Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

De Raden van Staten zijn te Brussel ghevanckelijck ghenomen/ den XIIII. Septembris, Anno 1576.

[1576.] ALs Don Loys de Requesens Groot Commandador van Castilien / Gouverneur der Neder-landen/gestorven was/soo hebben de Heeren van den Rade van Staten de regieringe der Landen aengenomen/d'wele terstont by den Coninck door brieven uyt Spanien/ van date den xxiiii. Martij, Anno 1576. aen de Prelaten/ Edelen/ ende Steden der Landen is goet ghekent ende bevesticht. De principaelste Heeren den welcken als Raden van State het generael regiment nu bevolen was/waren den Hertoghe van Aerschot, de Graven van Mansvelt, Barlaymont, de Marquis van Havre, de Heere van Rassinghen, de president Viglius, d'Assonville, Sasbout, met meer andere Raedts-Heeren/ende twee Secretarisen Barti ende Scharenberg. Dese worden gheauctoriseert by provisie / tot dat den Coninck eenen nieuwen Gouverneur in Don Loys plaetse senden soude. Eenen Spaenjaert Hieronymus de Rodo, drongh hem selven mede in desen Raedt van Staten / met noch andere Spaenjaerden van den hoogen [1576.] Crijchs-raedt/ als den Colonel Iuliaen Romero, ende Don Alonso de Vergas. Den Raedt heeft veel moeyte aenghewendt/ om de mutinatien ende insolentien/ welcke de Spaenjaerden over al bedreven/ te stillen/ ende haer te bevredighen/ maer het was al te vergeefs/sy wouden gelt ende hare volle betalinghe hebben/ ende dat stracx/ of dreychden noch alle daghe meer moetwille te sullen bedrijven/ ghelijck sy oock ghedaen hebben: Soo dat den Raedt van Staten/ door groote instantie van die van Brabant/ dese rebellighe Spaenjaerden voor vyanden van den Coninck / ende van de Landen heeft uytgheroepen: Belastende de inwoonders deser Landen in wapen te comen/ ende te vergaderen met Clock-slach/ Trommel-slach/ ende anders / om de Spaenjaerden te bespringen ende doodt te slaen waer sy conden /d'welck gheschiede/ soo uyt verdienden haet / als uyt vreese van de selfde geheel overvallen te worden. De Staten

[p. 185]

(60)

Ordinibus Miles Bruxellis vincula Nectit.

Hispanus, poscens sua lauta stipendia, fúlvo

Auro inhiaus, tantis se opponere viribus impar,

Belgica, paulatim populis spoliata fatiscit,

[p. 186]

[1576.] van Brabant hebben met Octroy ende bevel der Raden van State / Ruyteren ende Knechten aenghenomen/makende Generael over het voet-volc den Heere van Hese; ende den Heere van Glimes / groot-Baillu van Walsch-Brabandt / sijnen Luytenant/ ende den Heere van Bevere Overste van het Peerdevolck. Die van Vlaenderen lichten een Regiment Voet-knechten / daer de Heere van Noyelles Colonel van was/ ende ses Compagnien Peerden/ alle staende onder den Grave van Reux/als Gouverneur van Vlaenderen/om den overlast ende foulen der gemutineerde te keeren ende te weeren / soo veel haer moghelijck soude wesen. De Geestelijcke / die seer den Coninck toeghedaen waren/ ende insonderheyt de nieuwe Bisschoppen/maeckten groote swaricheyt van alle de Spaenjaerden vyant te verclaren: Maer wilden allen die van Aelst daer voor uytgheroepen hebben. Doch de erectie der Geestelijcke goederen in Commanderien/ den overlast die de Spaenjaerden den Moniken van Affligem ghedaen hadden / die by de mannelijckheyt ophanghende / ende deerlijck pijnighende / om haer te doen wijsen den schat van de Abdije: Jtem considererende het ondragelijcke brantschatten der Dorpen tot Gent toe: Oock vreesende overstemt te worden in de vergaderinghe / ende dan den haet van de Gemeynte vreesende/ soo hebben sy mede geconsenteert met de andere leden des Lants/ d'welck haer ende de vier biddende Ordenen/ ende de Jesuyten nae der handt seer beroude. Die van Rijssele / Doway/ Orchies/met die van Artoys/Doornijck / ende Tornesis / oock die van Namen/ volghden die van Vlaenderen. Den Raedt van Staten sont alomme aen de Duytsche ende Walsche garnisoenen / soeckende die aen haere sijde te crijghen/ tot dien eynde haer belovende goede betalinghe: Sy creghen met sulcke middelen uyt Denremonde de drie stercke Vaendelen Duytsche van Polwijlers Regiment / door het goet ende wijs beleyt van Francoys [1576.] van der Cethulle / Heere van Rihove / daer die van Vlaenderen seer blijde om waren / ende den Heere van Rihove grootelijcx bedanckten voor sijn goet devoir / ende maeckten hem Baillu van Dendermonde.

