Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 332]

Hoe de Schanse te Willebroeck over ende weder overghegeven / doch eyndelijck van de Staten inghehouden is. Anno 1579.

[1579.] NEvens andere gedenck-weerdige exploicten die dit jaer van 1579. ghepasseert zijn/is het innemen / verlaten / vaste-maken / bevechten / ende in-houden der Schanse te VVillebroeck, d'welck een Dorp is in Brabant gheleghen/ alwaer vier Sassen ofte Sluysen van die schoone Vaert ligghen / die van Antwerpen op Brussel gaet/ welcke Vaert die van Brussel ghecost heeft wel achthien hondert duysent guldens / midts dat sy veel hoochten / heuvels / en berghen te door-graven hadden / eer sy de diepte conden crijghen. Dese Gracht ofte Vaert comt van de Stadt af tot in de Rupel/wel vijf mijlen weechs: Soo dat de Schepen van Brussel door dese Vaert comen in de Rupel/ van daer in de Schelde/ ende voorts in de Zee/ met groot gherief ende profijt van de inwoonders ende bywoonders deser Stadt. Door dese Gracht ofte Vaert loopen en vlieten verscheydene wateren / constelijck gheleydt zijnde / so datse van onderen in dese Gracht comende/ maken datse noch met modder / noch met slijck / noch met sant / niet vervult noch vervuylt en wordt. Te Willebroeck op het beginsel van de Brusselsche Vaert/ staet een Fort ofte Schanse / welcke die van Mechelen/ (nae dat sy / volghende den raedt van Mons de Bours haren Gouverneur / hadden verlaten de Vnie/ ende met Spaens garnisoen besett waren) hebben over-vallen / ende hebben in stucken gheslaghen alle de Sassen/daer mede men conde af-sluyten/af-laten/ in-nemen/ende op-houden het water der Brusselscher Vaert / zijnde costelijcke ende stercke structuren / als vier Poorten / die het water soo stouwen connen/dat het te Brussel in het beginsel van de Gracht/wel twee en veertich voeten hoogher is / dan aen 'teynde / teste Guicciardino in descript. Bruxel. Die van Mechelen hebben/ dese treffelijcke Sluysen in stucken slaende/ [1579.] aen die van Brussel ghewroken haren ouden wrock ende gramschap die gheresen was uyt het maken van dese Vaert. Overmits dese Schanse soo nae by Antwerpen ende Brussel lach/so en hebben de Spaensche of die van Mechelen/ de selfde niet wel connen provianderen/ also datter van alles in corter tijdt in ontbrack. Jn September hebben de Spaensche meynen victualie daer in te brenghen/ maer der Staten volck heeft haer sulckes te doen verhindert / d'welck veel cloecke Soldaten het leven ghecost heeft. De Hoochduytsche die in dese Schanse laghen/ dit vernomen hebbende / ende vreesende dach op dach van La-Noue beleghert/ofte veel eer dewijle hy haer so nae by lach/ overvallen ende verrascht te worden / hebben aen hare Overicheyt sulcx gheschreven / ende daer by ontboden / dat sy de Schanse die des maels niet sterck en was / niet langher en conden noch en wouden verdedighen teghen hare vyanden / ten waxe datmen haer stracx van alle nootdruft / in een belegherde plaetse behoefttich / versorghde: Gheenen troost noch ontsett crijghende / hebben sy de Schanse verlaten / vernagelende het Gheschutt/ ende sy hebben haer binnen Mechelen begheven. De Staten en hebben hier op niet gheswijmt noch gheslapen/ maer hebben stracx dit Fort wel besett met goet Crijths-volck / ende is alsoo hier door voor eerst de passagie tusschen Brussel ende Antwerpen ghevryet geworden. De Arch-Hertoghe Matthias, de Prince van Oranien/ende de Heere van La-Noue zijn stracx derwaerts ghecomen in eyghener persoon/ om dese Schanse ende alle ghelegentheyt daer ontrent te besichtighen: Sy hebben goet gevonden ende besloten/ datmen de Sluysen her-maken/ ende de Schanse verbeteren soude / tot verseke-

[p. 333]

(114)

Jam ductas in bella acies, atq_Ʒ agmina vidit
Hoc munimentum Nassovi milite faetum,
Hostis adest, et iam plenis occurere campis,

Sed frustra interreunt non pauci vulnere glandis.

[p. 334]

[1579.] ringhe der Vaert / ordeelende dat sy soo wel ghelegen was natura loci, datmense schier onwinbaer maken conde. Hier door zijn die van Brussel seer versterckt/ ende die van Mechelen seer geswact en̄ benout/so dat sy nu eerst begosten de ooghen te openen / ende te sien/ hoe qualijck dat sy gedaen hadden/ haer soo lichtveerdelijck overghevende in handen van Parma / verlatende de Staten des Landts / ende hare goede naebuyren.

De Prince van Parma dit alles hoorende ende vernemende/was seer qualijc te vreden dat sijn volck dese plaetse so leelijck verloopen ende verlaten hadde/ haer bevelende dat syse wederom souden gaen innemen/of dat hy haer straffen woude. Maer het was te [1579.] late / want het werck was al in defensie.

Eenige Spaensche Compagnien hier om her swevende en̄ streupende/zijn vanden Ritmeester Mornault besprongen/ verslagen/ende verstroyt: Maer dewijle dit volc heel besich was in het plunderen van de doode/ende in het deylen des buyts / so zijn de verstroyde ende gevluchte Spaenjaerden vergadert/ ende sy zijn op Mornaults Ruyteren ghevallen / die sy so dapper bevochten hebben / dat sy de gheheele Compagnie te schande ghemaeckt hebben; daer bleven op de plaetse doot liggen veertich Ruyteren/de reste wert ghevangen/ Mornault ontquam. De oude hebben gheseyt:

Ludit in humanis divina potentia rebus.