Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 329]

Hoe de Grave van Egmont de Stadt van Brvssel verrascht ende inghenomen heeft / op den vierden Iunij, Anno 1579.

[1579.] NAe dat die van Arthois ende Henegouwe van de Vnie waren afghevallen/so zijn oock in andere Provincien de gedachten van veler Heeren herten ontdeckt geworden/doende blijcken dat sy het niet met de Staten des Lants/ maer met de Spaenjaerden hielden. Een van de voornaemste/ soo niet de alder-voornaemste der selfder/is gheweest de Grave van Egmont, die sich veynsende goet Staets te zijn/ ghepoocht heeft de princelijcke Stadt van Brussel te brengen onder de gehoorsaemheyt des Conincx van Hispanien/om also de goede gratie des selfden te verwerven. Hy heeft ghemeynt op den vierden Iunij Anno 1579. sijn voornemen in het werck te stellen op dese wijse: Hy lach in de Stadt met een Vane Ruyteren/ ende hy was Overste van een Regiment Waelen/d'welck hy ontboden heeft ende bevolen in aller stillicheyt teghen den vierden Iunij in den Morghen-stondt voor Brussel te comen. Hy heeft het meeste deel sijner Ruyteren (onder decksel van te vernemen watter voor volck in't veldt was) haer te ghemoete ghesonden/met de reste bleef hy aen de Dobbrussel Poorte staen. Eenige van de Borghers die het goet meynden/ siende dit volck recht tot de Stadt aencomen/ wouden de Poorten sluyten/ maer Egmont heeft met schieten en slaen sulckes verhindert /ende hy heeft de Poorte/met het Bolle-werck daer aen ligghende/inghenomen/de selfde met sestich Man besett/ende dan in goede ordre nae de Marckt ghetrocken/ de welcke hy inghenomen heeft/de weghen en straten daer om her wel besettende/om niet overvallen te connen worden. Dit ghedaen zijnde/ heeft hy eenich volck ghesonden om het Hof in te nemen/d'welck sterck is/ende leyt aen d'een sijde van de Stadt. De Borgers op den Steen-wech nae het Hof gaende woonachtich/ wisten meest wat [1579.] datter gaende was: Daerom hebben sy elck hare Soldaten/die by haer ghelogiert waren/verhindert nae de alarm plaetse ende hare Vaendels te gaen/ sy hielden oock te rugghe/soo veel haer mogelijck was/ de Borghers die van de Gereformeerde Religie waren/ op dat Egmont des te onverhinderlijcker de Stadt soude connen vermeysteren. Maer des Gouverneurs Soldaten quamen hare Cameraden ende de goede Borgers op den Steen-wech so cloeckelijck te hulpe /dat sy de malecontenten te rugghe gedreven ende haer voornemen gestutt hebben. Daer zijn oock eenighe Borghers in der Stadt geweest die Egmont by-vielen. Maer de andere Borghers den alarm hoorende/quamen stracx uyt-geloopen met haer geweer/ sommighe maer half ghecleedt zijnde/ ende sy vocchden haer by het Crijchs-volck van Mons de Tempel, Gouverneur der Stadt. Sy hebben stracx alle de straten ende toe-ganghen tot de Marckt besloten met waghens/carren/stoelen/bancken/tafelen/ende allerley tuych dat sy eerst vinden en vatten conden/ ende stracx daer nae hebben sy de straten ende steghen nae de Marckt aen streckende/ opghegraven/ soo dat Egmont met sijn volck omcinghelt was/ende gheen uytcomste en sach. Als nu Egmont met sijn volc op de Marckt so besloten ende gebarriquardeert was/dat hy nerghens uyt-breken en conde: Soo is de Heer Bomberghe Colonel van de Borgherije met eenich volck nae de Poorte ghetrocken/die Egmonts volck in-hieldt/daer hy soo mannelijck op-ghevallen is met schieten en slaen/ dat hy meester van de Poorte gheworden is. Daer toe seer behendich ghebruyckende drie waghens met hoy gheladen/d'welck tot beneden op d'aerde hongh; Dese drie waghens waren vast

[p. 330]

[1579.] ghemaeckt aen malcanderen/ende diese voort schuyfden schuylden achter het hoy/ soo datmen haer met schieten niet hinderen en conde. De Borghers ende 'tgarnisoen hebben twee daghen lanck Egmont met sijn volck op de Marckt besloten ghehouden/ ende indien Mons de Tempel ende andere Overicheden haer niet te rugghe gehouden en hadden/sy souden tot Egmont ingevallen zijn/daer uyt een groot bloedt-badt soude ontstaen hebben: De Borgers ende 'tgarnisoen saghen dat sy Egmont met de sijne als een muys in een valle besloten hadden/ ende dat hy haer niet en conde ontcomen: Maer de Gouverneur ende andere verstandige oordeelden dat dese honghere Malecontenten uyt desperatie haer liever doodt vechten/ dan in de handen van de Borghers overgheven souden. Andere waren van meyninge/datmen alle de huysen rontom de Marckt soude in brande steken/ om Egmont met alle de sijne te versmachten ende te verbrandden. Maer desen raedt dochte Mons de Tempel ende anderen Hoofden te heet te zijn / ende met al te groote schade vermenghelt/ daerom en wouden sy sulcx niet toe-laten. Egmont aldus op de Marckt besett zijnde / moest menighen schamperen scheut ende verwijt hooren/ hem toe-roepende/ dat het op dien selfden dach elf jaren waren, dat sijnen Vader op die selfde marckt van de Spaenjaerden (die hy nu diende ende gunstich was) onthalst was gheweest: Daer by roepende [1579.] / Breeckt maer twee of drie steenen op, ghy sult uwes Vaders bloedt noch sien, d'welck de Spaenjaerden vergoten hebben. Dese verwittinghen (vergheselschapt met den spijt dat sijnen aenslach niet voort en ginck) hebben hem de tranen uyt de ooghen gheperst. De Heere van Liesvelt Raedt van State/ende andere Gedeputeerde van Hertogh Matthias, ende van den Prince van Oranien/ hebben desen Crijch ter neder gheleght/ nae dreyghen en bidden over beyde sijden. Egmont perste den honger/ ende vreese die hy hadde van versch secours/ d'welck hy vernam dat uyt Mechelen quam tot hulpe van de Brusselaers. De Burgers lieten haer gheseggen om niet te staen in perijckel van bloedt-storten/ brandt/ plunderinghe/schofferinghe van Vrouwen en Dochters/ ende andere wreetheyt/ die den Crijch mede brenght. Jmmers isser eyndelijck veraccordeert/ dat Egmont met al sijn Crijchsvolck / ende de Borghers van sijn factie / sonder hinder of schade uyt de Stadt trecken soude/ d'welck gheschiedt is den tweeden dach nae dat hy daer binnen ghecomen was. Ende alsoo is dese alarm afgheloopen sonder bloedt-stortinghe / tot blijdtschap der goeder Borgheren/ ende tot groote schande van den Grave van Egmont ende sijne complicen.

Vis consilij expers mole ruit suae.

[p. 331]

113)

Dux Egmonde refers spolia ampla à Civibus Urbis
Bruxellae, comite Hispano, cui fortiter ante
Praebujt ipse PATER jugulum tuus, hacqùoq_Ʒ sede,
Ah scelus est GNATUM patricidis posse favere.