Logo DBNL
De warachtighe historie van doctor Johannes Faustus (2004)

De warachtighe historie van doctor Johannes Faustus

(2004)–Carel Baten–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Hoe dat Doctor Faustus int gesternte des hemels opwaerts ghevaren is.

DEse historie heeft men oock met zijn eygen hant beschreven ghevonden, dewelcke hy eenen van zijne goede vrienden, Joanni Victori, Medico8 tot Leipsich, toegheschreven heeft, waervan het inhout alhier is volghende:

 

‘Besondere lieve heere ende broeder, het is my noch seer wel indachtich, ende oock U.L.9 also ick niet en twijffele, hoe dat wy tesamen in onse joncheyt met malcanderen te Wittenberch gestudeert hebben ende dat ghy vooreersten groote neersticheyt10 in de medicijne, in de astronomije, in de astrologije ende in de geometrije ghedaen hebt om de voorszeyde consten wel te leeren, ghelijck ick oock bekenne dat ghy oock een goede phisicus zijt. Daerinne dat ick u gheheel onghelijck was ende ghelijck ghy seer wel weet dat ick in de theologye studeerde; dan daernaer ben ick u in de voorszeyde conste ghelijck geworden, gelijck ghy my ooc deser saken halven11 om een

onderrechtinghe ende om goeden raedt bevraecht hebt. Ende mitsdien ick U.L. sulcx hebbe ghepresenteert1 ende niet en hebbe geweygert, gelijck ghy selve in uwe schrijven met een dancksegginghe getuycht, so ben ick oock al noch2 daertoe bereedt3, gelijck ghy alletijt metter daet oock sulcks sult bevinden. Soveel4 den roem ende den lof aengaet die ghy my toeschrijft, daervoor doe ic my hoochelick bedancken, als namelick, dat mijnen almenack soo verre vermaert is dat niet alleene ghemeyne5 persoonen oft de ghemeyne borgherschap, maer oock vorsten, graven ende heeren sterck naer mijne prognosticatiën vraghen, mitsdien dat al tgene dat ick gheschreven hebbe, warachtich overeenstemde. Ghy vermaent6 oock in uwe schrijven biddenswijse7 van mijne hemelvaert ende van het ghesternte, gelijck ghy schrijft daervan gehoort te hebben, dat ic u daeraf soude willen een onderechtinghe doen, te weten, of sulcx also zy ofte niet, mits u sulcx gheheel onmoghelick dunckt hoewel dat sulcx nochtans eenmael gheschiet is. Ende ghy schrijft oock daerby dat sulcks door tooverije ofte door den duyvel moet toegaen. Maer het sy hoe dattet wille8, nochtans so ist gheschiet, ghelijck ick u, achtervolghende uwe bidden, sal gaen onderrichten.

Alsoo ick op eenen tijdt niet en conde gheslapen ende daerby op mijnen almenack dachte, hoe dat het firmament des hemels mochte ghestelt, ghequalifieeert ofte gheschapen wesen, ende dat sulcks de menschen conden begrijpen, hoewel dat sy daer noyt sichtbarelic9 gheweest en zijn, maer sulcks alleene uut de boecken ende naer hare goetduncken ende opiniën doorgront hadden, siet, soo hoorde ick eenen onghehoorden stormwindt ende een groote ruysschinghe van winde op mijn huys aencomen, dat daerdoor alle mijne deuren ende alle mijne kisten opsloegen, waerdoor dat ick niet weynich verschrickt en was. Met dies soo hoorde ick een brullende stemme, dewelcke daer seyde+: “Staet op, ghy sult uwes herten lust hebben ende alles wat ghy voorts begeert.” Daerop seyde ick: “So verre als ick sien mochte hetghene, daer ick op hebbe liggen dencken, so soude ick medetrecken, want sulcks mijne hoochste begeerte is.” Daerop antwoorde hy wederomme: “Kijckt dan ter

vensteren uut, so suldy den waghen sien.” Hetwelcke ick dede ende ick sach eenen wagen met twee draken comen nederwaerts ghevloghen die met helsche vlammen aen te siene waren. Ende ghelijckt doentertijt een clare maenschijn was, so aensach ick oock mijne peerden ende mijnen wagen. Dese draken hadden swarte ende rootachtighe vleughelen met witte spickelinghen. Den rugghe was oock also, den buyck, den hals ende het hooft waren groenachtich, wit ende gheel ghespickelt. De stemme schreyde wederomme ende seyde: “Sit op, wy moeten voorts!” Ick seyde: “Ick sal u volghen, mits conditie1 dat ick naer alle omstendicheyt2 vraghen mach.” “Jae”, antwoorde de stemme, “sulcks wort u toeghelaten.” Daerop ghinck ick in mijne venster staen ende spranck in mijne coetche3 ende voer also daervan4. De vlieghende draken voerden my rasch voorts. Den waghen hadde oock vier raders5 ende hy rolde alsoft hy op het lant ghevaren hadde, maer de raders gaven altijdt int ommeloopen vyerstralen van haer. Ende hoe hoogher dat ick quam, hoe duysterder dat de werelt was, soodat my anders niet en dochte dan dat ick uut een claer sonneschijn in een duystere locht voer. Ende ick sach alsoo van den hemel af in de werelt. In alsulcken varen ruyschte mijnen gheest ende dienaer daer neffens 6henen ende sat7 met my op den waghen. Ick seyde tot hem: “Lieve Mephostophiles, waer treck ick nu henen?” “Becommertu daer niet in”, seyde hy, ende wy voeren also noch hoogherop. Nu wille ick u gaen vertellen wat ick gesien hebbe, want ick voer des dijnsdaechs8 uut ende ick quam den anderen dijnsdach wederomme thuys. Dat waren acht daghen, in dewelcke dat ick ooc niet en sliep, noch gheenen vaeck9 en hadde, ende ick voer geheel ontsichtbaer. Alst nu des morghens vroech claer dach was, soo sprack ick tot mijnen gheest Mephostophilem: “Liever, hoe verre zijn wy alreede ghevaren? Ghy weet doch sulcks wel? Want ick wel, aen de werelt te rekenen, begrijpen can, dat ick desen nacht tamelick verre ghevaren ben.” Ende solanghe als ick uut was, soo en hadde ick noch dorst, noch hongher. Mephostophiles seyde: “Mijn lieve Fauste, ghelooft my dat ghy tot nu toe maer 7410 mijlen in de hooch-

