Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Uan het innemen der Steden Cortriick ende Meenen. Anno 1579. ende 1580.

[1579.] COrtrijck is een Stadt in Vlaenderen/ ghelegen op de Leye / die daer midden door loopt: Dese Stadt leyt Rijssel / Doornijck / Ypre/ ende Oudenaerde even nae/van elck vijf mijlen weechs. Dit is een van de oudtste Steden van Vlaenderen/ ende heeft oock een oudt Casteel/ende is al voor dese in-landtsche oorloghen tamelijck sterck gheweest. Dese Stadt heeft haer portie van onghemack wel gehadt/gheduyrende dese Neder-landtsche oorloghen.

Het is geschiedt Anno 1579. dat de Heere van Alennes, Colonel van een Regiment Walsche Male-contenten, in garnisoen ligghende binnen Meenen/ eenighe correspondentie ghehouden heeft met den Heere van Pottels berge Bailliu van Cortrijck, ende andere die hem belooft hebben dese Stadt te leverē op den twintichsten dach Octobris. Pottels berghe heeft heymelijck den Schotschen Colonel Balfour dit laten weten/ [1579.] die met sijn Regiment ontrent Brugghe lach. Desen heeft sich seer behendelijck nae Meenen begeven/ende hy heeft seer gheluckelijck de Stadt/daer nu weynich garnisoen in was / besprongen ende inghenomen/des selfden nachts als Alennes uytghetrocken was/ende nae Cortrijck marcheerde / niet twijfelende of hy en soude de selfde incrijghen. Alennes tot aen de Grachten der Stadt gecomen zijnde/ ende de diepte der selfder peylende / soo was Pottelsberge in't opperste van den Tooren des Casteels/ om te luysteren of hy den alarm op Meenen conde sien of hooren. Hy riep de Schilt-wacht die op 'tBollewerck stondt/ en̄ vraechde/ of hy noch niet ghehoort en hadde? Niet wetende/ dat Mons d'Alennes met sijn volck soo dichte onder de Stadt was. De Schilt-wacht antwoorde over luyt Neen. Waer op de Bailliu seyde: Nochtans is den

[p. 335]

(115)

Non semper fortuna bona est, quandoque Noverca est,

Exemplo Pottelsbergt, successibus audax

Fallitur, ut cautè paulo ante fefellit Alennes,
Moenia Cortraci qui milite vastat Ibero.

[p. 336]

[1579.] tijdt nakende. Alennes dese woorden hoorende/ende gheen ghewach vernemende van openinge der Poorten/of eenich teken/ghelijck hem belooft was: Soo begon hy achter-dencken te crijghen: Hy beraedtslaechde sich met sijn volck/ wat sy best doen souden? Dus in twijfel staende/hoorde hy den alarm te Meenen/ d'welck maer twee uyren gaens van Cortrijck en leyt. Doe merckte hy wel/dat hy bedrogen was/ d'welck hy stracx daer nae noch beter wijs wert/ alsmen uyt de Stadt met grof Geschut ende Musquetten hem groette. Hy trock stracx in aller haeste nae Meenen/ om die te helpen/soose noch niet over-meestert en ware/ of indien den vyandt meester was geworden/ dien te overvallen/ dewijle hy besich soude zijn in't plunderen. Maer hy ende sijn Crijchs-volck wierden soo moede ende verbaest/ dat hy haest van meyninge veranderde/ende trock nae Werveke. So dat de Schotten tijdts genoech hadden/om den buyt te vergaderen ende te deylen/ den welcken de Malecontensche Waelen aldaer/ als wesende haer roofnest/ vergadert hadden. Daer wierdt des maels dit spreucxken ghemaeckt van dese enterprinse:

MEENEN meende Cortrijck in te nemen,
Maer meenen dede MEENEN weenen.

[1580.] Maer Anno 1580. den xxviii. Februarij is den Male-contenten haeren aen-slach op Cortrijck beter gheluckt/d'welck aldus is toe-ghegaen. De Heere van Pottelsberge Bailliu ende Gouverneur deser Stadt/ acnmerckende/ dat hy nae aen den vyandt lach/ die daghelijcx met troupen door het Landt van Vlaenderen/insonderheyt ontrent Cortrijck swarmde/ende wel wetende in wat predicament dat hy by haer stondt; Woude geern meer garnisoen daer binnen ghehadt hebben / d'welck de Borghers gheensins [1580.] wouden consenteren. Ian Francoys Petit, treffelijck History-schrijver der Neder-lantsche geschiedenissen/ was weynich tijdts hier te vooren derwaerts gesonden met vier Compagnien/ om daer mede het garnisoen te verstercken/ maer de Borghers en woudense niet in-nemen/ segghende dat sy alreedts volcx ghenoech hadden. Maer de Gouverneur heeft evenwel by de vier leden des Landts om meer volck aenghehouden/schrijvende dat sy't hem op den xxvii. Februarij senden souden: Daer by voeghende in dien selfden brief/ dat hyse heymelijck langhst een Bleyck-velt in het Casteel soude in-laten: Den Bode ende brief hebben de male-contenten in handen ghecreghen/ende hebben hare profijt daer mede seer wel weten te doen: Want de Heere van Alennes, die dese naest voor-gaende vier of vijf maenden niet anders ghedaen en hadde / dan practiseren hoe hy wreken soude den spijt die hem van Pottelsberghe weder-varen was / heeft Capiteyn Iaques Corbiticres in Boeren cleederen daer binnen ghesonden om alles wel te besichtigen/ die den aen-slach licht makende/soo is Alennes met sijn volck op den xxvii. Februarij onder schijn van vrienden/ ter bestemder plaetse gecomen/ende in de Stadt gelaten. De Gouverneur en heeft niet gheweten noch vernomen dat het vyanden waren / voor en aleer sy alreets soo verre ghecomen waren/ dat het te late was haer wederstant te doen. Dit was een groote foute van een wijs Man begaen. Daer waren eenighe Malecontensche Soldaten heymelijck in de Stadt ghecomen/ ende gelogiert by lijden van haer humeuren/die staken het huys de Swane ghenoemt/in brande/even als den alarm aenginck/ om de Burghers ende Soldaten des te meer in verbaestheyt ende disordre te brenghen. De drie Vaendelen Schotten/die daer in garnisoen laghen/ den alarm ende verraderije vernemende/ begaven haer stracx in hare wapenen/ ende

[p. 337]

[1580.] namen de Marckt in/ daer sich eenighe goede Borghers by voechden/ ende hebben tot neghen uyren toe / wel vier uyren lanck/ teghen-weere ghedaen: Doch eyndelijck zijn de Schotten overwonnen/ ende meest doodt gheslaghen/ met veel Borghers. Dit gheschiedt zijnde/ is de Stadt gheplundert/ ende daer en boven zijn de Burghers op groot rantsoen [1580.] ghesett. Mons de Bours, die nu Male-contents was gheworden / wordt Gouverneur aldaer ghestelt/ maer ten duyrde niet langhe / Francoys Halewijn Heere van Sweuegem wordt het Gouvernement bevolen.

Manten en Calle
Staende te Cortrijck op de Halle
Beschermen de Stadt niet met alle.

Ioh. Iovin. Pont.
Nec temeris semper faelix, nec prudentia ubique tuta.