Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 295]

Campen by de Staten den eersten Iulii beleghert/ ende haer overghegheven den XX. der selfder maendt / Anno 1578.

[1578.] ALs vele Neder-landtsche Steden haer selven in vrydom stelden / de Hooch-duytsche Soldaten uyt hare Steden coopende / ofte stootende / soo bleven ghelijcke-wel binnen Deventer ende binnen Campen noch eenighe stercke Vaendelen Hooch-duytsche / die aldaer wel ses jaer gheleghen hadden / voor de Pacificatie van Gent: Binnen Campen lach het Vaendel van den Oversten Nicolaes Polwijler/ ende Hans Casper Fons Compagnie/t'samen ontrent vijfhondert Man sterck zijnde. Sy wierden des te beter gheleden/om dat sy met den cost te vreden waren/ ende gheen extraordinarise ongheregheltheyt en bedreven: Oock soo hielden sy haer langhe als neutrael. Maer nae dat Don Johan de victorie te Gemblours bevochten hadde / soo verclaerden sy opentlijck dat sy het met hem hielden. Eenige uyt de Ridderschap ende Steden van Overyssel/beter Staets / als Spaens zijnde / sochten alle middelen om van dese Hooch-duytsche ontslaghen te worden: Haer docht dat de Grave van Rennenbergh, Baron van Ville, die doe Stadt-houder van Frieslant en̄ van Groeninger-lant was/haer hier toe seer dienstelijck soude wesen/daerom so hebben sy by de Generale Staten versocht / om hem tot haren Gouverneur te hebben/oock te ghelijcke om hulpe tot haerder verlossinghe biddende: De Staten hebben de Overysselsche geern haer versoeck ghegunt / Rennenbergh is het Gouvernement van Overyssel ende van Linghen ghegheven. Hy begon stracx te practiseren/hoe hy Deventer ende Campen soude verlossen van die Hooch-duytsche Spaens-ghesinde garnisoenen. Hem werdt alle hulpe van de omligghende ghebuyren toegheseyt/ als van Gelderlandt/ Hollandt/ Frieslandt/ jae daer werdt op eenen Landts-dach tot Zutphen/ den derden Iulij, door toe-doen van Graef Johan van [1578.] Nassou / Gouverneur van Gelderlandt/besloten ende verwillicht / dat de belegheringhen der Steden Campen ende Deventer / op ghemeyne costen souden uytghevoert worden.

Rennenbergh hadde op Campen eenen aenslach/ eer hy eenich groot volck by den anderen conde brenghen/om alsoo dese Stadt/ware het hem mogelijck gheweest te verrasschen. Tot desen eynde hadde hy eenighe van sijne Crijchs-lieden in de Stadt ghesonden / ghecleedt als Coop-lieden ende Handt-werckslieden / die voor-hebbens waren de Wachters aen de Vene-poorte beck af te spelen / ende de Poorte vermeystert hebbende / Rennenberghers volck/ d'welck daer op lach te loeren / in de Stadt te laten. Maer desen aenslach misluckte/door dien eenen die dit volck in het Dorp Heerde ghesien hadde/ dat den Hoochduytschen aen-seyde / die ghewaerschout zijnde / wel op hare wacht ende gheweere pasten. Desen aenslach ghefalieert zijnde / soo is Capiteyn VVolter Hegeman, in die tijden een vermaert ende cloeck Crijchsman / met sijn volck nae de Stadt van Campen ghetrocken / ende heeft den aenvanck der belegheringhe ghemaeckt den eersten Iulij. Dese Stadt hadde des maels eenen schoonen hooghen muyr / met veelderley fatsoen van schoone toorens daer in ende daer aen constelijck ende cierlijck gemaeckt/maer sonder Wallen ofte Bolle-wercken / want die daer nu zijn / die zijn nae der handt aldaer ghemaeckt / ghelijck nu teghenwoordelijck / dewijle ick dit schrijve / aen de Vene-poorte een treffelijcke fortificatie gemaeckt wort.

Tot belegheringhe deser Stadt heeft de Prince van Oranien Rennenbergh ter hulpe ghesonden Joncker Diederich Sonoy, Gouverneur van Noort-Hollandt/

[p. 296]

[1578.] met eenighe Neder-landtsche Compagnien. Sonoy daer ghecomen zijnde/begost stracx met Bergh-knapen te mineren/by de Haven/de selfde des maels ligghende sonder Gracht aen den Dijck. Het gheheele Leger van Rennenbergh en was niet boven de duysent Man sterck. Die van binnen vielen elcke reyse lustich uyt / daghelijcx met haren vyandt schermutserende/met verlies van beyde sijden. De Magistraet/ om de Soldaten des te beter in ordre te houden/ liet Clippinghen munten van goet silver / vier-cantich/ met Stadts wapen/van de weerde van twee en veertich stuyvers/de halve ende quaerten naer advenant/ en̄ daer op stonden dese woordē/Extremum subsidium.

Rennenbergh hadde ses Cartouwen van Vtrecht ghecreghen/de welcke hy aen de Landt-sijde plantte/ ende schoot daer mede tusschen de Kalverecke ende Haghe-poorte / een bresse van drie en dertich treden lanck. De Magistraet siende dat de Stadts-gracht/ door het instorten des muyrs/bedeckt was/heeft den seventhienden Iulij aen Rennenbergh geschreven/ende begeert te parlamenteren/ d'welck geern aenghenomen is/ende zijn verdraghen/dat de Hooch-duytsche/ behoudens lijf en goet/ uyt de Stadt trecken souden/ [1578.] midts belovende / dat sy in drie maenden teghen de Staten niet dienen en souden/ des soudemen haer in sekerheyt gheleyden tot op des Rijcx bodem: De ghevanghens ten beyden sijden werden los ghelaten sonder rantsoen. De Stadt heeft haer begheven in de Vnie ende onder de ghehoorsaemheyt van de Generale Staten. De Hooch-duytsche zijn den twintichsten Iulij met pack en sack/ met Vrouwen en Hoeren/ met honden en hanen ter Stadt uyt ghetrocken. Dese Stadt soude des Graven van Rennenberghs ghewelt noch wel teghen ghestaen hebben / want sy hadden noch van alles ghenoech / ende de bresse was wel te repareren / maer sy en verstonden des maels den handel soo wel niet / als sy nae der handt geleert hebben; Oock vreesdender vele Casimiri comste/ die alreets in het Landt was ghecomen / met een groote heyr-cracht tot hulpe der Staten: Oock waren de Borghers hare Hooch-duytsche cost-gangers/ cloeck in't eten/traech in't betalen/ heel moede. Sint dier tijdt is die Stadt aen der Staten sijde getrouwelijck ghebleven.

Campen, campt eenen goeden camp: Behoudt het gheloove, ende vvare Religie: So sal Godt voor u campen.

[p. 297]

(101)

Hinc terrisq_Ʒ mari-q_Ʒ quies, fortesq_Ʒ Batavi,
Menapij, Atrebatés, Frisij, dulcesq_Ʒ Brabanti,
Bello, animisq_Ʒ pares, quaerebant otia soli
Restabant CAMPI, cedunt virtute subacti.