Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 241]

Hoe/ende waerom de Waelen uyt het Casteel van Antwerpen zijn ghedreven/den eersten Augusti, Anno 1577.

[1577.] DOn Johan de Staten binnen Brussel belooft hebbende/dat hy maken soude / dat de Landen van het Duytsche Crijchs-volck soude ontlast worden/daer by voegende dat hy sijnen Secretaris Escovedo woude in Spaenien senden / om een goede somme gelts van den Coninck te verwerven tot betalinghe der selfder / welcke pretendeerden ettelijcke Milioenen gouts ten achteren te zijn / die de Landen niet souden connen opbrengen: So is hy onder dat pretext den vijfdē Iunij van Brussel nae Mechelen gereyst / en̄ hy heeft al de Duytsche Colonellen daer by hem ontboden/quansuys om haer te induceren tot alle redelijckheyt/belanghende de betalinghe harer t'achterheyt / maer hy dede recht contrarie / ende hy maeckte daer nieuwe conspiratien met haer teghen de Landen/ ghelijck hy oock ghedaen heeft met de Grave van Barlaymont / ende sijn Sonen/die Overste waren van vier Regimenten Waelen. Onder andere aenslaghen die Don Johan met die Duytsche Colonellen maeckte / waren dese/ dat hy sich met haere ende haerer Soldaten hulpe/ meynde meester te maken van de Steden ende plaetsen daer sy in laghen/ als waren Antwerpen / Berghen op Zoom/ Breda/ 'sHertoghen-Bos / Ter-Colen/ Deventer/ Campen/ Zwol/ Reurmonde/ ende meer andere Steden. Den aenslach die hy op Antwerpen ghemaeckt hadde / was om sich meester van het Casteel te maecken / d'welck hy aldus meynde in het werck te stellen: De vier Vaendelen Duytsche/die binnen Antwerpen laghen meynde hy te verstercken met vier Vaendelen van Cornelis van den Endens Regiment / by de welcke hy noch voeghen woude twee Walsche Regimenten. Dese souden t'samen goede correspondentie houden met den Luytenant van den Casteele / Capiteyn Loys de Bloys/ [1577.] die doe ter tijdt als Stadt-houder van den Hertoghe van Aerschot/ende sijnen Sone den Prince van Chimay / daer in lach / den welcken Don Johan met behendicheyt aen sijn sijde ghecreghen hadde; ende hadde belooft / hem het Casteel te leveren. De Heeren Staten van Brabant hier van den snuf in de neuse crijghende / deden de ooghen wat wijder open als sy tot noch toe ghedaen hadden / sy hebben in der haeste ordre ghegheven ende belast/ dat des Heeren van Champignis Crijchs-volck dat in Brabant lach Cornelis van den Ende (die uyt last van Don Jan nae Antwerpen trock) den wech souden onder-gaen: D'welck in aller diligentie ende ghetrouwicheyt gheschiedt is door Monsieur de Vers, Cousijn van Champigni/ die Cornelis van den Endens volck geslaghen ende verstroyt heeft. Oock hebben de Heeren Staten in aller ijl nae Antwerpen ghesonden den Baron van Liederkercke / om de Borgherije eenen moet aen te spreken / in ordre te brenghen/ ende te houden / die al vast begonnen te vluchten ende te verloopen/vreesende datter een nieuwe plunderinghe ende furie op handen was. De Heere van Liederkercke heeft met behulp van Guilliaem Rouck/Paulus Toucher / ende andere goede Patriotten de sake seer wijsselijck ende seer wel beleydt tot dienst der Landen. Sy hebben Pontius de Noyelles, Heere van Bours, die Capiteyn was van een Vaendel Soldaten/d'welck op het Casteel lach/aen der Staten sijde gecregen. Loys de Bloys, alias Treslon, hieldt de Soldaten op het Casteel eenen nieuwen eedt voor/ dien hy woude dat sy Don Johan doen souden. De Heere van Bours heeft geweygert desen eedt te doen/als oock veel eerlijcke Bevelhebbers en̄ Soldaten/die by den eedt die sy den Lan-

[p. 242]

den [1577.] ghedaen hadden/blijven wouden. De Heere van Bours wel wetende dat hy nu swart was in d'ooge van Treslon/ ende dat het nu soo verre ghecomen was/ghelijck de Enghelsche spreken/ Kill him, are hy'l kill you, soo heeft hy / met voor-wete van den Heere van Liederkercke / den eersten Augusti teghens den avont eenen alarm in 'tCasteel gemaect/uytstroyende/datter in de Stadt onghemack was/ende dat yeder een in't harnas ghecomen was: Stracx sijn alle vier de Vaendelen die op het Casteel laghen in de wapenen ghecomen/Trelons Vaendel was te vooren in 'tgheweer / want het hadde de wacht. De Heere van Bours met sijn Vaendel in de wapen zijnde / heeft met groote cloec-moedicheyt de andere Compagnien aenghedient watter gaende was/haer vermanende ghetrouwelijck haer te quijten in den dienst der Staten / die sy beeedicht waren. Stracx is hem een heel Vaendel bygevallen/ende het derde wanckelde/noch in twijfel staende wat het doen woude. Treslons Compagnie woude blijven aen de sijde van Don Jan/ende en was daer niet van afte brenghen/Qualis rex, talis grex: Soo de Hoop-man was, so waren oock sijne Soldaten. Mons de Bours siende dat het gheenen [1577.] tijdt van lanck beraet en was/is met sijn Vaendel ende met veel goede Soldaten uyt de andere Vaendels op Treslon ende sijn Compagnie gevallen: Treslon siende dat het vuyr soo heet was/dat hy het niet lesschen en conde / soo begaf hy sich nae sijn logement / maer hy is van Mons de Bours vervolcht ende ghevanckelijck genomen/ende de Soldaten van sijn Compagnie zijn uyt de Poorten des Casteels geslaghen ende ghedreven/ in welcken alarm ende uytstotinghe ontrent xx. van Treslons Soldaten doodt bleven/ ende vele wierdender ghequetst/die't ontquamen liepen tot de Duytsche die in de Stadt laghen. Dit gheschiede den eersten Augusti 1577. s'avondts te acht uyren. Door desen middel zijn de Staten meesters geworden van het Casteel van Antwerpen/tot groote vreucht en blijdtschap der goeder Borgheren. De Heeren Staten hebben den Heere van Bours/ met eerlijcke belooninghen van ghereeden gelde/ende jaerlijcx pensioen seer rijckelijck begifticht / als mede de andere Capiteynen / die om dit Casteel over te leveren goetwillich waren gheweest.

Respublica & poenis & premijs constat.

[p. 243]

(80)

MARS jterum fervet violatâ pace cruentus,

Auraicus bello primus sese intulit, atque

Ense Brabantiadum depellit ab Arce Walones,

Sic pereant fictâ qui velant pace furores.