Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 340]

Het innemen van Mechelen by Mons de Tempel, ende Colonel Norrits, den IX. Aprilis, Anno 1580.

[1580.] DE schoone Stadt van Mechelen heeft in dese Neder-landtsche troublen alsoo veel gheleden ende uytghestaen als eenighe Stadt in gheheel Brabant. Wat sy van Duc d'Alve gheleden heeft/hebbe ick in Anno 1572. verhaelt. Anno 1579. in Iunio isser mis-verstant gheresen tusschen de Overicheyt en Burgherije met het garnisoen. De Arch-Hertoge Matthias, ende de Prince van Oranien/ niet sonder groote oorsaecke vreesende datter veel quaets uyt desen twist mocht rijsen/vonden geraden/ datmen de garnisoenen daer uyt trecken soude / op conditie dat sy ander Crijchs-volck / d'welck de Staten aenghenaem ware / nae haer wel-beval innemen soude / tot des Stadts versekeringhe. Dit beloofden sy te sullen nae-comen / tot verseeckeringhe daer van hebben sy de Staten Gyselaers ghegheven. Het garnisoen is uyt Mechelen getrocken nae Brussel/ seer wel te passe door Godes voorsichticheyt aldaer comende / om Egmont daer uyt te helpen keeren / doe hy dese Stadt verrascht ende overvallen hadde.

Daer was te dier tijdt binnen Mechelen eenen Monick/Provinciael der Carmeliten/ eenen grooten Clamant, ghenoemt Broer Pieter de VVolf (eenen ominosen naem voor eenen Herder of Pastoor) die correspondentie hielt met Parma / die met sijn Predicatien hem soo veel aenhanghers ghemaeckt heeft / dat hy bycans het gheheele Gouvernement der Stadt in sijne handt hadde: Hy stelde de Schout der Stadt/ Alveringhe ghenoemt / van sijn ampt af/ ende nam hem selfs ghevanghen.

Hertogh Matthias, ende de Prince van Oranien sonden nae Mechelen den Commissaris Carpereau, ende waerschouden den Magistraet / dat sy doch wel op hare hoede wesen wouden / op dat sy haer selven niet [1580.] in schade brachten: Jn de plaetse van dese getrouwe naebuyrlijcke waerschouwinge aen te nemen/hebben sy den Commissaris onbeleef delijck ghetracteert/ jae ghevanghen ghenomen.

De Magistraet ende Colonellen der Stadt van Antwerpen sonden oock haere Ghedeputeerde derwaerts / om het aenstaende quaet voor te comen: Maer sy setten die goede Mannen oock ghevanghen: Waer over die van Antwerpen alle de Mechelaers/ ende hare Gyselaers / oock al hare Schepen arresteren lieten. Noch hebben de Hertoghe / Prince / ende Staten ten over-vloede derwaerts gesonden Doctor Sille, Secretaris van den Raedt van State, met vol-macht alles te doen wat moghelijck was / jae schier al wat sy begeeren souden / om haer te bevredighen: Desen hebben sy oock ghevanghen ghestelt: Ende schreven ten laetsten uytdruckelijck / dat sy haer vereenicht hadden met den Coninck / ende den Prince van Parma/ die haer met opene armen aennamen/ ende eenen eeuwighen vrede beloofden. De ghevanghene Ghedeputeerde zijn teghen malcanderen los gelaten. Dit is gheschiedt den 20. Iulij. Hier en tusschen regierde ende domineerde de voorschreven Monick Broer Pieter Catholijck / binnen Mechelen: Hy heeft de oude/ groote / silveren Casse van S. Rombout (een Juweel des Landts gheachtt) laten smelten / met noch andere Reliquien/ ende Kerckelijcke ornamenten: 'tgene noyt te vooren / noch Spaenjaerden / noch de Prince van Oranien / noch de Staten / in haeren uytersten noodt ghedaen en hadden. Dese Casse wert geschatt op sestich duysent guldens: Sy woech drie hondert marck silvers / elck marck silvers was verguldt met twee Ducaten gouts/ ende daer waren veel Peerlen

[p. 341]

(117)

[O furor, o validae caedis malesuada libido
Moenia MECHLINIAE quoties vastavit, et ensis
Quae tulit hostilis, siquidem vidistis et ipsa
Infandum MAURI scelus, et narrare potestis.]

