Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 116]

Hoe tyrannelijck dat Don Frederico de Burghers ende Soldaten binnen Haerlem ghetracteert heeft/ Anno 1573.

[1573.] OP den derthienden Iulij isser binnen Haerlem mette groote clocke afghelesen / ende bevolen/ dat alle de Burgheren ende Soldaten al haer gheweer aflegghen/ ende op het Stadt-huys brenghen souden/(eer dit gheschiedt was en dorsten de Spaensche in de Stadt niet comen) ende dat alle de Burghers in het Clooster te Sijl/de Vrouwen in de groote Kercke/ ende de Soldaten (die van 3000. op 1800. ghecomen waren) in de Baekenesser Kercke gaen souden. Den xiiii. zijnder veel Vaendelen Spaenjaerden in de Stadt ghecomen/die alle de Poorten en Vesten/ Marckt/ Stadt-huys/ en Straten wel sterck beset hebbende / soo is ten selven daghe/ Don Frederico, ende de Grave van Bossu, met haer Hof-ghesin / in de Stadt ghecomen. Wt bevel van Don Frederico zijn stracx alle de Capiteynen ende Officieren/die de Stadt soo cloeckelijck hadden helpen verdedighen/ghevanckelijck ghenomen. Dien wreeden Bloedt-hondt Don Frederico, Mali corvi, malum ovum, heeft op den xv. Iulij over de 300. Soldaten/ seer wreedelijck / op de Marckt doen ombrenghen /soo met den sweerde /als met den strop: Ende daer zijnder wel drie hondert twee en twee aen malcanderen ghebonden/in het water gheworpen/ ende verdroncken. Ioncker VVigbolt Ripperda, die over het Crijchs-volck binnen der Stadt gecommandeert hadde/ hem draghende soo braef ende soo wel/ gheduyrende de gheheele belegheringhe/dat hy niet ghenoechsaem can ghepresen worden/ is op den xvi. Iulij onthalst / met hem is onthalst sijnen Luytenant Hoornmaker van Gent een cloeck Crijchs-man; ende N. Steenbach sijnen Predicant is ghehanghen. Den xviii. is oock opghehanghen Simon Simonsz. Predicant der Ghemeynte binnen Haerlem/ ende met hem ontrent drie hondert Soldaten/ ende eenighe Burghers. [1573.] Den xx. Iulij werden Ioncker Lancelot van Brederode, Rosony Commissaris/ ende den Rente-meester van den Briel/te Schoten onthalst/ stracx daer nae noch xviii. Capiteyns ende Vaen-dragers/ende noch wel vijfhondert Walsche/ Schotsche/Enghelsche/ ende Fransche Soldaten. Eenighe die langhe in het Gast-huys sieck ende ghequetst hadden gheleghen/ zijn op den xix. Augusti onthalst gheworden/ op de plaetse van het Gast-huys. Het garnisoen in de Schanse buyten de Stadt lietmen van hongher sterven/quansuys in het verdrach niet begrepen zijnde. Jn somma dit hanghen/ onthalsen/ verdrincken en moorden heeft soo langhe gheduyrt/ tot dat al de Enghelsche/ Schotsche/ Fransche/ Walsche/ ende Neder-landtsche Soldaten om den hals ghebracht waren/behalven weynige die haer verstaken/ ende met gheleghentheyt haer uyt de Stadt ontstaelen. De Schotsche Capiteyn Balfour werdt los ghelaten/ doende belofte/dat hy den Prince van Oranien om den hals brenghen soude: Maer by den Prince comende/heeft hy hem dit gheopenbaert/ achtende dat hy met goeder conscientie sulck een godloose belofte niet en conde volbrenghen/ In malis promissis fidem rescinde. Hy heeft nae der handt als Capiteyn ende als Colonel de Landen langhe tijdt seer vromelijck ende ghetrouwelijck ghedient. Haerlem was door dit belegh in sulcker armoede ghecomen/ dat de Burghers de 240000. gulden/ die sy belooft hadden voor het afcoopen der plunderinghe/ niet opbrenghen en conden / wat tormenten dat haer de Spaenjaerts daerom aendeden/ maer ter naeuwer noodt conden sy de 100000. gulden opbrenghen. De Magistraet deser Stadt heeft nae der

[p. 117]

(37)

Dira fames postquam portas patefecerat ALBAE

Ehen quot caedum cumulos! quot funera toto

Vidisti disiecta foro! quot corpora saevae
Fix cruci! stuvio quot milli mersa profundo!

[p. 118]

[1573.] hant/by goede rekeninge (van de Landtschap eenige recompense versoeckende voor haer verlies ende schade) bewesen/gheleden te hebben meer dan twaelf hondert duysent ende tachtentich duysent gulden schade.

Daer sijn, gheduyrende dese belegeringhe, op de Stadt gheschoten thien duysent, twee hondert, ende sesenvijftich scheuten met grof Geschut. Weynich Soldaten en Burghers sijnder doodt ghebleven in de Stadt/ ten aensien des gewelts ende der stormen die de vyant op dese Stadt ghedaen heeft/ maer men acht datter Don Frederico wel twaelf duysent Man voor verlooren heeft, soo die door de scherpte des sweerdts zijn omghecomen/ als die door sieckten/ coude/ ende onghemack in het Legher gestorven zijn. Soo dat Haerlem ten desen aensien niet onbequamelijc Hael-meer genoemt wiert. Nae dat de Spaensche ettelijcke daghen lanck haere moorderije ende moetwille binnen Haerlem gedreven hadden/ soo heeft Duc d'Alve een generael Pardoen/ van dato den 27. Iulij, doen publiceren/ vergevende in [1573.] 'sConincx naem den Borgheren ende Jnwoonderen der Stadt al haer leelijcke overtredinge/uytgesondert seven en vijftich van de voornaemste Edele /Officieren/ende Borgeren dier Stadt/die ghevanghen ghenomen zijnde/ alle uyre de doodt verwacht hebben: Sy zijn ontrent Aller-Heylighen aen malcanderen gheketent/ende by nachte van Haerlem nae Amsterdam ghevoert/ alwaer sy alle gaer sonder eenighe ghenade souden ghedoodt zijn gheworden / ten ware dat de bloedt-verwanten van den Grave van Bossu, die doe te Hoorn ghevanghen sat / sulckes by Duc d'Alve hadden afghebeden/alsoo die Grave haer geschreven hadde/dat hem voor seker wedervaren soude/ 'tghene men dese ghevanghenen aendoen soude. Hier door zijn al dese goede lieden wederom na Haerlem ghesonden/beter als te vooren ghetracteert gheworden/ende eyndelijck zijn sy noch los ghecomen.

Door des eenen ongheluck
Comt den ander uyt den druck.