Ofschoon den Raedt van Staten sich aldus/ ghelijck voorseyt is/ ghedraghen heeft in de regieringhe des Landts / soo zijn sy / of immers den meesten deel der selfder/ even wel by den gemeynen Man/oock by eenighe van de groote in verdachtsaemheyt ghecomen/ als of sy secrete correspondentie hielden met de Ghemutineerde Spaenjaerts: insonderheyt hier uyt ontstaende/ om datter gheen groot devoir ghedaen en wierdt/om het Placcaet teghen de Spaenjaerden ghepubliceert/ cachte te doen hebben: Het scheen meer pro forma ghemaeckt ende ghepubliceert te wesen/om de Staten van Brabant eenich contentement te gheven / dan dat het haer ernst was. Dese suspitie is seer versterckt gheworden/ als Hieronymo de Roda eenen Spaensche Pape/ende Iuliaen de Romero, eenen Spaenschen Colonel/ uyt den name van den Raedt van Staten ghesonden wesende / om de Spaenjaerden te stillen/sulcx niet alleen niet ghedaen en hebben/ maer bleven by de Ghemutineerde Spaenjaerden/ haer helpende ende stijvende met raedt ende daedt. Eenighe Heeren / als Glimes / Heese/ Gouverneur van Brussel Berselles/de Abten van S. Geertruyden ende van Pergh / dit hoorende / ende siende hoe qualijck dat die van Brussel/ als oock veel andere Edelen/ ende Steden dit namen/ ende hoe sy teghen haer murmureerden / soo hebben sy / met advijs der Staten van Brabant/besloten den Raedt van State in versekeringhe ofte ghevanckenisse te stellen/ d'welck Glimes in het werck ghestelt heeft / by der hant ende tot zijn assistentie niet meer dan een Vaendel Soldaten hebbende / welcke de deuren der Raet-

[p. 187]

camer [1576.] / daer de Heeren vergadert waren / met ghewelt opbraken/ yeder eensich over dese stouticheyt verwonderende. De Duytsche Oversten of Colonellen / als Polwijler/ Fronsbergher / ende Fucker/ die den Raedt van Staten respecteerden ende ghehoorsaemden/als wesende hare ghebiedende Heeren/ wouden weten waerom datmen dese Heeren hadde ghevanckelijck ghenomen/jae wouden de selve los ghelaten hebben / ofte sy souden daer anders in versien. De Staten van Brabant hebben desen Colonellen gheschreven ende gheantwoordt / dat dit niet met haren last/ maer buyten haer kennisse geschiedt was: Wel wetende / dat het gheensins gheraden en was dese Colonellen/ ende andere Crijchs-overste te vertoornen / want sy wisten dat vele goede Steden ende stercke Casteelen met hare stercke garnisoen beset waren/ ende dat den Coninck noch ontrent veertich duysent Crijchs-lieden in het Landt hadde / daer de Staten des maels niet meer dan thien of twaelf Vaendelen Soldaten en hadden / die in der haest opghenomen/ende noch niet te deghe in ordre en waren. De Staten van Vlaenderen ende Arthois namen het oock seer qualijck / datmen den Raedt van Staten ghevanckelijck hadde ghenomen/ende en wouden op gheene by-een-comsten verschijnen/ voor ende aleer den selfden soude los ghelaten wesen; ghelijck dan oock noch seghel/ noch Secretaris/ noch eenich Collegie en was/ d'welck d'authoriteyt hadde om op eenighe vergaderinghe der Staten te verschijnen/ dit alles staende by de Raden van State. Doe begonnen eerst de voorverhaelde Heeren te sien ende te verstaen / dat sy onwijsselijck ghehandelt hadden/ [1576.] vreesende datmen haer daer over soude vangen ende straffen. Den Abt van Pergh was soo banghe /dat hy van anghst en vreese subijtelijck ghestorven is / de andere vluchten ende verstaken haer. Doch dese Heeren nae der handt wederom moet grijpende / hebben opentlijck gheseyt/dat sy ghenoechsame ende wichtighe oorsaecken hadden om sulckes te doen / maer dat sy de selfde niet en conden openbaren/dan in een volle vergaderinghe van de Generale Staten. Hier mede lieten sich de Duytsche Colonels te vreden stellen/ haer selven inbeeldende / datter wat vreemts moeste schuylen: Eenighe der ghevanghene Heeren Raden zijn oock los ghelaten / alleen noch eenighe tijdt lanck in versekeringhe blijvende/Mansvelt/Barlaymont/ Viglius/ende d Assonville. Sasbout/met de andere / vry zijnde / soo heeftmen het Collegie der Raden van State versterckt / ende daer zijn tot de voorighe ghevoecht / de Marquis van Haure (die met desen titel corts uyt Spanien gecomen was) met de Raetsheeren Fronck/ende Jndevelde. Sy hebben aen alle Provincien gheschreven/ ende versocht een by-een-comste der Staten/in meyninghe zijnde haer stuck te verdedighen/ghelijck oock Glimes/Heese/Verselles te doen ghesinnet waren. Maer de Ghemutineerde Spaenjaerden bedreven over al soo groote tyrannije ende moet willicheyt/ datter over alsoo veel te doene was/ ende elck een voor hem selven ende desijne soo becommert was/dat de aentastinghe van den Raedt midler wijle in vergetenheyt quam/ende datter noyt meer ghewach van ghemaeckt en is.