[p. 342]

[1580.] ende edele Ghesteenten in ghewrocht. Als de saken te Mechelen aldus stonden/hebben de Staten gepractiseert/hoe syse wederom onder hare ghehoorsaemheyt brenghen souden. Sy hebben derwaerts gesonden de Engelsche die binnen Lier laghen/ met haren Colonel Ian Norrits, als oock Heer Olivier den Tempel, Gouverneur van Brussel, ende Charles de Lieuin, Heere van Famars, met eenich volc te voet ende te peerde. Dese zijn t'samen den ix. Aprilis, 'smorgens voor Mechelen gecomen: d'Engelsche hebben aen d'een sijde van der Stadt eenen alarm ghemaeckt / terwijle dat Mons de Tempels Crijchs-volck aen d'ander sijde de Brusselsche Poorte beclom/ende over de muyren geraeckte. Daer werdt dapper ghestreden eermen de Poorten conden open crijgen/om het Peerde-volck in te brengen: Binnen gheraeckt wesende/ hebben de Borghers met een deel Papen en Moniken op de Marckt groote weere gedaen/ doch vele der selfder werden verslagen/ ende onder andere Broer Pieter de VVolf, die wel gewapent was/ ende met een Hallebaerde hem dapper weerde/ maer hy en conde de slagen en scheuten op sijn tanden niet schutten. De Gouverneur Rossignol, met de Schoutet Boefkercke, ende meer andere gheraeckten ter Stadt uyt. Daer bleven doodt over de hondert Borgers/ende ontrent hondert Soldaten. De Overste hadden te vooren met de Soldaten gehandelt/ende de plonderinghe der Stadt/ so sy die in cregen/afghecocht voor ettelijcke maenden gagije / diemen haer geven soude. Maer 'twas al van niet/de Soldaten/ insonderheyt de Enghelsche / die acht hondert sterck waeren / en condemen van het plonderen niet houden: Jae als nu de plunderinghe al ettelijcke daghen lanck gheduyrt hadde/soo en wast niet moghelijck dit [1580.] volck te doen ophouden. Eerst beroofden sy de Kercken/ ende de Gheestelijcke persoonen/d'welck de Engelsche soo grof ende so leelijck maeckten/ dat felfs de andere Soldaten sulcx mishaechde/ende twistich met haer daer over wierden / als mede cregen Tempel en Famars met Norrits hier over heftighe woorden/ schier tot slaens toe. Het rooven ende rantsoneren der Enghelsche duyrde een maent lanck / sy waren verre de sterckste / sy namen de Stadts-sleutelen in haer bewaringe/ende en pasten op niemant. Sy namen de Clocken uyt de toorns; als oock het groote schoone uyr-werck; De Sarcken van de doot-graven / ende dat by honderden / die sy in Schepen brachten / ende voerdense nae Engelandt. Nae datmen Norrits veel geschreven ende lange gebeden hadde/dat hy met sijn Enghelsche Natie woude uyttrecken/den dienst des Landts sulckes verheysschende / soo heeft hy het eyndelijck geconsenteert/doch met conditie/dat ooc Mons de Tempel ende de sijne ghelijckelijck op eenen Clockslach souden uyttrecken/d'een d'eene Poorte/ d'ander een andere / nae datter eerst ettelijcke hondert Borgers van Antwerpen waren binnen ghecomen/die de Marckt ende Vesten besetten. Dit is geschiedt de vi. Maij. De Heere van Famars wert binnen Mechelen Gouverneur die alle middelen gesocht en̄ by der hant genomen heeft/om de Stadt wederom in eere ende in esse te brengen/d'welc lancksaem by gecomen is. Dusdanighe plunderinghe als der Stadt van Mechelen twee-mael in corte jaren is overcomen / en is gheene Stadt in Neder-landt weder-varen/geduyrende den gheheelen tijdt der Neder-landtsche oorloghen.

Rara fides pietasq´ue viris qui castra sequuntur.