Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

Slach ontrent Iemmingen, daer Duc d'Alve een groote victorie ghehadt heeft / den XXI. Iulij, 1568.

[1568.] NAe dat Duc d'Alve sijnen bloedt-dorstighen aert hadde doen blijcken aen die treffelijcke Graven ende Heeren / van de welcke stracx ghesproken is/ soo maeckte hy terstont ghereetschap om in eyghener Persoon naer Frieslandt te reysen / om Graef Lodewijck te verdrijven: Hy hadde Chiapin Vitelli met veel volcx voor henen gheschickt / doch hem last gegeven geenen Velt-slach met Graef Lodewijck te doen / maer conde hy hem anders een voordeel afsien ende crencken/dat was hem gheoorlooft. Graef Lodewijck wel ghemoet zijnde/ boodt Chiapin Vitelli slach te leveren / om een eynde te maken / maer hy heeft het afgheslaghen / segghende: dat het hem alsnoch niet te passe en quam. Den veerthienden Iulij is Duc d'Alve selfs persoonelijck met eenen schoonen hoop out ende ervaren Spaens Crijchs-volck int Legher voor Groeninghen by Chiapin Vitelli ghecomen / by hem hebbende sommige stucken [1568.] Gheschuts/ met een goet ghetal Schip-bruggen/ die hem uyt Brabant / op Waghens naeghevoert zijn / bequaem zijnde om een Riviere in der haest over te Brugghen: Sijn by-hebbende Crijchs-volck is dwers door de Stadt ghetrocken; ende heeft sich by Chiapin Vitelli vervoecht buyten de Botteringhepoorte / latende binnen Groeninghen Hertogh Erick van Brunswijck met xvi C. Peerden. Graef Lodewijck dit vernomen hebbende / heeft raedtsaem ghevonden/sijn Legher-plaetse te veranderen/ ende hem in sijn voordeel te begheven: Hy heeft sijn Gheschut/ Bagagie/ ende den meesten hoop sijnes Volcx afgheschickt nae Slochteren / ende hy is selve met de reste des Volcx in de voorighe Legher-plaetse ghebleven/ den vyandt met schermutselinge noch eenen tijt lanck ophoudende: Teghen den avondt is hy oock vertoo-

[p. 57]

(19)

His gestis parat arma ferox Albanus^et ipse
Instructus copijs veterano milite cinctus
Nassovium insequitur Ludovicium, qui licet acer
Staret equo, socius se miles gurgite mergit

[p. 58]

ghen [1568.] / latende door eenighe Ruyteren de Ruyscher Brugghe achter hem in brande steken / ten eynde de Spaenjaerts hem soo haest niet souden connen volghen: Niet te min zijn de Spaenjaerts soo furieuselijck aenghedronghen/datter noch een groot deel van Graef Lodewijcks hinder-tocht / ende van die ghene die haer vergheten ende verlancksaemt hadden / zijn gheslaghen gheworden.

