocht/ der Staten Ritmeesters ende Ruyteren onder het beleyt van Graef Willem haer devoir seer wel doende/ alsoo dat den Tros van Verdugo de baggagije begoste te vluchten. Tusschen beyder sijdts voet-volck waren vele sloten/alsoo dat sy aen malcanderen niet en costen comen/of een van beyde partijen moest door de sloten gaen. Verdugo was wel soo wijs / dat hy niet lijden en woude/ dat sijn volck hare slach-ordre verbreken souden/om door de sloten te waeden/ende den vyandt op het drooghe staende/nat ende beslijckt aen te tasten/ derhalven soo bleef hy stille staende in sijn slach-ordre. Norrits achtende/ dat Verdugo dit dede uyt cleyn-moedicheyt/ heeft sijn voet-volck belastt door de sloten te waeden ende den vyandt aen te tasten/ hopende dit voet-volck des te eer op de vlucht te brenghen/ de wijle hare Ruyteren voor der Staten Ruyteren tot achter Noorthorn ghedreven waren. Verdugo siende dat der Staten voet-knechten tot den gorde-riem nat en bestijckt waren/ ende sonder ordre uyt de sloten en grachten gecropen quamen met nat gheweer/soo heeft hy sijne Soldaten op haer laten aenvallen/ die de selfde in heel corten tijdt by menichten doodt sloeghen/doch eenighe gheraeckten wederom over de sloten/ ende soo ontquamen die: Der Staten Ruyteren wierden oock noch eyndelijck van Verdugoos Lanciers op de vlucht ghebracht/

[p. 370]

[1581.] ende haerder vele verslaghen/ Verdugo haer vervolghende tot aen de Nieuwe-ziel/een Schanse daer eenighe Friessche Vaendelen in garnisoen ghebleven waren.

Jn dese slachtinghe bleef by nae de helft van der Staten voet-volck/ ende veel Ruyteren/ met verlies van al het Gheschut dat sy te velde gebrocht hadden/ ende de vyandt creech nevens anderen buyt vele van de Staten Vaendelen. Des te grooter verlies hebben de Staten hier gheleden/ om datter soo vele van hare beste Ritmeesters/ Capiteyns/ ende Bevel-hebberen doodt bleven; Als onder andere de Ritmeester Hendrick van Eck, een Gelders Edel-man/ ende Bellewijn Luytenant van Elborn, ende meer andere Officieren. Oock bleven hier doodt dese Capiteynen ende Luytenants te voet / als Ioncker Carel van VVijngaerden, Ioris Roberts, Schul, VVijnaert van Ommeren, Rets, Gerrit Entens, Cornelis Loevesschen, ende dese Enghelsche Capiteyns/Cotton, Bisschop, Fitswilliams, met noch andere brave Bevel-hebberen ende [1581.] Soldaten van verscheydene Natien. Capiteyn Nisbeth was seere in het hooft verwondet/ dat hy corts daer nae van de quetsure starf. Graef VVillem van Nassou wiert het cruyce van sijn rapier in stucken geschoten/ ende hy creech oock eenen moeden coeghel op het dicke van sijn been/ benevens noch andere scheuten/ die de deuchde van sijn rustinghe afkeerde. Hy heeft sich in dit verloop alsoo ghehouden/dat hy daer meer eere behaelt heeft/ als menich man die in een batalie vechtende doodt blijft. Eenighe van der Staten Soldaten uyt haere ghevanckenisse gheransoneert zijnde / seyden van verscheydene Crijchs-lieden in des vyandt Legher verstaen te hebben/ dat sy hadden moeten opbreken ende verloopen / indien det Staten volck noch eenighe daghen hadden blijven stille ligghen / overmidts de groote peste/ hongher/ ende armoede die haer druckten/ende het groote onweder d'welck corts nae dese slachtinghe volchde.

Wiste den eenen vyandt hoe het met den anderen ghestelt is, hy soude dickvvils laten 'tgheene dat hy doet, ende doen 'tgene dat hy laet.

[p. 371]

(127)

Northorni Frisicae copiae fera bella parabant,

Iamq_Ʒ propinquabant hosti, pugnamq_Ʒ ciebant

Cominus, at primum non par ea pugna videtur
Hostibus oc-isis, victis redit ast sua virtus.