Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 188]

Een schermutsinghe tusschen de Spaenjaerden ende der Staten volck / tusschen Leuven ende Tienen/te Visnack, den XV. Septembris, Anno 1576.

[1576.] DE Hoofden der Spaenjaerden/als Ieronimo Roda, Iuliaen Romero, Don Alonse de Vargas, ende andere meer/ scheenen de Placcaten der Raden van Staten teghen de gherebelleerde Spaenjaerden in den beginne mede toe te staen: Maer Don Sanchio d'Avila Castileyn van Antwerpen/ wesende ontboden ende versocht te Brussel by de Raden van State te comen/ om mede sijn advijs te gheven op de vereeninghe van de gherebelleerde/ weygerde te comen/ ende heeft stracx daer nae opentlijck ghenoech betoont dat hy het hieldt met die ghemutineerde binnen Aelst/ de welcke hy amunitie ende victualie ghesonden heeft. Oock heeft Roda (als mede de andere boven-ghemelde Spaensche Colonels) sich vervoecht by de rebelle endemutinerende Spaenjaerden/die daghelijcx meer ende meer gewelt ende moetwille bedreven hebben / sonder dat yemandt van al hare Overste ofte Colonellen haer daerom ghestraft hebben. Waer sy quamen te ligghen ofte logieren/ daer wouden sy hebben Kieckenen/ Patrijsen/ Capuynen/ Foysanten/ Haesen/ Conijnen / Hamels ende Calfs-vleys/ ende daer by Cappers/ Olijven/ Cytroenen / Orangie-appelen/ ende allerley specerien/ ende yeder maeltijdt tweederley wijn: Jae men moeste selfs hare honden/ welcker vele in ghetale waren / met witte-broodt voeden/ eenighe deden oock harer Peerden voeten in wijn wasschen/welcke oncosten hoogher beliepen als hare t'achterheyt ende gagien. Jmmers is dit spel eyndelijck heel hooghe gheloopen/sonder datmen eenige verbeteringhe ghesien ofte verwacht heeft/soo dat de Raden van Staten met advijs van de Gouverneurs der Provincien/ ende den secreten Raedt/ die van Brabant anderwerf toeghelaten/hebben volck aen te nemen/onder [1576.] den Heere van Liedekercke ende andere; Ende men heeft sich beraedtslaeght om op het voeghelijckste de Provincien t'samen te allieren/om gelijckelijck desen Roovers ende Lant-verdervers tegenstant te doen. Die van Brabant hebben haer voor eerst verbonden met die van Henegouwe/ door hulpe ende toedoen van de Graven van Lalain/ ende Rhenebergh / den Baron van Fresin/ den Heere van Goignies / ende andere Edele: Daer nae met die van Arthois/door de neersticheyt van den Borg-grave van Gent: Oock met die van Rijssel/Douway / Orchies/Doornick/ ende Tournesis. Ten lesten oock met die van Vlaenderen/ende alle de andere Provincien (uytghesondert Luxemborg ende Namen/daer Mansvelt ende Barlaymont Gouverneurs over waren) die nu wederom ghelijckelijck de Spaenjaerden voor rebellen verclaert hebben. Hier mede is den wech ghebaent gheworden om met den Prince van Oranien/ ende de Staten van Hollandt ende Zeelandt / beter correspondentie ende vriendtschap te houden / als tot noch toe gheschiedt was / insonderheyt dewijle de selfde tot Breda ghenoechsaem verclaert hadden / dat sy om gheen ander oorsaecke den Crijch en voerden/dan om haer / haere Vrouwen / ende Kinderen te bevrijden voor de tyrannije ende 'tghewelt der Spaenjaerden/tot behoudenisse haerder Privilegien / ende vryheyt der conscientie. Een yeder liet sich voorstaen/ soomen maer de Spaenjaerden conde quijt worden/ dat de inwoonders der Landen haest tot goede ruste ende vrede gheraken souden.