Graef Lodewijck kennende den aert ende natuere van de Spaenjaerden in 't vervolgen harer vyanden/ heeft sich dapper ghespoet om sijn volck uyt het aenstaende perijckel in versekeringhe te brenghen / ende is derhalven van Slochteren ghetoghen door Winschoten na Iemminghen / ligghende aen den Eems/ onder het ghebiedt van den Grave van Oost-Frieslandt / een seer bequame plaetse / wel gheleghen om alle noodtdruft uyt Oost-Frieslandt over de Eems onbehindert te moghen becomen. Alhier heeft sijn Ghenade plaetse ghegrepen om sijnen vyandt te verwachten: Hy heeft dit Dorp op de passen ende aencomsten inder haeste wat ghevesticht / ende hy hadde in het voorvluchten alle Brugghen ende Dammen doen opsmijten / om den vyandt te verhinderen / dat hy hem soo haestelijck niet en soude connen naevolghen: Oock heeft sijn Ghenade door het opsetten der Sijlen ofte Sluysen / de reste van het Landt onder water gheset / d'welck Duc d'Alve in het naejaghen al vry wat opghehouden heeft: Doch den xxi. Iulij des morghens vroech / heeft de Hertoghe een deel Schutten te Peerde voor uyt gesonden onder het beleyt van Sanchio d'Avila ende Martero, om Graef Lodewijck tot schermutselen uyt te locken. Daer beneffens so verordineerde hy Don Iuliaen Romero met noch CCCCC. Muskettiers / ende CCC. Spietsen hem nac te volghen: Nae dese volchde Don Sanchio Londogno met duysent uytghelesene Schutters/ met de Ruyteren van Cesar Gonsaga ende Curtio Martinengo. De reste der Spaenjaerden beval hy Don [1568.] Alonso de Vlloa, ende Don Gonsalvo de Bracamonte: Nae dese volchden ses Vaendelen Duytsche / ende daer naer xv. Vaendelen Waelen / ende vi C. lichte Peerden onder Hierges / Robles / ende George van Lalain/ Broeder van den Grave van Hoochstraten/ die by Graef Lodewijck was. Niet teghenstaende de enghte van den wech/ende dat het Landt rontom onder water stondt/soo zijnse aen Graef Lodewijcks volck ghecomen / die beginnende te schermutseren / so weecken Graef Lodewijcks Soldaten stracx in haer voordeel / onder haer Gheschut. Graef Lodewijck vermaendese ernstelijck / dat sy haer nu souden quijten als Mannen/ de victorie stont in haer handen/soo sy maer haer beste deden / ende haren vyandt dapper aenvielen: Maer hoe hyse meer vermaende ende een herte in't lijf socht te spreken / hoe sy meer ende meer verflaeuden ende bevreest wierden / ende als het tijdt was te vechten om hare eere te betrachten/ende haer selven te beschermen / soo begonden sy om gelt te roepen / ende en wilden niet vechten/ niet teghenstaende de goede vermaninghen die haer ghedaen wierden/ dat het nu gheenen tijdt was gelt te eysschen of te tellen/ nu den vyandt ghereet stondt om haer te vernielen; Maer dat het veel meer nu tijdt was / dat een yeder sijn beste moeste doen om sijnen eet ende eere te betrachten: Ten holp al niet/maer sy hebben haer/ d'een voor / d'ander nae op de vlucht ghegheven nae de Schepen die op de Eems laghen / daer sy met hoopen inghevallen zijn / sommighe die wel swemmen conden haer salverende / sommighe door de groote disordre met de Schepen verdrinckende ende te gronde gaende. Graef Lodewijck ende eenighe andere/ willende de Soldaten moet gheven door haer exempel / is met een couragieus herte voor aen tot den vyandt ghetreden / ende heeft hem langhe tijdt als een dapper Helt seer vromelijck ghequeten: Maer

[p. 59]

[1568.] siende dat hy van de sijne meest verlaten werdt / ende achter by nae bloot van volcke stondt / soo is hy oock ghenoodtsaeckt geweest hem selven te salveren / ende noch selfs het Gheschut voor de laetste reyse aenghesteken ende afgheschoten hebbende / is in een cleyn schuytken ghetreden/ ende nae Oost-Frieslandt ghevaren. De vreese ende onordeninghe van Graef Lodewijcks volck was soo groot / dat den meesten deel sonder eenighe teghenweere te bieden / in het water liepen ende haer selven verdroncken / veel liever dus schandelijck stervende / dan vromelijck vechtende/ prijs en eere te behalen: Soo dat de victorie bleef op des Hertoghen van Alba sijde / met weynich verlies van de sijne / want hy in alles geen tachtentich Man en verloos / ende onder de selve maer een van name/ te weten Gabriel Manticus een treffelijck Edel-man: Maer aen de sijde van Graef Lodewijck / schrijftmen / datter soo doodt gheslaghen / als verdroncken [1568.] zijn by de seven duysent persoonen / daer onder veel Neder-landers waren/ die uyt haer Landt gevlucht waren / om de tyrannije van Duc d'Alve.

Den buyt die de Spaenjaerden hier creghen / was seer groot / niet alleen aen gelt / maer oock aen silverwerck/d'welck de Graven van Hooch-straten/Graef Lodewijck / ende Graef van Schouwenburgh achterlieten. Den Spaenjaert creech oock meer dan M.D. Peerden/ende XVI. groote stucken Gheschuts/ XX. Vaendelen. De Dorperen in Reyder-landt / insonderheyt Iemminghen / werden heel ghespolieert ende gheplondert / ende daer werden ettelijcke duysent Hoorn-besten uyt het Landt gedreven. De insolentien ende moet willicheyt die de Spaenjaerden bedreven met de Huys-lieden / Vrouwen ende Ionghedochteren/ zijn bynae onmoghelijck te vertellen.

VVeynich Mannen vvorden ghedoodt in't vroom strijden:
Maer veel comender door vreese en vluchten in lijden.