Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Slach by Dalem, den XXV. Aprilis, Anno 1568.

[1568.] DVc d'Ave en heeft niet langhe ghedreycht/ maer hy heeft strackx met der daedt doen blijcken sijn wreede ende bloedt-dorstige natuere / die van de Religie in aller manieren seer ghestrenghelijck vervolghende / ende teghen de selfde alle rigeur ghebruyckende / met branden / hanghen/coppen/pijnighen/ &c. Soo datter in heel corten tijdt achtien hondert door der Beulen handen zijn omghebracht / ende haere goederen zijn noch daer en boven gheconfisqueert / so dat de ghevluchte haer selven seer geluckich achten/ dat sy alles verlatende/het leven behouden hadden. De Prince van Oranien/ [1568.] Graef Lodewijck van Nassou sijnen Broeder / Anthonis de Lalain / Grave van Hoochstraten / Wilhelm Grave van den Berghe / Floris van Pallant/ Grave van Culenborgh / Hendrick Heere van Brederode/ende andere meer Heeren/ ende personen van qualiteyt / zijn den xix. Ianuarij, ende corts daer nae/ by openbare publicatie ingheroepen ende ghedachvaert / om te verschijnen binnen driemael xiiii. daghen / voor den Hertoghe van Alba binnen de Stadt Brussel / of daer de Hertoghe wesen soude / om haer

[p. 60]

[1568.] te ontschuldighen van alles daer mede sy by Iohan du Boys Procureur Generael beschuldicht wierden/ op pene van eeuwighen Ban ende Confiscatie van al hare goederen. Dese Heeren en hebben het gheensins geraden gevonden / haer te gheven in de handen ende tanden van den bloedt gierighen Wolf/ maer hebben schriftelijck gheantwoordt op die puncten daer mede men haer valschelijck was beschuldighende: D'welck alles te vergheefs ende van gheender weerde geacht wesende by Duc d'Alve / die sich daghelijcx sterckte met Crijchs-volck / (opnemende door Barlaymont 2000. nieuwe Waelen/ oock in Vranckerijck alle de Italiaensche Ruyteren/die den Coninck van Vranckerijck tegen den Prince van Conde ende Protestanten ghedient hadden / die tot hem ghecomen zijn met den Grave van Arenbergh) om zijn rigoreusheyt noch meer te doen blijcken teghens die Heeren / Edele / ende alle de gheene die Professie deden van de Ghereformeerde Religie/ soo hebben sy ghedacht/dat het hooghe tijdt was teghen-weere te doen met wapenen ende Crijchs-volck / ende begonden derhalven aen verscheydene plaetsen haer te verstercken / meynende den Hertoge des te meerder afbreucke te doen/ om dat hy niet weten en soude waer hy hem voor haer soude te wachten hebben. Insonderheyt dede de Prince van Oranien grooten vlijt ende neersticheyt tot bevoorderinge der vromer Heeren ende Borgheren: Hy schreef aen alle de uytgewekene Edelen/over al schickte hy treffelijcke ende deghelijcke Mannen uyt aen de Ghereformeerde Ghemeenten/soo in Enghelandt / als in't Landt van Cleve / Emden / ende elders / om collecten ende versamelingen van penninghen te doen. Hy gaf oock sijnen Broeder Graef Lodewijck den vi. Aprilis 1568. Commissie om over al volck aen te nemen / als oock den Grave van den Berghe / ende anderen meer. Graef Lodewijck is ghecomen binnen Emden / alwaer hy versocht / dat hy soude moghen met sijn volck t' Schepe gaen / om [1568.] 'texploict d'welck hy voor handen hadde in het werck te stellen: Maer die van Emden waeren onwillich om dit te consenteren / meer uyt vreese van den Hertoghe van Alva / dan andersins / want sy secretelijck alle gunste toonden die sy mochten: Oock saghen sy veel dinghen deur de vingheren / die sy wel hadden connen beletten: Maer openbaerlijck veynsden sy haer / om den haet ende Oorloghe niet op den hals te halen / indien het misluckte met Graef Lodewijck/ wiens voornemen was het huys te Wedde in te nemen/ende aldaer sijn loop-plaetse te maken/ende van daer ettelijck volck in Groeningher-landt/ ende in West-Frieslandt te schicken: Hy hoopte oock met de Stadt Groeningen ende noch andere Steden wat goets uyt te richten; Ende als dan eenen hoop van sijn Crijchs-volck met de ghevluchte Hollandtsche Edel-lieden nae Water-landt ende nae Noort-Hollant te senden; Maer deur de voorschrevene weygheringhe dier van Emden / is dit voornemen belet gheworden; Doch dien cloeck-moedighen Helt Graef Lodewijck van Nassou/ en hiel daerom niet op te bedencken ende te overlegghen / wat hy voorderlijckst soude moghen by der handt nemen/om de ghevluchte te vergaderen / ende om te verstercken ende moet te gheven die noch binnen de Landen waren. Hy heeft Ioncker Diederich van Sonoy in aller yle gesonden nae Wesel / aen de Ghemeynte aldaer / biddende dat sy op haer gheloove wouden lichten soo veel Roers ende Calibers als moghelijck soude wesen / ghevende hem daer toe brieven van Credentie aen de Gemeynte aldaer. Te deser tijdt lach Graef Willem van den Berghe te Weert / ende vergaderde vast veel volcx/ d'welck hem van alle kanten toeliep.

