De warachtighe historie van doctor Johannes Faustus
(2004)–Carel Baten–
Auteursrechtelijk beschermd
[Folio 1r]
| |
Historie van Doctoor JOHANNES FAUSTUS,Den wijtberoemden toovenaer: van syne gheboorte ende van zijne studiën.DOCTOR Faustus is eens boeren sone geweest, die tot RodtGa naar margenoot1 by Jena woonachtich was, van Godsalige ouders, onder de heerlicheytGa naar margenoot2 van WeymerenGa naar margenoot3 gheboren int jaer ons Heeren 149I. Heeft oock in de stadt van Wittenberch vele bloetvriendenGa naar margenoot4 ghehadt, die alle tsamen godsalige lieden waren. Heeft oock onder andere tot Wittenberch enen neve gehadt, dewelcke een eerlick ende welhebbendeGa naar margenoot5 man was, die desen voorseyden Doctorem Faustum opgevoet ende voor eenen sone aengenomen hadde, mits datGa naar margenoot6 hy selve gheene kinderen en hadde, waeromme dat hy hem liet ter scholen gaen ende in de Theologia studeren. Maer hy is (Godt betert) van dit godsalich voornemen afgeweken ende heeft het heylige woort Gods misbruyct. Daeromme dat wy alsulcken oudersGa naar margenoot+ ende goede vrienden (die seer gheerne het beste met hem ghedaen ende alle deucht gheerne daeraen ghesien hadden, ghelijck alle vrome ouders plegen te doen) gheensins beschuldigen en willen, noch in dese historie en willen betrecken, gelijck ooc de voorseyde ouders desesGa naar margenoot7, hares kints grouwelGa naar margenoot8 ende boosheytGa naar margenoot9 noyt ghesien noch beleeft en hebben. Wel is waer dat de ouders voor haren doot geweten hebben dat haren neve desen Doctor Faustus voor een kint opgenomen hadde -daerinne sy haer seer hebben verblijt- dewelcke, siende zijne groote memorieGa naar margenoot10 ende gheest, heeft een groote sorge voor hem ghedragen, gelijck als Hiob int eerste capittelGa naar margenoot11 voor zijne kinderen sorghe ghedragen heeft, opdat sy haer tegen den Heere niet en souden besondighen. Het ghebeurt oock menichmael, dat vrome, godsalige, ouders godloose kinderen crijgen, gelijckGa naar margenoot12 men aen CaïnGa naar margenoot13, Genesis 4, aen RubenGa naar margenoot14, Ge- | |
[Folio 1v]
| |
nesis 49, ende aen AbsalonGa naar margenoot1 ghesien heeft. Hetwelcke ick alhier also verhalen moet, om datterGa naar margenoot2 sommige zijn gheweest, die dese ouders hierinne willen beschuldighen (dewelcke ick nochtans alhier teenemaelGa naar margenoot3 begheere verexcuseert te hebben), segghende dat Faustus van zijne ouders alsulcken fenijnGa naar margenoot4 soude ghesogen hebben ende datse hem in alle moetwille souden opgebracht hebben ende niet en souden tot het studeren ghehouden hebben, dwelckeGa naar margenoot5 tot grooter oneere der ouders strecken soude. ItemGa naar margenoot6 dat de vrienden, zijnen grooten gheest merckende, hem tot de studiën der theologie gheraden hebben, daertoe hy gheenen lust ghehadt en heeft. Datter oock altijt eenen roep ende gemeyn seggenGa naar margenoot6 onder het volck is geweest, dat desen Faustus met tooverye omginc. Daeromme dat hem zijne voorszeyde vrienden dicmaelsGa naar margenoot7 wel straffelick vermaent ende van dese godloosheyt afgheraden hebben. Ende ghelijck desen Doctor Faustus seer ingenieus ende tot de studie geneycht ende gequalificeert was, so is hy door het examineren van de rectoren soo verre gecomen dat men hem oock voor de geheele magistraetGa naar margenoot8 heeft gheëxamineert met noch sesthien ander magistris, dewelcke hy altesamen met vraghen ende antwoorden is te boven ghegaen, sodat hy voor zijn hooft zijnen tijt seer wel besteet hadde, waerover datGa naar margenoot9 hy corts daerna een Doctoor in der theologiën gheworden is. Daertoe so heeft hy eenen onsinnighen, hooveerdigen moet ende eenen dullenGa naar margenoot10 cop gehadt, gelijc men hem altijt den speculateur genoemt heeft. Hy is ten lesten onderGa naar margenoot11 quaet geselschap geraect, heeft de Heylige Schrift achter de deure ende onder de banc gesmeten, een godloos leven beghinnen te voeren (ghelijck men uut dese navolgende historie ghenoechsaem verstaen sal). Maer het is een ghemeyn spreecwoort: ‘Wat tot den duyvel loopen wilt en can men niet ophouden, noch daer van afweeren.’ Terwijlen dat dese saecken haer also toedroeghen, so vantGa naar margenoot12 oock Doctor Faustus zijns ghelijcke, die met CaldeeuscheGa naar margenoot13, met Persische, met Arabische ende met Griecsche woorden, figuren, characteren, besweringhen ende met tooveryen omghinghen. Welcke voorszeyde dingen niet anders en zijn als loutere Dardaniae artes, nigromantiae, carmina, veneficium, incantatio,aant. ghe- | |
[Folio 2r]
| |
lijck als alsulcken boecken, woorden ende namen niet anders en mogen genaemt worden. Dese dingen stonden Doctor Faustus seer wel aen, gelijck hy oock nacht ende dach daerinne speculeerde ende studeerde. Hy en begeerde oock gheenen Theologus meer ghenoemt te worden, maer een werels mensche ende noemde hemselven een Doctor Medicinae, waerover dat hy een astrologus, een mathematicus ende tot eenen decmantel een medicus gheworden is, ghelijck hy voor eersten veel lieden door de medicijne geholpen heeft. Hy was oock wel ter sprake ende in de Heylige Schriftuere seer wel ervaren, sodat hem den wille des Heeren niet onbekent en was, daerGa naar margenoot1 hy spreect: ‘Wie daer weet den wille des Heeren ende niet en doet, die sal met veel slaghen ghesmeten worden.’ Item: ‘Niemant en can twee Heeren dienen.’ Item: ‘Ghy en sult Godt niet tempterenGa naar margenoot2.’ Maer hy en heeft op alle dese dinghen niet gheacht ende heeft zijne siele alsoo eenen tijt lanck in de waechschale gheset, sodat hy niet te verontschuldighen en is. |
|