Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 298]

Schermutsinghe tusschen Don Johans / ende der Staten volck by Rymenant, den eersten Augusti, Anno 1578.

[1578.] DEr Staten Legher by Rymenant /tusschen Mechelen ende Leuven/beschanst liggende/ ende Don Johan wel wetende dat sy alle daghe meer Ruyteren ende Knechten verwachtende waren / soo heeft hy besloten die te gaen bespringhen / eer het verwachtte volck daer by soude ghecomen wesen: Hy hadde corts nieu volck uyt Jtalien ghecreghen/tot versterckinge sijnes Legers/ soo dat den roep ginck / dat hy xxiiii. duysent Man te Voete / ende ontrent ses duysent te Peerde sterck was/meest al oude ervarene Crijchs-lieden/ende uytghelesen volck/maer andere meynen/dat hy nergens nae soo sterck en was. De Prince van Parma was Don Johans Luytenant Generael: Octaviaen Gonzaga / Generael over 'tPeerde-volck: Peter Ernst/Grave van Mansvelt/was Velt-marschalck/ De Grave van Barlaymont/ Generael van 'tGheschutt. Don Johan hadde in sijn Vaendels een Crucifix met dit gheschrifte/In dit teken hebbe ick de Turcken verwonnen, ende in't selve teken sal ick oock de Ketters verwinnen: Maer hy riep Harinck eer hy gevanghen was. Als nu Don Johan alles in sijn Legher beschickt ende gheordineert hadde/soo is hy den lesten Iulij met al sijn macht ghenomen ontrent Aerschot/ met voor-nemen om der Staten Leger te overvallen/ ofte tot den slach uyt te locken. De Grave van Bossu den eerstē Augusti door de wacht van sijn Peerde-volc veradverteert zijnde / datter ontrent elf ofte twaelf Cornetten Peerden nae der Staten Leger aen-quamen/met een groot Esquadron ofte slach-ordene Voetvolcx / die ontrent neghentich ofte hondert dicke in't ghelit trocken/soo heeft de Grave van Bossu belastt/ dat der Staten wacht soude achterwaerts deynsen/ tot een feker plaetse/daer hy vijf ofte ses hondert Archebusiers bestelt hadde/die lustich vier op de Spaensche [1578.] gaven/ maer sy wierden eyndelijck door de menichte harer vyanden ghedwonghen te rugghelen ende te wijcken/d'welck sy met goede ordre deden/sonder merckelijcke schade; Don Johan door het wijcken van der Staten volck moet crijghende / dede eenen gheweldighen aen-val op der Staten Ruyteren/ die dappere teghen-weere deden/maer moesten evenwel oock wijcken: Maer ghesterckt zijnde/keerden sy stracx wederom/so cloeckelijck/dat sy haren vyant deden de Heyde verlaten/ende wijcken nae seker Haghen daer ontrent. Don Johan schickte volck op volck / tot versterckinghe der gheener die te rugghe gheweken waren/hopende dat sy met ghewelt doorbreken souden / maer het was te vergheefs/ Bossu hadde eenighe Enghelsche Voet-knechten van Norrits Regiment (die maer een uyre te vooren in het Legher ghecomen en waren) met eenighe Schotten/ gestelt by een Rivierken/ om de Spaensche te keeren/ d'welck sy seer mannelijck deden: Oock dede Bossuys Gheschutt / daer de Heere van Crecques Generael van was/ uyt de beschansinghe seer wel sijn devoir/ als de vyandt wat te nae quam/schietende wel CXX. scheuten ter wijle dat dese schermutselinghe duyrde/ d'welck was van 'smorghens te seven uyren/ tot 'savonts tusschen vijf ende ses uyren/zijnde eenen seer heeten dach / soo dat de Schotten / ende andere/hare cleederen van het lijf wierpen/ ende vochten in hare hemden / die tusschen de beenen toe-bindende/ende sy deden sulcken devoir ende weere/als mogelijck mochte wesen / ten aensien van sulck een groote menichte/ ende dat het al ervaren Crijchs-lieden waren daer sy mede te doen hadden. De Colonel Johan Norrits heeft sich boven maten wel ghequeten / hem zijn

[p. 299]

102)

Mox iterum saevis ardescere motibus omnes

MAGNI belligerae peditumq_Ʒ equitumq_Ʒ cohortes;

At miles peregrinus opimâ vincere praedâ

Exultat, terris excedere jussit IBEROS

[p. 300]

[1578.] ettelijcke Peerden onder het lijfdoodt gheschoten/hy viel even mannelijck op den vyant aen: Desgelijcx dede oock een Engels Capiteyn/Bingan genoemt: Als oock deden de Schotten onder Colonel Balfour/ende onder andere. De Fransche ende Neder-landtsche Soldaten droeghen haer oock cloeckelijck/ als Mannen toe-staet. Den grondt ende gheleghentheyt en was niet bequaem om de Ruyteren veel te ghebruycken. Don Johan ende de Prince van Parma/ zijn met haer gheheel Legher ontrent den avondt te rugghe ghetrocken/den selven wech dien sy gecomen waren/ achter-latende/ soomen gissede / acht of thien hondert Man/ ten is haer hier soo wel nae haren wensch ende vermoeden niet ghegaen/ als te Gemblours. [1578.] Eenighe blameerden den Grave van Bossu/ om dat hy sijn beschansinghe niet en verliet/ende met al sijn macht uyt en trock/ om sijnen vyandt te vervolghen / achtende dat hy lichtelijck Don Johan met sijn gantsche Legher soude t'eenemael verslaghen hebben/hy heeft het/soo eenighe schrijven / nae der handt beclaecht/ dat hy het niet ghedaen en hadde: Maer hy heeft het nae-ghelaten/om der Staten Legher/ daer des Landts welvaert grootelijck aen was hanghende / niet te hasarderen / ende om dat hy daer toe niet genoechsaem van alles/nae behoor/versien en was.

Regium est bene facere, & male audire.