In het Landt van Gulick was oock vergaderinghe van Crijchs-volck/onder Ian de Montigni Heere van Villiers / den Heere van Risoire / ende sijnen

[p. 61]

(21)

Interea afflictis redit in praecordia Virtus,
Atque novas armat viliers in praelia turmas
Quas vidit lectas ex omni gente Dalemum,
Vidit et Albanj saevo de milite caesas.

[p. 62]

[1568.] Broeder den Heere van Carloo / ende andere / daer de Grave van Hooch-straten Overste van soude wesen / om in Brabant ende Gelderlandt te vallen op het onversienste. Duc d'Alve vernemende dat desen hoop ontrent twee duysent sterck was/doch meest al ongewapent / wachtende daghelijcx meer volck ende wapenen / soo heeft hy raedtsaem ghevonden de selfde te slaen eer sy stercker werden / ende haer vervoechden by des Princen volck / hy heeft derwaerts ghesonden den Grave van Lodron met vijf Vaendelen Duytsche Soldaten / ende Sanchio d'Avila met vijfhondert Peerden / ende twee Vaendelen Spaenjaerden: Eer des Princen volck hier op verdacht waren / haer oock daer op verlatende / dat sy niet en waren op den bodem des Conincx van Hispanien/ ende derhalven meynden op vry-burgh te zijn / so zijn sy te Dalem by Herckelens overvallen / verslaghen/ [1568.] ende verjaecht / de Heere van Villiers haeren Hoopman wierdt ghevanghen / ende nae Brussel ghesonden/ als oock de Heere d'Huy. Dit gheschiede den xxv. Aprilis. Daer werdt in die tijden gheseydt ende gheschreven / datter meer dan xii C. van des Princen volck doodt bleven / ende niet boven veertich van Duc d'Alvens volck. Deur dese nederlaghe werden die Soldaten die de Grave van den Berghe ontrent de Weert vergaderde / soo verbaest ghemaeckt / dat sy vluchten ende verliepen.

Deur dese nederlaghe werden die van Wesel oock seer verbaest ghemaeckt / jae lieten den moet gheheel vallen/alsoo dat Sonoy niet en conde uytrichten/hoe wel sy te vooren belooft hadden vijfhondert Roers ende Calibers op haer credit te lichten.

Causa bona est, bonus est Dominus, bona crux, bona spes est:
Et cur non animo, nos juvet esse bono?