de ghevaren en zijt.” Daernaer sach ick nederwaerts alst dach was ende ick sach veel coninckrijcken, vorstendommen ende wateren, sodat ick de gantsche werelt -Asiam, Aphricam ende Europam- ghenoechsaem1 sien conde. Ende in dese hoochde seyde ick tot mijnen dienaer: “Wijst ende bediedt2 my nu, hoe dat ende dit lant mach ghenoemt worden.” Hetwelck hy dede ende sprack: “Siet op de slincke syde3, daer siedy4 Hungerijen; item, dit is Pruyssen, ghinder siedy Siciliam, Polen, Denemarcken, Italiën ende Duytslant. Morgen suldy Asiam ende Aphricam sien; item Persen5, Tartariën6, Indiën ende Arabiën. Ende mitsdien den windt ons nu van achteren comt, so sien wy nu Pomeren7, Ruslant ende Prussen; desgelijcken ooc Polen, Duytslant, Ungeriën ende Oostenrijck.” Den derden dach sach ick Groot- ende Cleyn-Turckiën, Persiam, Indiam ende Aphricam. Ick sach Constantinopelen voor my ende in het Persische ende Constantinopelsche meyr8 sach ick veel schepen ende veelderley crijchsrustinghe9 herwaerts ende derwaerts sweven ende varen. Maer Constantinopelen dochte my so cleyne te wesen int aensien, alsoft er maer drie huysen geweest en hadden. Ende de menschen en schenen maer een spanne10 lanck. Ick voer in julio11 uut, sodattet seer warme weder was. Ick smeet mijn ghesichte12 als nu herwaerts, als nu derwaerts; nu naer het oosten, nu naer het westen ende als nu naer het suyden, als nu naer het noorden. Alst nu in eenighe plaetse regende, in een ander donderde, so hagheldet13 op een ander plaetse ende op een ander quartier14 wast schoon weder. In somma: ick sach alle dinghen die in de werelt te sien waren. Ende als ic nu acht daghen in de hoochde gheweest hadde, soo sach ick opwaerts in de hoochde van verre dat den hemel soo snel ommedraeyde alsoft hy in duysent stucken springhen soude ende de werelt soude gheborsten15 hebben. Daertoe so was den hemel soo claer, dat ick niet voorder omhooghe ghesien en conde, ende het wasser oock so heet, dat, so wanneer mijn dienaer my gheenen wint ghemaeckt en hadde, ick hadde moeten verbranden. De wolcken die wy van op de werelt sien, die zijn so dichte ende so dicke als eenen muer of steenrotse ende claer als een cristal. Ende den reghen die daeruut comt,

die is soo claer, totdat hy op der aerden valt, dat men malcanderen daerinne ghesien can. Voorts soo beweghen haer de wolcken des hemels met alsulcken ghewelt, datse altijdt drijvende zijn. Van den oosten tot in het westen neemt het gesternte de sonne ende de mane met hem, gelijck wy sien mogen dat sy van den opganck tot den nederganck loopen. Ende my dochte dat de sonne by ons niet grooter en was als den bodem van eene tonne, maer sy was grooter als de gheheele werelt aldaer aen te siene1, want ick en conde daeraen gheen eynde ghesien. Ende de mane moet by nachte, als de sonne onderghegaen is, haer licht van haer ontfanghen. Daerom schijnt sy oock by nachte so claer, ghelijckt oock alsdan aen den hemel claer is. Ende oock van ghelijcken by nachte den dach aen den hemel ende op aerden duyster ende nacht is.aant. Ende ick sach aldus meer als ick begheerde. Eene van de sterren alleene was grooter als de gheheele werelt, een planete soo groot als de werelt. Ende waer de locht was, daer waren oock de gheesten onder den hemel. Int nederdalen sach ic nederwaerts in de werelt: deselve was ghelijck den doyer van eenen eye, ende my dochte dat de werelt gheen spanne lanck en was ende het water was tweemael breeder aen te siene. Ende ick quam den achtsten dach, des nachts, wederom tot huys ende ick sliep dry daghen ende drie nachten naer den anderen2. Ende ick stelde alle mijne almenacken ende prognosticatiën daernaer.

Dit en hebbe ick op u begheeren niet willen verswijghen. Ende besiet alsoo uwe boecken of tghene dat ick ghesien hebbe daermede niet overeen en comt, ende weest van my vriendelick ghegroet.’

Doctor Faustus, een sterrenkijcker.


Vorige Volgende