Predicatien der Ghereformeerde / ende der Martinisten buyten Antvverpen. Anno 1566.
[1566.] BVyten Antwerpen hebben in Iunio de Ghereformeerde, als oock de Confessionisten begonnen te prediken in Vlaems ende Francoys/ een vierendeel mijls van de Stadt / op een velt ghenoemt 't Laer / gheleghen by Burgher-hout/ daer toe bequaem zijnde: Eerst ginghen de Burgers derwaerts sonder wapenen / vertrouwende dat niemandt soude soecken oft begheeren haer te hinderen/ maer ghedreyght zijnde van den Drossaert van Brabant / ende andere Officieren / soo hebben sy de toeganghen van den velde met waghenen ende wachten beset/ tot haerder versekerheyt / vele der toehoorderen houdende in d'eene handt het gheweer / in d'ander het Boeck. Doch sy en droeghen de wapenen niet langer/dan tot dat sy wederom in de Stadt quamen/ doe leyden syse stracx wederom af / betoonende ende doende blijcken/dat sy daer mede niet anders voor en hadden/dan haer selven ter noodt te verweeren. Sy versochten ende baden de Overicheyt / datse haer wouden nemen in hare sauveguarde ofte bescherminghe / soo wouden sy de wapenen nederlegghen / ende gheen mistrouwen hebben.
Den Magistraet van Antwerpen/met advyse van den Breeden Raedt/ heeft daer veel teghens gedaen/ doch al te vergheefs / Non est sapientia, non est consilium contra Deum. Het volck is uyt Antwerpen ende andere Steden met sulcke hoopen ende groote menichte ter Predicatie ghegaen / als eertijdts ten tijde Iohannis des Doopers gheschiet is: Even ghelijck men siet gheschieden / dat ter plaetse daer eenen grooten langh-wijligen dieren tijdt gheweest is/ alsser cooren ende eetbare ware aencomt / soo loopt elck om seerst; even aldus zijn oock onse Landts-lieden / verhongert zijnde aen der ziele / uytghegaen/ om door de suyvere predicatie des Goddelijcken woordts verquickt ende [1566.] ghelaeft te moghen worden. De Magistraet van Antwerpen/siende ende bevindende / dat hare Burghers Godt meer gehoorsaemden dan de Menschen/ soo hebben sy versocht/dat de Regente met haer Hofghesin daer woude comen ligghen/om die Stadt voor alle periculen te bevrijden / doch sonder Soldaten. Op het welcke de Regente ter antwoorde gaf / datse haer daer op soude beraden / vermanende den Magistraet ende Breeden Raedt /datse alle middelen souden aenwenden om de predicatien te verhinderen / waer toe sy hun een straf Placcaet oft Verbodt sant/ uyt des Conincx name/ van date den 26. Iunij: Maer ten heeft niet veel ghewrocht om de Gereformeerde in haeren ijver te doen verflaeuwen / den ijver / de desperatie / ende de menichte des volcx was veel te groot. Den derden Iulij hebben de Ghereformeerde Wijck-meesters een Requeste gheaddresseert aen den Magistraet / in den naem van de Burgheren / die de Ghereformeerde Religie toeghedaen waren / daer in sy redenen vertoonden / waerom sy hare secrete predicatien begeerden in het openbaer te doen / versoeckende / dat haer daer toe een bequame plaetse in de Stadt mocht ghewesen worden. De Magistraten dese Requeste te Hove sendende / hebben ten anderen male versocht /
dat het hare hoocheyt woude ghelieven t'Antwerpen hare residentie te nemen / d'welck sy weygherde te doen/ ten waere met behoorlijcke garnisoen / daer de Magistraet ende Burgherije niet van hooren en wilden.
De Gouvernante sont over al Placcaten uyt / bevelende dat men de Predicanten ende haere aenhanghers over al soude vanghen ende hanghen. Dese Placcaten hebben wel op eenighe plaetsen het volck