De Spaenjaerden hoorende ende vernemende de resolutie der Landen / soo hebben sy haer gheheelijck

[p. 189]

(61)

Ordo sacer junctis VISNACSI viribus, ingens
Agmen agit, properatq_Ʒ armis mactare rebelles
Hispanos, poscitq_Ʒ ultrices patria dextras,
At pereunt multi, paucis sola fuga saluti.

[p. 190]

[1576.] teghen de Landtsaten gewapent/ om de selfde opentlijck den Crijch aen te doen: Sy hebben van alle hoecken en canten haere Natije by een gheroepen: Don Fernando de Toledo, in Hollandt alles verlatende / is in Brabant by den mutineerenden hoop ghecomen/ als ooc Don Alonzo de Vergas, Generael van de Ruyteren; Sy hebben oock de Duytsche (soo met schoone beloften/als met de autoriteyt ende naem des Conincx/oock aenwijsende datter over al schoonen buyt voor handen was) aen haere sijde ghecreghen/ als waren/ Carel Focker / George Fronsbergher/Polwijler / ende Cornelis van Enden/(eenen gheconterfeyten Hooch-duytsch) met haere Regimenten die sterck van volcke waren. Tusschen Leuven ende Tilmont lagen vijf muytinerende Compagnien/Spaenjaerden/Jtalianen/Bourguignons onder malcanderen in een Dorp genaemt Visnac. De Staten hebben/ om die te lichten/ derwaerts ghesonden den Heere van Glimes / met het garnisoen van Brussel ende Leuven / met eenighe van de Benden van Ordinantie / t'samen sterck zijnde ontrent drie duysent Man. De Spaenjaerden/die over al hare verspieders hadden/ dit vernomen hebbende/ soo hebben sy haer tot teghen-weere bereydt. Don Alonzo de Vargas, Don Bernardin de Mendoza, Ian Baptista de Monte, ende andere / zijn met de Ruyterije stracx by de Spaenjaerden ghecomen/ ende hebben haer verborghen ghehouden in een cleyn Bosschagije dichte by het Dorp gheleghen/ eenighe Voet-knechten/ oock eenighe Ruyters te voet uytsendende/ om der Staten volck te ontmoeten/als sy aenquamen: Dese beyde troupen [1576.] hebben een weynichsken met malcanderen gheschermutseert / in welcken schermutsel der Staten volck hen seer wel ende cloeckelijck ghedraghen heeft: De Spaenjaerden weken te rugghe / doch met goede ordre / ende al schermutserende / tot dat sy dichte by het Bos gecomen waren/doe vielen de Spaensche Ruyters te Peerde uyt met groot gheraes ende in een furije / ende overvielen der Staten Voet-volck/(want de Ruyters van de Benden van Ordonnantie waren een groot stuck weechs achter) die stracx in disordre ghebracht wierden / waer over sy soo dapper gheslaghen zijn / dat haerder weynighe ontcomen zijn. Dit is gheschiedt den xv. Septembris. Hier zijn oock veel Studenten/ghevangen/ghequetst/ ende doodt gebleven/die om het Crijchs-volck te sien/ uyt Leuven gegaen waren:

Quicquid agit mundus Clerc-Ian vult esse secundus.

Eenighe clommen op de boomen/ meynende dat sy daer vry souden wesen; maer de Spaenjaerden schootenser van/of het Crayen gheweest waren: Die best loopen conde wasser best aen. Daer waren oock veel Burghers uyt Brussel/ende uyt Leuven ghetrocken/ eenighe om dit ghevecht aen tesien/ andere om buyt te halen/ of van de Soldaten goeden coop te coopen; Jae den yver was onder sommighe Burghers soo groot/ dat het scheen/ dat die gheen goede Patriotten en waren/ die niet met uyt en liepen nae Visnac, om de Spaenjaerden te sien slaen.